#مناسبت_روز
🗓۳ تیر ۱۲۸۶ تحصّن #شیخ_فضل‌الله_نوری در اعتراض به مشروطه.
🗓۳ تیر ۱۲۸۷ اعدام و تبعید سران مشروطه و آغاز استبداد صغیر.
داستان #مشروطه از غم‌بارترین و البته مهمترین وقایع تاریخ ایران است. نقطۀ عطف تاریخ ایران! داستان خدمت‌ها و خیانت‌های روشنفکران! داستان اتّحاد مردم و اختلاف روحانیان!
ان‌شاءالله به زودی خلاصۀ این واقعه را در چند قسمت تقدیم مخاطبین خواهم کرد.
اما در حکایات مشروطه، سوّم تیرماه، خود داستان مفصّلی است.
مشروطه از سال ۱۲۸۴ در اعتراض به ستم‌های گماشتگان مظفرالدین شاه و استبداد حکومت شاهنشاهی با رهبری روحانیان به ویژه آیت‌الله بهبهانی و آیت‌الله طباطبایی و تحصّن ایشان در حرم حضرت عبدالعظیم تحت عنوان #مهاجرت_صغری آغاز شد. اعتراض مردم و مواجهۀ حکومت کش و قوسی داشت که پس از یک سال با کشته شدن یک طلبۀ ۲۰ساله و اتّفاقات بعد از آن به #مهاجرت_کبری انجامید. مردم و علما دو دسته شدند، آنها که می‌توانستند ـ از جمله شیخ فضل‌الله نوری ـ عازم قم شدند و آنها که نتوانستند در سفارت انگلستان پناهنده شدند. شاه تسلیم شد و فرمان مشروطیت (تأسیس مجلس) در مرداد ۱۲۸۵ توسط مظفرالدین شاه (چند ماه پیش از فوتش) امضا شد.
روشنفکران غرب‌گرا که در این یک سال قیام و شهادت غائب میدان‌‌ها بودند، به میدان آمدند تا قانون اساسی را منطبق با قوانین اساسی اروپا مدوّن کنند. از اینجا میان علما اختلاف افتاد. برخی همچنان پاس‌دار قانون و مشروطه بودند و آن را تنها راه دفع استبداد می‌دانستند، و برخی همچون شیخ فضل‌الله به مخالفت با آن برخاستند.
شیخ فضل‌الله نوری نوشتن هرگونه قانونی که در شرع آورده نشده است و الزام این قوانین بر مردم را نادرست می‌دانست. از جمله بر این باور بود که قوانین مجازات باید بر اساس مذهب جعفری باشد که تشخیص آن در زمان غیبت به فقهای شیعه سپرده شده است، نه بر اساس صلاح‌دید موکّلان ملّت.
شیخ در سوم تیرماه ۱۲۸۶ با پانصد نفر از علما در اعتراض به انحراف‌های مشروطه راهی حرم حضرت عبدالعظیم شد و بست نشست.
از سوی دیگر محمّدعلی شاه که تازه به سلطنت رسیده بود دل خوشی از مشروطه نداشت و مجلس را دست و پاگیرِ شاهنشاهی‌اش می‌دید. اعتراض شیخ فضل‌الله نوری راه را برای عوامل محمدعلی شاه هموار کرده بود تا با اجیر کردن لوطی‌های چاله‌میدان با مجلس در افتد. ترور ناموفق محمدعلی شاه هم بهانه شد که او به فرماندهی #لیاخوف روسی به سمت مجلس لشکر کشی کند و مجلس را به توپ ببندد.
در سوم تیرماه ۱۲۸۷ برخی از سران مشروطه همچون ملک المتکلمین و میرزا جهانگیرخان سوراسرافیل شکنجه و اعدام شدند. #دهخدا شعر معروف «یادآر ز شمع مرده یادآر» را در سوگ دوست و همکارش میرزا جهانگیرخان سروده است.
برخی نیز همچون آیت الله بهبهانی و آیت الله طباطبایی مورد ضرب و شتم و توهین و تحقیر و تبعید قرار گرفتند.
این آغاز #استبداد_صغیر بود.
✍️سید سلمان علوی
🆔 @ss_alavi_ir
🗓 ۲۴ تیر، سالروز ترور روحانی مجاهد، آيت‌اللَّه #سيدعبداللَّه_بهبهانی است (۱۲۸۹).
سیدعبدالله بهبهانی (۱۲۵۶ ـ ۱۳۲۸ق) از شاگردان #میرزای_شیرازی بود و اجازۀ اجتهاد خود را از ایشان و از #شیخ_انصاری دریافت کرده بود.
ایشان از رهبران نهضت مشروطیت ایران بود و پس از پیروزی جنبش #مشروطه نمایندۀ مجلس شد.
پس از به توپ بستن مجلس توسط #لیاخوف، آیت‌الله بهبهانی به همراه آیت‌الله طباطبایی دستگیر شده مورد اهانت و ضرب و شتم قرار گرفتند. کسروی نوشته است:
«ناگهان دسته انبوهی از سرباز و نوکر و... ریختند و ما که در حیاط ایستاده بودیم نزدیک ما شدند، دشنام می‌دادند. بهبهانی و طباطبائی و امام جمعه خوئی را چندان زدند که اندازه نداشت! ... می دیدم سر لخت آقا سید عبدالله در هوا این و آن ور می‌رفت و تنها جمله‌ای که از زبان اینان بیرون می‌آمد، جمله «لا اله الاّ اللّه» بود. ... به ویژه مرحوم بهبهانی را که ریش‌هایش را کندند، موها را می‌کندند و دور می ریختند». احمد کسروی، تاریخ مشروطه ایران، ص۶۴۶.
ایشان در دوران #استبداد_صغیر به عتبات تبعید و پس از #فتح_تهران توسط مشروطه‌خواهان، در میان استقبال مردم وارد تهران شد.
پس از فتح تهران و برقراری مشروطه، هر چند آیت‌الله بهبهانی سِمَت رسمی در مجلس نداشت، نفوذش در مجلس و محافل سیاسی آشکار بود. یحیی دولت آبادی نوشته است:
«قدرت بهبهانی در این دوره افزایش یافت و بسیاری از کارهای کشور در منزل او حل و فصل می‌شد. اغلب نمایندگان مجلس تحت نفوذ و تأثیر کلام او بودند و موافقت یا مخالفت او برای ثبات یا تزلزل دولت‌ها تعیین کننده بود». (حیات یحیی، ج۲، ص۱۳۰ و ۱۳۱).
در مجلس دوم که از دو گروه اکثریت اعتدالی و اقلیت دموکرات شکل گرفته بود، اعتدالی‌ها بیشتر از آیت‌الله بهبهانی تبعیت می‌کردند و دموکرات‌ها به رهبری #سیدحسن_تقی‌زاده در مخالفت با او خواستار تدوین قوانین عرفی و کنار گذاشتن قوانین شرع بودند و انفکاک کامل قوه سیاسی از قوه روحانی را دنبال می‌کردند. دموکرات‌ها معتقد بودند که بهبهانی نفوذ خود را برتر از مشروطه می‌داند و مجلس را تضعیف می‌کند.
در همین مجلس، اعتدالی‌ها موفق شدند فتوایی دالّ بر غیردینی بودن مواضع نظری تقی زاده، از دو مجتهد ذی نفوذ نجف و مدافع مشروطه، آخوند خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی، بگیرند. این گونه تصور می‌شد که وسیله و واسطه این اقدام، آیت‌الله بهبهانی بوده است.
در پی همین حوادث، آیت‌الله بهبهانی در ۲۴ تیر ۱۲۸۹ در خانۀ خود به دست چهار نفر مسلح به قتل رسید.
کسروی در صفحه ۱۳۱ کتاب تاریخ هیجده سالۀ آذربایجان نوشته است:
«هرچند نام تک تک قاتلان دانسته نشد ولی بی‌گمان از دسته حیدرعمو اغلی بودند و این خونریزی را با دستور تقی زاده کردند».
🥀رضوانُ الله علَیه وَ حشرَهُ معَ أولیائِه سیّما سیّدالشّهداء علیه‌السلام
🆔 @ss_alavi_ir