❓پرسش 84:
علت بناء بر ضم در منادای مفرد معرفه چیست؟!
✍🏽پاسخ:
🌀مقدمه: در مورد منادای مفرد معرفه، سه نظر وجود دارد:
🔹#کوفیون آن را #معرب و #مرفوع_بدون_تنوین می دانند.
🔸#فراء (از کوفیین) آن را مبنی بر ضم می داند ولی نقش #فاعل و #مفعول برای آن قائل نیست.
🔹#بصریون آن را مبنی بر ضم و آن را در #محل_نصب و مفعول برای #فعل_محذوف مانند (ادعو یا انادی) می دانند.
هر کدام از این سه گروه، توجیهی برای کلام خود ذکر کرده اند که با توجه به مورد سؤال، صرفا به توضیح نظر بصریین می پردازیم و توضیح سایر انظار در نشانی ذیل این متن، موجود است:
🌀منادای مفرد معرفه، در نظر بصریون مبنی بر ضم است.
🔹دلیل #بناء :
1- اگرچه در اصل کلماتی مانند «مریم» معرب هستند اما در جایگاه منادی مانند آیه شریفه «یا مریمُ انا لک هذا»مبنی اند. علت بناء، شباهت با « #کاف_خطاب » است و وجه شباهت، سه وجه « #خطاب »، « #تعریف » و « #افراد » می باشد. از آن جا که «کاف خطاب» مبنی و منادای مفرد معرفه شبیه آن است، ضرورتاً مبنی است.
2- برخی دیگر علت بناء را این دانسته اند که منادای مفرد معرفه، در جایگاه «کاف خطاب» واقع شده است به این بیان که مثلا اصل در «یا مریمُ» ، «یا انتِ» یا «یا ایاکِ» بوده است و چرا که در خطاب، شایسته است به جای اسم، #ضمیر_مخاطب ذکر شود. و چون ضمیر مخاطب، مبنی است، منادی که در جای آن نشسته نیز مبنی است.
🔸دلیل ضمه:
1- اگر منادی #مبنی_بر_فتح یا #مبنی_بر_کسر میشد، موجب #التباس می گردید فلذا مبنی بر ضم شده است. توضیح مطلب این است که بنای بر فتح، سبب التباس منادی با #غیر_منصرف میشد و بنای بر کسر سبب التباس با #مضاف_الی_النفس می گردید. بنابر این مبنی بر ضم شده است.
2- دلیل بنای بر ضم، برای ایجاد فرق بین منادی و #مضاف است زیرا مضاف به نفس مکسور و #مضاف_به_غیر_منصوب است فلذا مبنی بر ضم شده است تا با مضاف اشتباه نشود.
#علت_بناء_بر_ضم_منادای_مفرد_معرفه #منادای_مفرد_معرفه #منادی
#الانصاف #الانباری
#نحو #ادبیات_عرب
📚الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين، ج1، ص264
🌿〰️🌺〰️🌿〰️🌸〰️🌿〰️🌺〰️🌿〰️🌸〰️🌿〰️🌺
دوستانتون رو به پاسخگو(سلونی) دعوت کنید🔻🔻🔻
https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5
╭━❀❓❀━╮
@saluni
╰━❀📚❀━╯
❓پرسش 89:
طریقه مجهول کردن #فعل_لازم و #فعل_متعدی را توضیح دهید؟
✍🏽پاسخ:
💠مقدمۀ1: #فعل_مجهول ، فعلی است که #فاعل آن در کلام ذکر نشود و #مفعول به جای آن بنشیند. در این صورت مفعول سابق را #نایب_فاعل می نامند.
💠مقدمۀ2: افعال به سه دسته #لازم، #متعدی_بنفسه و #متعدی_به_حرف_جر تقسیم می شوند و فعل لازم، مجهول نمی شود. فعلی را می توان مجهول کرد که متعدی بنفسه یا متعدی به حرف جر باشد.
💠طریقۀ ساخت فعل مجهول:
1️⃣ طریقۀ ساخت #ماضی_مجهول:
🌀برای ساخت فعل مجهول از فعل ماضی(صیفۀ اول)، حرف ماقبل آخر را کسره می دهیم و تمام حروف متحرک قبل از آن را مضموم می کنیم.
🍀مثال: ضَرَبَ⬅️ضرِبَ اِستَخرَجَه⬅️استُخرِجَ ذَهَب بِه⬅️ ذهِبَ به
🌀برای ساخت مجهول سایر صیغه ها در صورتی که فعل متعدی بنفسه باشد آن را با توجه به صیغه اول بدست می آوریم.
🍀مثال: نُصِر نُصِرا نُصِرُوا نُصِرت نُصِرتا نُصِرن نُصِرتَ نُصِرتُما نُصِرتُم نُصِرتِ نُصِرتُما نُصِرتُنّ نُصِرت نُصِرنا.
🌀برای ساخت مجهول سایر صیغه ها در صورتی که متعدی به حرف جر باشد، صیغه فعل تغییری نمی کند و فقط ضمیر متصل به حرف جر تغییر می کند.
🍀مثال: ذُهِبَ به، ذُهِبَ بهما، ذُهِبَ بهم ذُهِبَ بها، ذُهِبَ بهما، ذُهِبَ بهن ذُهِبَ بکَ، ذُهِبَ بکما، ذُهِبَ بکم ذُهِبَ بکِ، ذُهِبَ بکما، ذُهِبَ بکنّ ذُهِبَ بی، ذُهِبَ بنا
2️⃣ طریقۀ ساخت #مضارع_مجهول :
🌀حرف مضارع را مضموم کرده و حرف ماقبل آخر را مفتوح می نمائیم.
🍀مثال: یَنصُرُه⬅️ینصَرُ یَجحَد بأیاتنا⬅️ یجحَدُ بأیاتنا
🌀صرف چهارده صیغه #مضارع_مجهول از متعدی به نفسه و به حرف جر مانند فعل ماضی مجهول است.
🍀مثال: یُنصَر یُنصرانِ یُنصَرونَ تنصرُ تنصران یُنصرنَ تُنصر تنصران تنصرون تُنصَرینَ تنصران تُنصرنَ اُنصَرُ نُنصَرُ
یُذهَبُ به، یُذهَبُ بهما، یُذهَبُ بهم یُذهَبُ بها، یُذهَبُ بهما، یُذهَبُ بهنّ یُذهَبُ بکَ، یُذهب بکما، یُذهب بکم یُذهب بکِ، یُذهب بکما، یُذهب بکنّ یُذهب بی، یُذهب بنا
#مجهول_کردن_فعل
#صرف_ساده #مبادی_العربیة
#صرف #ادبیات_عرب
📚مبادي العربية في الصرف و النحو، ج4، ص: 28
📚صرف ساده، ص87
🌿〰️🌺〰️🌿〰️🌸〰️🌿〰️🌺
دوستانتون رو به پاسخگو(سلونی) دعوت کنید🔻🔻🔻
https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5
╭━❀❓❀━╮
@saluni
╰━❀📚❀━╯
❓پرسش ۱۶۴:
منصوب به نزع خافض چیست؟؟
✍پاسخ:
🔰معنای منصوب به نزع خافض:
#نزع به معنی کندن و #خافض به معنای #جارّ میباشد و منصوب به نزع خافض، اسمى است که به #تقدير #حرف_جر و توسط #فعل_لازم منصوب شده است.
🔰اقسام: منصوب به نزع خافض دو قسم است:
🍀#اسم_صريح مانند «الطریق» در «كما عسل الطريق الثعلب) که در اصل «فى الطريق» بوده و چون فى حذف شده، منصوب آمده است.
🍀#اسم_مؤول مانند«انک قائم» در «عجبت انك قائم» كه در اصل «من انك قائم بوده» و چون من حذف شده، انك قائم محلا منصوب شده و به تاويل قيامك برده مىشود.
🔅استعمال منصوب به نزع خافض در مواردی #قیاسی و در مواردی #سماعی است که برای یادگیری آن به کتب مفصل #نحوی مراجعه شود.
🔰دلیل استعمال منصوب بنزع خافض:
🌀حذف #حرف_جر در موارد منصوب بنزع خافض از آنجا که #کثرت_استعمال داشته است به جهت #تخفیف و #سهولت در گفتار بوده است.
🍀مثال: استعمال «ذهبت الشامَ» که «ذهبت الی الشام» بوده است از این موارد است.
قابل توجه است که در #زبان_فارسی مشابه این حذف به جهت سهولت و اختصار وجود دارد مانند «رفتم قم» که در اصل رفتم به قم است. این نوع تخفیف یک شیوه آسانسازی تکلم است و از آنجا که متکلم معنا را بدون آوردن حرف به جهت وجود قرینه قابل فهم مخاطب میداند لذا تمایل به حذف دارد مانند «طبق دستور مصرف کنید» یا «ظرف یک روز اطلاع دهید» که دراصل «برطبقِ» و «در ظرفِ» بوده است.
🔅نکته۱: #قواعد_زبان_عربی از استعمالات عرب به دست آمده است و معیار سنجش اعتبار آن، #استعمالات_عرب است. به همین جهت دلایلی که برای برخی استعمالات عرب بیان شده است عمومیت و خصوصیتشان منوط به استعمال است و نمی توان خلاف استعمال عرب آن را گسترش داد. همچنین از آنجا که زبان یک امر بسیار پیچیده و گسترده است و اعراب قبایل مختلفی بودند نباید توقع داشت این مناسبات همه استعمالات را شامل گردد. این نکته ای است که عدم توجه کافی به آن موجب شده برخی طلاب گمان کنند #قواعد_عربی اعتبار درستی ندارد و مناسبات بیان شده به بیان نادرست ساختگی است درصورتی #ادبا تلاش داشتند ساختار استعمالات عرب را تا حد ممکن کشف کنند.
🔅نکته۲: منصوب بنزع خافض در جایی است که بین #فعل یا #شبه_فعل و #مفعول آن حرف جر حذف شده باشد لذا در مواردی که فعل یا شبه فعل نیست نمی توان منصوب بنزع خافض دانست.
🔅نکته۳: کلمه ای که منصوب به نزع خافض است #عامل_نصب آن نزع خافض نیست بلکه فعل یا شبه فعلی است که #جار_و_مجرور متعلق به آن بوده است.
🔅نکته۴: مرحوم #رضی موارد منصوب به نزع خافض سماعی مطرح شده را حمل بر قاعده #تضمین می کند و دیگر حرف جر محذوف در نظر نمی گیرد چرا که موارد منصوب به نزع خافض قلیل است ولی تضمین دراستعمالات عرب رایج است. 🍀مثال: در «لاقعدن صراطک المستقیم» کلمهٔ «اقعدنّ» متضمن «الزمنّ» است. یعنی «لاقعدن و الزمن صراطک.» مواردی را هم منصوب بنابر #ظرفیت از باب #تشبیه به #ظرف_غیر_مختص دانسته است.
🔅نکته۵: منصوب بنزع خافض مختص #فعل_لازم نیست بلکه فعلی که یک مفعول بی واسطه و مفعول دوم را با حرف جر میگرفته را نیز عرب با حذف حرف جر استعمال کرده است.
🍀مثال: در «استغفرالله ذنبا» حرف جر حذف شده است زیرا #مفعول_دوم استغفر با حرف جر لام یا من می آید.
#منصوب_به_نزع_خافض
#نحو
#ادبیات_عرب
📚الحدائق الندية في شرح الفوائد
الصمدية؛ ص304
📚نکته ای از حذف حرف اضافه دستور زبان فارسی، پرویز خانلری، ص318
📚شرح رضی، ج۲، ص۱۹۰
•┈••✾••┈••┈••✾••┈••┈••✾••┈••┈••✾••┈••┈••✾••┈••
به کانال #سلونی بپیوندید ⬇️
https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5
╭❀❓❀╮
@saluni
╰❀📚❀╯