❓پرسش 60: آیا عبارت« یا سیدة نرجس» صحیح است؟ بر فرض صحت، اعراب« سیدة» و «نرجس» چیست؟ ✍️پاسخ: در این عبارت، دو فرض متصور است: ✳️ اگر منظور از منادی که غرض از ندای آن درخواست توجه و طلب اقبال از ایشان است ، #حضرت_نرجس_خاتون «علیها السلام» باشد، باید کلمه «سیدة» را با الف و لام یا مضاف استعمال نمود. مثلا گفت: «یا ایتها السیّدةُ نرجسُ» یا « یا سیّدتِی نرجسُ». زیرا غرض تکریم و احترام ایشان با عبارت یا سیدة نرجس حاصل نمیشود بلکه منادی نکره مقصوده یا غیر مقصوده می گردد که بر فرض صحت، در اینجا ممکن است موهم اهانت نیز باشد. البته بهتر است برای ندا قرار دادن ایشان، از عباراتی مانند آنچه در زیارتنامه مختص ایشان در مفاتیح آمده است استفاده کرد که قسمتی از آن چنین است: «السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الصِّدِّیقَةُ الْمَرْضِیَّةُ السَّلامُ عَلَیْکِ یَا شَبِیهَةَ أُمِّ مُوسَی وَ ابْنَةَ حَوَارِیِّ عِیسَی السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا التَّقِیَّةُ النَّقِیَّةُ السَّلامُ عَلَیْکِ أَیَّتُهَا الرَّضِیَّةُ الْمَرْضِیَّةُ.» ✳️اما اگر عبارت «یا سیدة نرجس» را صرف نظر از قرائن و غرض گوینده بررسی کنیم، از نظر ادبیات عرب، درباره منادی واقع شدن اسم نکره اختلاف است. اصمعیّ مطلقا قبول ندارد، اکثر ادبای کوفیّ در صورتی که اسم نکره جانشین از موصوف باشد قبول دارند ولی بصری ها مطلقا قبول دارند و بر مکتب آنها کلمه «سیّدة» یا منادای نکره مقصوده مبنی بر ضم است یا منادای نکره غیر مقصوده و منصوب به تنوین نصب است و در هر دو صورت، کلمه «نرجس» بدل از آن و مبنی بر ضم خواهد بود. 🔅نکته: غرض از نکره آوردن منادی متفاوت است: 🌱گاهی به جهت ندانستن اسم او است مانند قول اعمی: «یا رجل خذ بیدی» یعنی ای آقا دستم را بگیر. 🌱گاهی به جهت شامل شدن هرشنونده ای است مثل «یا رجلا خذ بیدی» که در فارسی اینگونه استعمال نمی گردد و به جای آن می گویند: یک مردی دست من را بگیرد. این عبارت همان نکره غیرمقصوده است. 🌱در برخی موارد نیز به قصد تحقیر است مانند: يا رجلا خفّ عنده الثِّقَل‏ حتى به صار يضرب المثل‏ ثقُلتَ حتى لقد خَفَفتَ كما سَمُجتَ حتى ملحت يا رجل‏ #منادی #منادای_نکره #الحدائق_الندیه #تحفة_الادیب #نحو #ادبیات_عرب 📚الحدائق الندية في شرح الفوائد الصمدية، ص 423 و434 📚تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب، ج‏2، ص 795 https://eitaa.com/saluni

❓پرسش 84: علت بناء بر ضم در منادای مفرد معرفه چیست؟! ✍🏽پاسخ: 🌀مقدمه: در مورد منادای مفرد معرفه، سه نظر وجود دارد: 🔹#کوفیون آن را #معرب و #مرفوع_بدون_تنوین می دانند. 🔸#فراء (از کوفیین) آن را مبنی بر ضم می داند ولی نقش #فاعل و #مفعول برای آن قائل نیست. 🔹#بصریون آن را مبنی بر ضم و آن را در #محل_نصب و مفعول برای #فعل_محذوف مانند (ادعو یا انادی) می دانند. هر کدام از این سه گروه، توجیهی برای کلام خود ذکر کرده اند که با توجه به مورد سؤال، صرفا به توضیح نظر بصریین می پردازیم و توضیح سایر انظار در نشانی ذیل این متن، موجود است: 🌀منادای مفرد معرفه، در نظر بصریون مبنی بر ضم است. 🔹دلیل #بناء : 1- اگرچه در اصل کلماتی مانند «مریم» معرب هستند اما در جایگاه منادی مانند آیه شریفه «یا مریمُ انا لک هذا»مبنی اند. علت بناء، شباهت با « #کاف_خطاب » است و وجه شباهت، سه وجه « #خطاب »، « #تعریف » و « #افراد » می باشد. از آن جا که «کاف خطاب» مبنی و منادای مفرد معرفه شبیه آن است، ضرورتاً مبنی است. 2- برخی دیگر علت بناء را این دانسته اند که منادای مفرد معرفه، در جایگاه «کاف خطاب» واقع شده است به این بیان که مثلا اصل در «یا مریمُ» ، «یا انتِ» یا «یا ایاکِ» بوده است و چرا که در خطاب، شایسته است به جای اسم، #ضمیر_مخاطب ذکر شود. و چون ضمیر مخاطب، مبنی است، منادی که در جای آن نشسته نیز مبنی است. 🔸دلیل ضمه: 1- اگر منادی #مبنی_بر_فتح یا #مبنی_بر_کسر میشد، موجب #التباس می گردید فلذا مبنی بر ضم شده است. توضیح مطلب این است که بنای بر فتح، سبب التباس منادی با #غیر_منصرف میشد و بنای بر کسر سبب التباس با #مضاف_الی_النفس می گردید. بنابر این مبنی بر ضم شده است. 2- دلیل بنای بر ضم، برای ایجاد فرق بین منادی و #مضاف است زیرا مضاف به نفس مکسور و #مضاف_به_غیر_منصوب است فلذا مبنی بر ضم شده است تا با مضاف اشتباه نشود. #علت_بناء_بر_ضم_منادای_مفرد_معرفه #منادای_مفرد_معرفه #منادی #الانصاف #الانباری #نحو #ادبیات_عرب 📚الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين، ج‏1، ص264 🌿〰️🌺〰️🌿〰️🌸〰️🌿〰️🌺〰️🌿〰️🌸〰️🌿〰️🌺 دوستانتون رو به پاسخگو(سلونی) دعوت کنید🔻🔻🔻 https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5 ╭━❀❓❀━╮ @saluni ╰━❀📚❀━╯

❓پرسش133: اگر منادی، منصوب است، علت ضمه در لفظ فاطمه در عبارت « یا فاطمةُ به ضم (ة) اشفعی لنا فی الجنة» چیست؟ #منادی #نحو #ادبیات_عرب ‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸 به کانال #سلونی بپیوندید🔻 https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5 ╭❀❓❀╮ @saluni ╰❀📚❀╯

❓پرسش133: اگر منادی، منصوب است علت ضمه در لفظ فاطمه در عبارت « یا فاطمةُ به ضم (ة) اشفعی لنا فی الجنة» چیست؟ ✍پاسخ: 🔰و ابن المعرّف المنادي المفردا علي الّذي في رفعه قد عهدا 🌀 #منادای همواره لفظا #منصوب نیست و از جمله موارد غیرمنصوب، منادای مفرد معرفه است که #مبنی_بر_علامت_رفع می گردد. 🍀مثال۱: «يا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُك‏» 🍀مثال۲: «يا زيدون‏» 🌀در عبارت «یا فاطمه اشفعی لنا فی الجنه» #منادای_مفرد_معرفه است یعنی اضافه نشده و معرفه است لذا مبنی بر علامت رفع که در اینجا ضمه است، می گردد. 🔅نکته1: منادی در مواردی که لفظا مبنی بر ضم است، محلا منصوب است و #اعراب_محلی دارد. 🔅نکته2: اگر منادی، اسم #علم موصوف به «ابن» یا «ابنه» باشد و آن هم مضاف به علم دیگری شده باشد، در اعراب آن علاوه بر مبنی بر ضم، نصب نیز جواز دارد که برخی آن را ترجیح می دهند. 🍀 مثال: «یا مریمَ بنت عمران» 🔅نکته3: در صورتی که منادی #علم باشد، یکی از وجوه اعرابی آن مبنی بر علامت رفع شدن است چرا که علم معرفه است و اضافه هم نمی شود لذا مفرد معرفه محسوب میگردد و مبنی بر ضم می شود. #منادی #نحو #البهجة_المرضية #ادبیات_عرب 📚البهجة المرضية على الفية ابن مالك، ص369 📚الحدائق الندية في شرح الفوائد الصمدية، ص424 ‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸‌🇵🇸 به کانال #سلونی بپیوندید🔻 https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5 ╭❀❓❀╮ @saluni ╰❀📚❀╯