"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ قَضى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ كِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا كَرِيماً «23»
جلد 5 - صفحه 39
پروردگارت مقرّر داشت كه جز او را نپرستيد و به پدر و مادر نيكى كنيد. اگر يكى از آن دو يا هر دو نزد تو به پيرى رسيدند، به آنان «اف» مگو و آنان را از خود مران و با آنان سنجيده و بزرگوارانه سخن بگو.
نکته ها
در احاديث، در مورد احسان به والدين بسيار سفارش شده و از آزردن آنان نكوهش به عمل آمده است:
پاداش نگاه رحمت به والدين، حج مقبول است. رضايت آن دو رضاى الهى و خشم آنان خشم خداست. احسان به پدر و مادر عمر را طولانى مى‌كند و سبب مى‌شود كه فرزندان نيز به ما احسان كنند. در احاديث آمده است: حتّى اگر تو را زدند، تو «افّ» نگو، خيره نگاه مكن، دست بلند مكن، جلوتر از آنان راه نرو، آنان را به نام صدا نزن، كارى مكن كه مردم به آنان دشنام دهند، پيش از آنان منشين و پيش از آنكه از تو چيزى بخواهند به آنان كمك كن. «1»
مردى مادرش را به دوش گرفته طواف مى‌داد، پيامبر را در همان حالت ديد، پرسيد: آيا حقّ مادرم را ادا كردم؟ فرمود: حتّى حقّ يكى از ناله‌هاى زمان زايمان را ادا نكردى. «2»
از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله سؤال شد: آيا پس از مرگ هم احسانى براى والدين هست؟ فرمود: آرى، از راه نماز خواندن براى آنان و استغفار برايشان و وفا به تعهّداتشان و پرداخت بدهى‌هايشان و احترام دوستانشان. «3»
مردى از پدرش نزد پيامبر شكايت كرد. حضرت پدر را خواست و پرسش نمود، پدر پير گفت: روزى من قوى و پولدار بودم و به فرزندم كمك مى‌كردم، امّا امروز او پولدار شده و به من كمك نمى‌كند. رسول خدا صلى الله عليه و آله گريست و فرمود: هيچ سنگ و شنى نيست كه اين قصه را بشنود و نگريد! سپس به آن فرزند فرمود: «انت و ما لك لا بيك» تو و دارايى‌ات از آنِ پدرت هستيد. «4»
«1». تفسير نورالثقلين.
«2». تفسير نمونه.
«3». تفسير مجمع‌البيان.
«4». تفسير فرقان.
جلد 5 - صفحه 40
در حديث آمده است: حتّى اگر والدين فرزند خود را زدند، فرزند بگويد: «خدا شما را ببخشد» كه اين كلمه همان «قول كريم» است. «1»
احسان به والدين، از صفات انبياست. چنانكه در مورد حضرت عيسى عليه السلام، توصيفِ «بَرًّا بِوالِدَتِي» «2» ودر مورد حضرت يحيى عليه السلام «بَرًّا بِوالِدَيْهِ» «3» آمده است.
والدين، تنها پدر و مادر طبيعى نيستند. در برخى احاديث، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و اميرالمؤمنين عليه السلام پدر امّت به حساب آمده‌اند. «4» همچنان كه حضرت ابراهيم، پدر عرب به حساب آمده است. «5» «مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْراهِيمَ» «6»
اگر والدين توجّه كنند كه پس از توحيد مطرحند، انگيزه‌ى دعوت فرزندان به توحيد در آنان زنده مى‌شود. «قَضى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»
پیام ها
1- توحيد، در رأس همه‌ى سفارش‌هاى الهى است. «قَضى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ»
2- خدمتگزارى و احسان به پدر و مادر، از اوصاف موحّد واقعى است. «أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»
3- فرمانِ نيكى‌به والدين مانند فرمانِ توحيد، قطعى ونسخ‌نشدنى است. «قَضى»
4- احسان به والدين در كنار توحيد و اطاعت از خداوند آمده است تا نشان دهد اين كار، هم واجب عقلى و وظيفه‌ى انسانى است، هم واجب شرعى. «قَضى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»
5- نسل نو بايد در سايه‌ى ايمان، با نسل گذشته، پيوند محكم داشته باشند.
«أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»
6- در احسان به والدين، مسلمان بودن آنها شرط نيست. «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»
«1». كافى، ج 2، ص 157.
«2». مريم، 39.
«3». مريم، 14.
«4». «أنا و علىّ ابوا هذه الامّة». بحار، ج 16، ص 95.
«5». تفسير نورالثقلين.
«6». حج، 78.
جلد 5 - صفحه 41
7- در احسان به پدر و مادر، فرقى ميان آن دو نيست. «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»
8- نيكى به پدر ومادر را بى‌واسطه وبه دست خود انجام دهيم. «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»
9- احسان، بالاتر از انفاق است و شامل محبّت، ادب، آموزش، مشورت، اطاعت، تشكّر، مراقبت و امثال اينها مى‌شود. «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً»
10- احسان به والدين، حدّ و مرز ندارد. «بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً» (نه مثل فقير، كه تا سير شود، وجهاد كه تا رفع فتنه باشد و روزه كه تا افطار باشد.)
11- سفارش قرآن به احسان، متوجّه فرزندان است، نه والدين. «وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً» زيرا والدين نيازى به‌سفارش ندارند و به طور طبيعى به فرزندان خود احسان مى‌كنند.
12- هرچه نياز جسمى وروحىِ والدين بيشتر باشد، احسان به آنان ضرورى‌تر است.
«يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ»
13- پدر و مادر سالمند را به آسايشگاه نبريم، بلكه نزد خود نگهداريم. «عِنْدَكَ»
14- وقتى قرآن از رنجاندن سائل بيگانه‌اى نهى مى‌كند، «أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ» تكليف پدر و مادر روشن است. «وَ لا تَنْهَرْهُما»
15- هم احسان لازم است، هم سخن زيبا و خوب. إِحْساناً ... قُلْ لَهُما قَوْلًا كَرِيماً (بعد از احسان، گفتار كريمانه مهم‌ترين شيوه‌ى برخورد با والدين است.)
16- در احسان به والدين و قول كريمانه، شرط مقابله نيامده است. يعنى اگر آنان هم با تو كريمانه برخورد نكردند، تو كريمانه سخن بگو. «وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا كَرِيماً»"
#تفسیر_سوره_اسرا_آیه_۲۳_جز۱۵
#سوره_مبارکه_اسرا
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6Asتلگرام
"تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما كَما رَبَّيانِي صَغِيراً «24»
و از روى مهربانى و لطف، بالِ تواضع خويش را براى آنان فرودآور و بگو: پروردگارا! بر آن دو رحمت آور، همان گونه كه مرا در كودكى تربيت كردند.
جلد 5 - صفحه 42
پیام ها
1- فرزند در هر موقعيّتى كه هست، بايد متواضع باشد و كمالات خود را به رُخ والدين نكشد. «وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ»
2- تواضع در برابر والدين، بايد از روى مهر و محبت باشد، نه ظاهرى و ساختگى، يا براى گرفتن اموال آنان. وَ اخْفِضْ لَهُما ... مِنَ الرَّحْمَةِ
3- فرزند بايد نسبت به پدر مادر، هم متواضع باشد، هم برايشان از خداوند رحمت بخواهد. وَ اخْفِضْ ... وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما
4- دعاى فرزند در حقّ پدر و مادر مستجاب است، وگرنه خداوند دستور به دعا نمى‌داد. وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما ...
5- دعا به پدر و مادر، فرمان خدا و نشانه‌ى شكرگزارى از آنان است. قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما ...
6- در دعا از كلمه «رَبِّ» غفلت نكنيم. «قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما»
7- رحمت الهى، جبران زحمات تربيتى والدين است. «رَبِّ ارْحَمْهُما كَما رَبَّيانِي» گويا خداوند به فرزند مى‌گويد: تو رحمت خود را دريغ مدار، واز خدا نيز استمداد كن كه اداى حقّ آنان از عهده‌ى تو خارج است.
8- گذشته‌ى خود، تلخى‌ها و مشكلات دوران كودكى وخردسالى را كه بر والدين تحميل شده است از ياد نبريد. «كَما رَبَّيانِي صَغِيراً»
9- پدر و مادر بايد بر اساس محبّت فرزندان را تربيت كنند. «ارْحَمْهُما كَما رَبَّيانِي»
10- انسان بايد از مربّيان خود تشكّر وقدردانى كند. «ارْحَمْهُما كَما رَبَّيانِي»"
#تفسیر_سوره_اسرا_آیه_۲۴_جز۱۵
#سوره_مبارکه_اسرا
@tafsir_qheraati ایتا
https://t.me/md6Asتلگرام