❓پرسش 60: آیا عبارت« یا سیدة نرجس» صحیح است؟ بر فرض صحت، اعراب« سیدة» و «نرجس» چیست؟ ✍️پاسخ: در این عبارت، دو فرض متصور است: ✳️ اگر منظور از منادی که غرض از ندای آن درخواست توجه و طلب اقبال از ایشان است ، #حضرت_نرجس_خاتون «علیها السلام» باشد، باید کلمه «سیدة» را با الف و لام یا مضاف استعمال نمود. مثلا گفت: «یا ایتها السیّدةُ نرجسُ» یا « یا سیّدتِی نرجسُ». زیرا غرض تکریم و احترام ایشان با عبارت یا سیدة نرجس حاصل نمیشود بلکه منادی نکره مقصوده یا غیر مقصوده می گردد که بر فرض صحت، در اینجا ممکن است موهم اهانت نیز باشد. البته بهتر است برای ندا قرار دادن ایشان، از عباراتی مانند آنچه در زیارتنامه مختص ایشان در مفاتیح آمده است استفاده کرد که قسمتی از آن چنین است: «السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الصِّدِّیقَةُ الْمَرْضِیَّةُ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا شَبِیهَةَ أُمِّ مُوسَی وَ ابْنَةَ حَوَارِیِّ عِیسَی السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا التَّقِیَّةُ النَّقِیَّةُ السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الرَّضِیَّةُ الْمَرْضِیَّةُ.» ✳️اما اگر عبارت «یا سیدة نرجس» را صرف نظر از قرائن و غرض گوینده بررسی کنیم، از نظر ادبیات عرب، درباره منادی واقع شدن اسم نکره اختلاف است. اصمعیّ مطلقا قبول ندارد، اکثر ادبای کوفیّ در صورتی که اسم نکره جانشین از موصوف باشد قبول دارند ولی بصری ها مطلقا قبول دارند و بر مکتب آنها کلمه «سیّدة» یا منادای نکره مقصوده مبنی بر ضم است یا منادای نکره غیر مقصوده و منصوب به تنوین نصب است و در هر دو صورت، کلمه «نرجس» بدل از آن و مبنی بر ضم خواهد بود. 🔅نکته: غرض از نکره آوردن منادی متفاوت است: 🌱گاهی به جهت ندانستن اسم او است مانند قول اعمی: «یا رجل خذ بیدی» یعنی ای آقا دستم را بگیر. 🌱گاهی به جهت شامل شدن هرشنونده ای است مثل «یا رجلا خذ بیدی» که در فارسی اینگونه استعمال نمی گردد و به جای آن می گویند: یک مردی دست من را بگیرد. این عبارت همان نکره غیرمقصوده است. 🌱در برخی موارد نیز به قصد تحقیر است مانند: يا رجلا خفّ عنده الثِّقَل‏ حتى به صار يضرب المثل‏ ثقُلتَ حتى لقد خَفَفتَ كما سَمُجتَ حتى ملحت يا رجل‏ #منادی #منادای_نکره #الحدائق_الندیه #تحفة_الادیب #نحو #ادبیات_عرب 📚الحدائق الندية في شرح الفوائد الصمدية، ص 423 و434 📚تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب، ج‏2، ص 795 https://eitaa.com/saluni