❖ این که مى فرمایند:«علم ماهیتى متفاوت با دین دارد و به این جهت نمى توان آن را به صفت دینى توصیف کرد». • در این باره باید گفت: این گزاره کلى نیست زیرا علوم بر دو قسم است: ▫️ علوم تکوینى و بیرون از اندیشه انسانى که قوانین آن به دست آفریدگار تنظیم شده است و تابع اندیشه و نظر کسى نیست. مسلماً این نوع علوم به دینى توصیف نمى شوند البته به الحاد نیز توصیف نمى شود، از هر دو قید آزاد است. فیزیک، اسلامى و غیر اسلامى ندارد. کیهان شناسى باید از طریق خاص شناخته شود. در این مورد شناخت مسلمان و غیر مسلمان یکسان است. این قانون که سه زاویه مثلث، مساوى با دو قائمه است تبعیض پذیر نیست. قانون جاذبه نیوتن (که مى گوید: نیروى جاذبه بین دو جسم ارتباط مستقیم با جرم آن دو دارد، یعنى هر چه جرم آنها بیشتر باشد نیروى جاذبه بین آن دو بیشتر است این قانون هم چنین مى گوید که نیروى جاذبه میان دو جسم ارتباط وارون با فاصله دو جسم به توان دو دارد)، قانون عمومى است و همه باید به نحوى که علم گفته بپذیرند مگر آن که خلاف آن ظاهر شود. بنابراین درباره این علوم بحث اسلامى و غیر اسلامى خارج از موضوع بحث است. • ضمناً توجه شود این که مى گوییم رنگ و بوى دینى ندارد مقصود شناخت قوانین حاکم بر درون طبیعت است نه وابستگى طبیعت به مقام دیگر که خارج از بحث است. مسلماً در این جا طرز تفکر الهى با مادى متفاوت است. ▫️ علوم اعتبارى که مى توان آن را از دو منظر مطالعه کرد. گاهى از نظر الهى و گاهى از منظر مادى گرایى. این بخش از دانش ها مى تواند رنگ دینى داشته باشد زیرا موضوع این علوم انسان است و دیدگاه الهى و مادى درباره آن کاملاً متفاوت است. • توضیح این که موضوع علوم انسانى خود انسان است. و انسان از دو منظر محکوم به یک رشته قوانین و احکام است. از آنجا که توصیف انسان از دو منظر کاملاً متفاوت است، طبعاً اندیشه هاى الهى درباره او با دگراندیشان نیز متفاوت خواهد بود، انسان از نظر الهى وابسته به عالم بالا است. و موجود گسسته از عالم دیگر نیست و از نظر غایت و غرض نیز براى هدفى آفریده شده است. • ولى موضوع در تفکر مادى به گونه اى دیگر است. او انسان را بریده از عالم بالا مى داند و عملاً او را مخلوق قوانین طبیعى لحاظ مى کند(هر چند ممکن است برخى اعتقاداً به گونه اى دیگر باشند)و هیچ نوع غرضى و غایتى براى آفرینش قائل نیستند. • ما فعلاً کار با صحت وسقم یکى از دو منظر نداریم ولى مسلماً علوم انسانى که بر پایه نظر اول تنظیم مى گردد قطعاً باید با آن اندیشه هایى که طبق منظر دوم تألیف مى شود، تفاوت پیداکند. • به عبارتى دیگر ما نمى خواهیم علمى را دینى کنیم، علم، علم است ولى اگر موضوع از منظر الهى مورد بررسى قرار گرفت، طبعاً آثار و عوارض آن رنگ دینى به خود مى گیرد و لذا مدیریت، اقتصاد و علوم اجتماعى که مبنى بر این چنین انسانى است بالطبع دینى خواهد شد. در حالى که در مکتب دیگر همین موضوعات حالتى دیگر پیدا مى کند.

• براى روشن شدن موضوع یادآور مى شویم پایه گذاران علوم انسانى در غرب غالباً انسان هاى مادى گرا بودند و بر همین اساس، علوم را پایه گذارى کرده اند و اینک چند گواه روشن: • اگوست کنت(1798ـ1857) فیلسوف و جامعه شناسى فرانسوى که معمولاً او را بنیان گذار جامعه شناسى مى دانند تحت تأثیر یک بعدى ابزار شناخت قرار گرفته و جز به تجربه به ابزار دیگرى معتقد نیست و لذا مى گوید: شناخت جهان تنها به روش علمى (البته از نظر او مشاهده و آزمایش) امکان پذیر است و از این جهت هر نوع موجودى که دور از این روش باشد شناخت آن امکان پذیر نیست. • در واقع او مى خواهد بگوید ادیان الهى و آنچه در این ادیان است جنبه علمى ندارند و قابل شناخت نیستند. در نتیجه از دایره شناخت بشر خارج هستند. در حالى که اگوست کنت از یک اصل فلسفى غفلت کرده که تجربه حق اثبات دارد و حق نفى ندارد، ندیدن روح زیر چاقوى جراح دلیل بر نبودن آن نیست. هر نوع علوم انسانى که از این منظر تدوین شود مسلماً آثار خاصى دارد که در جامعه دینى قابل پذیرش نخواهد بود. • او کسى است که دوران تفکر انسان را به سه دوره تقسیم مى کنند:1. ربانى، 2. فلسفى، 3. تجربى. • او همچنین یادآور مى شود که زمان دو دوران اوّلى (ربانى و فلسفى) سپرى شده و فقط باید به تجربه تأکید نمود. مسلماً با این طرز تفکر مدیریت و اقتصاد و علوم اجتماعى و حتى اخلاق با آنچه جامعه دینى اعتقاد دارد مختلف است. • بنابراین عزیزانى که همّ دینى دارند و خود را در مقابل، خداى متعال مسئول مى دانند علاقمندند که این علوم را با ملاک هاى خود آن علم نه از منظر تنگ تجربه، بازسازى کنند تا در دانشگاه ها ملاک عمل قرار گیرد. • امّا همه ما مى دانیم که هیچ جامعه اى از اقتصاد و یا علم اقتصاد بى نیاز نیست. امّا دیدگاه اسلام در مورد اقتصاد با دیدگاه غربیان تفاوت فاحشى دارد. در آیین اسلام اقتصاد وسیله است نه هدف و به اصطلاح «ما ینظر به» است و نه «ما ینظر فیه». لذا گردآورى ثروت در اقتصاد اسلامى باید از طریق مشروع باشد. درآمدهایى که از طریق ربا، احتکار، و خداى ناکرده از طریق اعمال نامشروع به دست مى آیند فاقد ارزش هستند. در حالى که در اقتصاد غربى محدودیت بسیار کم و فقط اموال مسروقه و حداکثر درآمد از طریق مواد مخدر ممنوع است. • اکنون سؤال مى شود که در دانشگاه هاى ما کدام اقتصاد باید تدریس شود؟ پاسخ روشن است که روش دوم با اصول ما سازگار نیست. مقصود مدافعان علوم انسانى اسلامى چنین پالایشى است نه ایجاد علم جدید. علم عوض نمى شود امّا دگرگونى در آن امکان پذیر است. امروز رباخوارى در غرب یک درآمد رسمى است و بانک هاى بزرگ از این راه درآمدهاى هنگفتى به جیب مى زنند و عملاً منطق جاهلیت را زمزمه مى کنند: (إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبَا)، در حالى که در اقتصاد اسلامى (وَأَحَلَّ اللهُ الْبَیْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا)است. • مسلماً علم اقتصاد در کشورهاى سوسیالیستى با آنچه در کشورهاى سرمایه دارى است تفاوت روشن دارد. هر کشورى طبق اصول خود این علم را تعدیل مى کند. اگر کشور اسلامى دست به این کار زد نباید گفت این علم غربى است و باید به همان متد تدریس شود. • از این بیان همچنین روشن مى شود که مدیریت ها در هر کشورى تابع قانون و اصول اساسى خودش مى باشد. اسلام که در مسائل مدیریت بهترین اصول را داراست نمى توان آنها را نادیده گرفت و مدیریت غربى را بدون پالایش در محافل دانشگاهى عیناً تدریس نمود. • همچنین هیچ ملتى نمى تواند بدون اصول اخلاقى زندگى کند. و همه ما نیک مى دانیم که بین اخلاق در حوزه اسلام با اخلاق در برخى از مکاتب غربى تفاوت آشکار است. • به طور قطع در اخلاق اسلامى قیود و حدودى هست که عقل عملى آن را ایجاب مى کند. امّا در غرب، برخى از متفکران معاشرت هاى دو جنس مخالف را کاملاً مشروع لحاظ مى کنند به شرطى که به تجاوز جنسى نرسد و فرزند نامشروع به بار نیاورند، حال این مرزبندى، امکان پذیر است یا نه فعلاً در این باره سخن نمى گوییم در حالى که در اسلام مسأله به گونه اى دیگر است، آیات سوره مبارکه نور، حدود معاشرت را روشن کرده است. و آیا دانشمندان اسلامى نباید بر اساس معیارهاى اخلاقى اسلامى نظریه پردازى کنند.

• بالأخره باید یکى از این سه ضلع را انتخاب کرد: 1. دانشگاه هاى ما قید تدریس این علوم انسانى با مبانى مادى گرى را بزنند و اصولاً از چرخه تدریس حذف شوند. 2. دانشگاه هاى ما این علوم را به نحو غربى بدون نظریه پردازى اسلامى و نقد و انتقادى بر آن تدریس کنند. 3. دانشگاه هاى ما این علوم را همراه با نظریه پردازى هاى اسلامى تدریس کنند و به اصطلاح به تحریر این علوم بپردازند و در حقیقت کارى کنند که خواجه که به نام تحریر اقلیدس انجام داد، (البته نام واقعى کتاب «تحریر اصول المهندسة والحساب» است هر چند به نام تحریر اقلیدس بوده است). • جان کلام آن که معناى علوم انسانى اسلامى آن است که 1. موضوع این علوم انسانى که انسان است، بر خلاف نظریات دانشمندان غربى بریده از مبدأ و غایت الهى نباشد. 2. با روش صرفاً تجربى، به انکار و بحث و بررسى در حوزه الهیات و مابعدالطبیعه نپردازیم که از توان روش تجربى خارج است، 3. اهداف و غایت انسان را کمال و فضایل الهى و اخلاقى و حیات جاودانه بدانیم نه صرفاً لذت طلبى و سودطلبى در این دنیاى مادى. • طبعاً وقتى دیدگاه ما نسبت به آفرینش انسان و غایت و هدف از خلقت او عوض شود، نظریات این حوزه نیز دگرگون خواهد شد. واین است معناى علوم انسانى اسلامى. • • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

❖ کلمه زیبایى که آقاى دکتر داورى فرمودند بسیار ارزشمند است (هیچ علمى را با ملاک بیرون از آن نمى توان سنجید) این یک مسأله اى است که در حوزه علمیه هم مطرح است. • مرحوم آیت الله بروجردى(رحمه الله)(1292ـ 1380هـ.ق) در درس اصول مى فرمودند: اصول ما تکامل پیدا نکرده بلکه تورم به آن راه یافته است. مرحوم طباطبایى(1321ـ 1402هـ.ق) که قهرمان تفکیک علوم تکوینى از اعتبارى بود مى فرمود از زمانى که قوانین فلسفى که بر تکوین تکیه مى کند به علوم اعتبارى مانند اصول راه یافت علم را از مجراى خود بیرون برد. • بنابراین جمعى از اساتید دانشگاه که به نام شوراى تحول علوم انسانى دور هم گرد آمده اند، نمى خواهند علوم انسانى را با ملاک بیرون از آن بسنجند بلکه با ملاک هاى خود آن علم اما در یک چارچوب معین و آن این که انسان مخلوق خداست و حیات جاودانه دارد و اعمالش تحت حساب و کتاب است و زندگى او در روز رستاخیز مورد بازخواست مى شود. علوم انسانى را مورد تدوین قرار دهند. • • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

❖ این که در پایان مى فرمایند:«خوب است که اگر مى توانیم به جاى بحث در علوم اجتماعى و انسانى درباره شرایط امکان تجربه عهد دینى و بناى یک جامعه اسلامى بیندیشیم» کلام ارزشمند است ولى مانع نیست که اندیشمندان به صورت تقسیم کار درباره هر دو موضوع تلاش کنند و کشورهاى اسلامى را از وابستگى به افکار غربیان رهایى بخشند. • در اینجا باید رفع توهم شود، هدف علوم انسانى اسلامى این نیست که فرآوردهاى علمى غربیان را نادیده بگیریم یا به دور کشور دیوارى بکشیم و از ورود این افکار جلوگیرى کنیم، این یک توهمى است که برخى دارند که بر خلاف گفتار پیامبر گرامى اسلامى(صلى الله علیه وآله وسلم) است که مى فرمایند:«اطْلُبُوا العِلْمَ وَلَو بِالصِّینِ»، بلکه مقصود آن است که با همان مبانى خاص آن علم و با توجه به اصول مسلم و صحیح در علم مدیریت و اقتصاد و علوم اجتماعى نظریه پردازى کنیم. چه بسا ممکن است در پاره اى از مسائل وحدت نظر داشته باشیم در برخى دیگر از هم جدا باشیم. • • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#معرفی_کتاب | #تازه‌های_نشر ❖ کتاب بر نامه فیلسوف • متن و حواشی نامه استاد داوری اردکانی به دبیرخانه هم‌اندیشی علم دینی ۳۹۵۰۰۰ تومان (با تخفیف ۱۰٪) ۳۵۵۵۰۰ تومان ▫️خرید از نشر پاتوق کتاب فردا yun.ir/r7cjb4 • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b ‌ ‌

‌ ‌ 📗 پیشگفتار کتاب بر نامه فیلسوف • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b ‌ ‌

‌ ‌ 📗 فهرست اجمالی کتاب بر نامه فیلسوف • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b ‌ ‌ ‌ ‌

‌ ‌ 📗 فهرست تفصیلی کتاب بر نامه فیلسوف • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b ‌ ‌ ‌ ‌

‌ ‌ 📗 یادداشت دکتر داوری اردکانی به عنوان مقدمه کتاب بر نامه فیلسوف • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b ‌ ‌ ‌ ‌

#تماشاگری_اندیشه_ها | #بازیابی_هویت ❖ دکتررضا داوری اردکانی چرا مهم است؟ • دکتر داوری اردکانی تاثیر پذیرفته از ارسطو، افلاطون، فارابی، مارتین هایدگر و سید احمد فردید می باشد و از اساتیدی چون سید احمد فردید، یحیی مهدوی، غلامحسین صدیقی، علی اکبر سیاسی، محمدباقر هوشیار بهره برده است. • با توجه به انتقادات ایشان به غرب ، غرب زدگی ، علوم مدرن و تکنولوژی بر آمده از این مبانی ، یک نوع همسوی بین تئوریسین های انقلاب اسلامی و ایشان حس می شود لذا در این ظرف مورد توجه قرار گرفته و موقعیت درخوری را پس از «انقلاب اسلامی» به خود اختصاص داده است. • در میان متفکران معاصر ایران ، جناب داوری اردکانی جزء معدود افرادی است که راهی برای فکر کردن و نظر انداختن بر مبانی علوم انسانی مدرن باز نموده است که این بر خلاف سنت رایج آکادمی های ایران و روشنفکران غیر دینی و دینی است. • ایشان با نقد غرب و از سوی طرح نظریه توسعه نیافتگی ، رویکرد متفاوتی را تقریر نموده اند که باعث سر در گمی دانش پژوهان در فهم جایگاه علوم انسانی بومی در اندیشه ایشان می شود. • اندیشه ایشان از آنجای که در ریل گذاری های علمی نیز تاثیر گذار بوده و تا حدودی به علوم انسانی با چشم انتقادی و بعضاً با رویکرد ایجابی ورود کرده اند مورد توجه مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه قرار گرفته که در دوره جدید به آن پرداخته می شود. • • • هئیت تحریریه مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#تماشاگری_اندیشه_ها | #توسعه_نیافتگی • کسانی نظر انتقادی من به علوم اجتماعی و مخصوصاً وضع موجود آن را بر تأیید و اثبات علوم اجتماعی اسلامی حمل کرده اند. اگر چنین است بسیاری از فیلسوفان و جامعه شناسان و صاحب نظران مطالعات فرهنگی و انسان شناسان و سیاست شناسان و ... را باید در زمره طرفداران علوم اجتماعی دینی قرار داد. • میگویند دیروز علوم اجتماعی را نقد میکردی و امروز علوم اجتماعی دینی را انکار میکنی قضایا طوری بیان میشود که گویی در مجلس سیاسی یا در دادگاه نشسته ایم و به قبول و رد و اثبات و نفی میپردازیم تا بالاخره مقصری را بیابیم و او را محکوم کنیم این تلقی به آینده علوم انسانی زیان میرساند. همه علوم اجتماعی کنونی نقد است و در این اواخر علوم اجتماعی و وضع آن نیز مورد انتقاد فيلسوفان و صاحب نظران تاریخ و جامعه قرار گرفته است. من هم در باب این علوم نظری دارم؛ ولی در کشور ما هنوز نقد و نقادی جایی ندارد و شاید به همین جهت اختلاف ها خیلی زود صورت تقابل سیاسی و حتی دشمنی پیدا کرده است. • • • • دکتر رضا داوری اردکانی • قرابت مدعیان و منتقدان علم دینی ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#تماشاگری_اندیشه_ها | #توسعه_نیافتگی • البته در مورد علم دینی به خصوص وقتی علم به معنی جدید (science) را در نظر می آوریم قضیه تفاوت میکند؛ زیرا اولاً علوم اجتماعی علم به روابط خاصی در جامعه خود بنیاد است و این جامعه عمرش از چهارصد سال بیشتر نیست.علم جامعه خود بنیاد علم نظارت کننده و سامان بخش است. جامعه جدید به علوم انسانی نیاز داشته و این علوم براثر نیاز به وجود آمده است؛ • اما جامعه دینی اگر تجدید شود با احکام دین اداره می شود و نیازی به علم اجتماعی ندارد. استقرار نظم دینی و قرار دین در زندگی کنونی کاری آسان نیست اما به هر حال اگر تجديد عهد دینی ممکن باشند و عملی شود به علم اجتماعی سابق بر آن نیازی نیست. • • • • دکتر رضا داوری اردکانی • قرابت های مدعیان و منتقدان علم دینی ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#تماشاگری_اندیشه_ها | #تلنگر ❖ علوم انسانی اسلامی، چشم اندازی تمدنی یا دکاندارانه؟ • • • استاد سیدعلی مرعشی • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

• تولید علوم انسانی مستقل، یکی از ارکان چندگانه تمدن سازی و در زمره ضروریات دستیابی به تمدن مستقل است. بی شک تمدنی که در علوم انسانی خود مطلقا وابسته به سایر تمدنهاست نمی‌تواند تمدن مستقلی باشد. • از این رو ایده علوم انسانی اسلامی/علم دینی، از سویی بسیار جذاب و از سویی بسیار چالش برانگیز است. غیر از چالش‌هایی که در چیستی، چرایی و چگونگی (ماهیت، ضرورت و روش شناسی) علوم انسانی اسلامی/علم دینی وجود دارد که به تفصیل در سه گفتار اول کتاب درسنامه روانشناسی اسلامی بیان شد، یک چالش مهم و زیرپوستی دیگر نیز وجود دارد که نباید مورد غفلت واقع شود و آن چالش دکانداری است. • همواره هر امر جذابی پتانسیل آن را دارد که به عنوان متاع، مورد سوءاستفاده سودجویان قرارگیرد. بدیهی است که در یک جامعه اسلامی ایده علم دینی چه در سطح نخبگان و چه در سطح عامه خریدار خواهد داشت. بی‌تردید کسانی بدون دغدغه تمدن سازی و صرفا برای نام و نان وارد گود علم دینی می‌شوند. تمییز این دکانداران از تلاشگرانی که گاه نام و نان خود را فدا می‌کنند تا کمکی به آرمان تمدن اسلامی کرده باشند، ای‌بسا در وهله اول سخت باشد. طبیعی است که در ادامه مسیر میان این دو طایفه اصطکاک و برخورد رخ دهد. این همان مشکل تاریخی است که در اصل دین هم رخ داد. در طول تاریخ ادیان، هماره میان دو گروه، چالش اساسی وجود داشته است، میان دینداران خالص النیه که خود را پلکان توفیق دین می‌خواهند و کسانی که به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه دین را پلکان توفیقات دنیوی خود می‌خواهند! این چالش می‌تواند سبب انحراف علم دینی شود کمااینکه به لحاظ تاریخی سبب انحراف اصل دین هم شد. همچنین چالش مذکور می‌تواند سبب قربانی شدن و به حاشیه رانده شدن اصل تمدن‌سازی گردد. • در این شرایط کلیت جریان علم دینی نیز در خطر خواهد بود زیرا هر متاعی که بازاری و بدلی شود پس از مدتی بی‌فایده بودن و بل مضر بودن آن آشکار شده و بهانه دشمنی با متاع اصل را فراهم می‌کند. • اما پادزهر چیست؟ بدیهی است که روش تولید متاع اصل با متاع بدل یکی نیست. نباید اجازه داد علم دینی که ذات آن علم، و صفت آن دینی است، همان دین معرفی شود. اگر کسانی ذات علم دینی را باشتباه دین گرفتند و صفت علمی به آن الصاق کردند آنان چه بدانند و چه ندانند به علم دینی نخواهند رسید و بلکه دین را نیز نفله خواهند کرد. این همان انگاری روش مطالعه دین با روش مطالعه علم دینی، یک تله نامحسوس است. اگر بجای روش شناسی علم دینی، روش دین پژوهی عرضه شد، نتیجه غایی همان نسخه بدلی است که ما را به تحصیل حاصل (دین) رسانده نه علم دینی، تازه اگر به دین صدمه نزده باشد، و در نهایت دستمان را از علم دینی و بلکه تمدن اسلامی تهی خواهد کرد. اما صرفا تا مدتی می‌تواند برای دکانداران نان و نامی به ارمغان آورد. • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#تماشاگری_اندیشه_ها | #تلنگر ❖ برخورد شعاری با تحول در علوم انسانی راه به جایی نمی‌برد. • درباره تفاوت‌هایی که در زمینه نگاه به تحول در علوم انسانی در ایران و خارج از ایران وجود دارد باید گفت کسانی که این کار را در ایران بر عهده داشتند کارشان را به خوبی انجام ندادند و روشن نکردند که منظور از این تحول چیست. به همین دلیل است که گفته شده است «خشت اول گر نهد معمار کج/ تا ثریا می‌رود دیوار کج». از سوی دیگر کسانی‌که اصل مطلب را دریافت کردند به خوبی تفسیر نکردند که تحول در علوم انسانی چیست؟ • واقعیت این است که تحول در علوم انسانی به معنای بستن در به روی تولیدات دانش جهانی همانند دانش علوم اجتماعی، علوم سیاسی، علوم اقتصادی، علوم ارتباطی و … نیست. بنده همواره می‌گویم که دانش و علم، مالکیت خصوصی ندارد بنابراین معنی تحول در علوم انسانی این نیست که ما روی تولیدات علمی جهان خط بکشیم و اتفاقا باید برعکس عمل کنیم چراکه تحول در علوم انسانی بدین معنی است که ما بر اساس بنیان‌های عمیق فلسفی همانند فلسفه ملاصدرا، فلسفه اعتباریات اجتماعی علامه طباطبایی، اندیشه‌های عمیق سایر فلاسفه در قرون اول و میانی که داریم عمل کرده و آنها را بازخوانی کنیم. • • • استاد ابوالقاسم فاتحی دهاقانی • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

❖ مقدمه ای بر روانشناسی اسلامی ▫️ ارائه توسط استاد سید علی مرعشی 🔹سر فصل ها • چیستی روانشناسی اسلامی • الگو تولید روانشناسی اسلامی • وجه تمایز روانشناسی اسلامی و مدرن ▫️زمان جمعه ۲۱ مهرماه ، ساعت ۲۱ • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#تماشاگری_اندیشه_ها | #روانشناسی_اسلامی ❖ کتاب درسنامه روانشناسی اسلامی • تالیف : استاد سید علی مرعشی رئیس دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#نیم_نگاهی_به_کتاب | #روانشناسی_اسلامی ❖ محدودیت های علوم تجربی • همه آگاهی های مورد نیاز بشر از راه تجربه قابل وصول نیستند. در جهان غرب نیز اذعان می شود که علم تجربی با وجود جایگاه گرانقدری که دارد، قادر نیست معلومات و معارف جامعی درباره جهان در اختیار بشر قرار داده یا درباره هر آنچه بشر نیاز دارد نظر دهد.برای مثال یافته های علوم تجربی نمیتوانند به سؤالات مهمی مانند اینکه "آیا اعدام یک قاتل عادلانه و اخلاقی است یا نه؟" پاسخ دهند. • این علوم نمی توانند هر آنچه بشر در زمینه موضوعات اخلاقی، حقوقی، هنری و امثال آنها نیاز دارد به بشر اعطا کنند و یا به سؤالات بنیادینی مانند اینکه «آیا جهان هدفی دارد؟» پاسخ دهند. دانش تجربی اساساً حیطه کار خود را در خارج از این موضوعات تعریف کرده و در مورد آنها ساکت است. • به این ترتیب گرچه برای شناخت، واقعیات روش های تجربی سودمندند و نباید نادیده گرفته شوند، اما آنچه اشکال دارد آن است که باب های دیگر معرفت و شناخت مانند خرد و منطق و یا وحی بسته شوند. • • • • درسنامه روانشناسی اسلامی،ص ۱۸ • نوشته دکتر سید علی مرعشی ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#نیم_نگاهی_به_کتاب | #روانشناسی_اسلامی ❖ علم تجربی تا چه اندازه آئینه حقیقت است؟ • چنین نیست که اگر نوعی واکنش شیمیایی یا پدیده ای فیزیکی از راه مشاهده و اندازه گیری کشف شد، به سادگی بتوان صحت آن را انکار کرد، اما از آن سو توجه به این نکته ضروری است که الزاماً همه واقعیت منحصر در همان نیست که مشاهده شده، است و اینکه نتایج همواره و لزوما یقینی نیستند؛ زیرا ممکن است بخشی از واقعیت به فراچنگ مشاهده و اندازه گیری پژوهشگر نیامده باشد؛ ممکن است آنچه مشاهده شده به درستی تفسیر و تبیین نشده باشد؛ ممکن است در سنجش ها خطایی رخ داده باشد؛ یا پژوهشگر تحت تأثیر ارزش های خودآگاه و ناخودآگاه خود، نتیجه سوگیرانه ای از مشاهدات گرفته باشد. • • • • درسنامه روانشناسی اسلامی، ص ۱۸ • استاد دکتر سید علی مرعشی ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#نیم_نگاهی_به_کتاب | #روانشناسی_اسلامی ❖ جایگاه تجارب عینی در دانسته های بشری • در مورد علوم تجربی افراط ها و تفریط هایی مشاهده می شود. گروهی محدودیت های علوم تجربی را، دلیلی بر رد اساس این علوم می گیرند؛ لیکن در زندگی عادی به تولیدات همین علوم اتکا می کنند. آنها سوار بر خودرو و هواپیمایی می شوند که دستاورد همین علوم تجربی است و داروها و درمان هایی را استفاده می کنند که حاصل سال ها تلاش آزمایشگاهی است! شاید این گروه چنین تصور کنند که نفی علوم تجربی برای دفاع از دین و معارف عقلانی سودمند است. • از سوی دیگر عده ای هیچ یک از راه های شناخت را جز روش تجربی، معتبر ندانسته و بدون توجه به محدودیت های این ،روش پاسخ به همه نیازهای بشری را به علم تجربی احاله می کنند. • گروه سومی نیز تلاش دارند دین را از ساحت های مهم زندگی روزمره زدوده و به آسمان ها حواله کنند. از دید این گروه باید قرآن و سایر کتاب های دینی را فقط برای تبرک، بوسید! بر چشم نهاد و به کناری گذاشت؛ و نیاز به روان شناسی را نیز به ناچار باید با همان روان شناسی متعارف تأمین کرد. چنین اندیشه ای ماهیت سکولار داشته و به تصور حفظ قداست ،دین آن را از پاسخ به مهمترین مسائل زندگی بشری منع می کند... • • • • درسنامه روانشناسی اسلامی، ص ۱۶_۱۷ • استاد دکتر سید علی مرعشی ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#نیم_نگاهی_به_کتاب | #روانشناسی_اسلامی ❖ ندانم گرایی! • اینکه علوم انسانی مبنای ایدئولوژیک دارند مورد اعتراض ما نیست، زیرا دیدیم که این امر در علوم و به ویژه علوم انسانی اجتناب ناپذیر است، اما اینکه تصور شود مردم کشورهای غیر غربی و به خصوص، مسلمانان مجبورند پیش فرض ها و جهان بینی خود را از فرهنگ غرب بگیرند و تا ابدالدهر مستعمره فکری غرب باشند یک ضرورت علمی و منطقی نیست. • چرا چنین اجباری وجود داشته باشد؟ در حالی که غربیان نه مدعی هستند که جهان بینی های امروزین خود را از ناحیه خالق جهان دریافته اند؛ نه صحت این جهان بینی ها را از روی تجربه آزموده اند؛ و نه حتی معمولاً بنیان های منطقی و استدلالی محکمی برای آن ارائه می کنند، بلکه این جهان بینی ها صرفاً عقاید و پیش فرض هایی هستند که در غرب رایج شده و به سبب جریان های تاریخی و اجتماعی مقبولیتی یافته اند. آنها صراحتاً یا تلویحاً گرفتار *ندانم گرایی بوده و خود نیز به جهان بینی های امروزین خویش مطمئن نیستند بلکه بدان ها گمان دارند!! • • • • درسنامه روانشناسی اسلامی، ص ۳۵_۳۶ • استاد دکتر سید علی مرعشی ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

#نیم_نگاهی_به_کتاب | #روانشناسی_اسلامی ❖ آیا علم دینی مفهومی دارد؟ • ساپینگتون (1989) در کتاب انطباق، نظریه، پژوهش و کاربرد فردی چنین می نویسد: « بسیاری از روانشناسان اظهار می دارند که آدمی قسمتی از طبیعت به شمار می آید و لذا حتما به وسیله همان قوانین طبیعی اداره می شود که بر صخره ها، ستارگان و باکتری ها حاکم است. اما این گفته فقط یک فرض است نه واقعیت. نظریه های علمی همیشه یک رشته فرض های متافیزیکی و زیربنایی ارائه می کنند که قرار نیست مورد آزمون قرار گیرند». • وقتی یک شیمیست در آزمایشگاه با تاثیر اسیدکربنیک بر کلسیم، به کربنات کلسیم می رسد و می گوید همگان می توانند در شرایط مشابه از تاثیر این دو ماده بر هم به کربنات کلسیم برسند، او این سخن را (همانگونه که ساپینگتون به درستی گفته است) بر اساس پیش فرض های متافیزیکی اثبات نشده و به عبارت دیگر بر اساس عقایدی بنیادین درباره جهان (جهانبینی) می گوید، این پیش فرض ها از قرار زیر هستند: ▫️ پدیده ها تابع جبر علّی اند (قانون علت و معلول) ▫️ قوانین حاکم بر طبیعت ثابت اند. ▫️ هرچه قابل مشاهده و اندازه گیری باشد واقعی است. ▫️ هرچه واقعی باشد حتما قابل اندازه گیری و مشاهده است. ▫️جهان واقعیتی مستقل از ذهن ما دارد. • اما می بینیم که اینها عقیده هستند نه علم، و این عقاید به عنوان پیش فرض ها و بنیان های علم این شیمیست در نظر گرفته شده اند. • در فلسفه علم روشن شده است که تمام علوم از جمله علوم تجربی و علوم انسانی مبنای ایدئولوژیک یا عقیدتی دارند، برای مثال مبنای علوم تجربی نوین ابتدا پوزیتیویسم و بعدها در مواردی پوزیتیویسم منطقی بوده است، پوزیتیویسم این عقیده است که تنها چیزی را باید واقعی دانست که قابل مشاهده و اندازه گیری باشد، این که چنین دیدگاهی یک عقیده یا ایدئولوژی است و نه علم، به وسیله یک سوال ساده روشن شد که توانست کاخ با شکوه پوزیتیویسم را فروبپاشد و آن سوال این بود: آیا گزاره ی «فقط امور قابل مشاهده و اندازه گیری واقعی هستند» خود از طریق مشاهده و اندازه گیری به دست آمده و یا یک پیش فرض اعتقادی است؟ • به همین ترتیب هیچ دانشمند علوم تجربی تا چه رسد به علوم انسانی در تفحص های علمی خود فاقد پیشفرض های عقیدتی نیست، برای نمونه در روانشناسی، رفتارگرایان بر اساس چند پیش فرض اعتقادی روش پژوهش خود را صورتبندی کردند و یافته ها در آن چهارچوب معتبر محسوب می شد، این پیش فرض ها عبارت بودند از رئالیسم، ماتریالیسم، پوزیتیویسم و جبرگرایی علٌی، اگر این پیش فرض ها نقض شوند یافته های رفتارگرایان بی اعتبار خواهد بود، کما اینکه با پذیرفته شدن <پوزیتیویسم منطقی> اخلاف رفتارگرایان اولیه مجبور شدند نقش ذهن را در رفتار بپذیرند در حالیکه ذهن قابل مشاهده و اندازه گیری نبود، نکته مهم آنست که اگر کسی خود را ملتزم به پذیرفتن نظریات رفتارگرایان بداند و غیر آن را نپذیرد عملا پیش فرض های عقیدتی رفتارگرایی را که دیگر علم نیستند نیز پذیرفته است، • بدیهی است که بنیان های عقیدتی علم، خود در حیطه علم مورد بحث و چالش قرار نمی گیرند، بلکه در حیطه فلسفه (به معنای نگاه کلی و زیربنایی) در مورد صحت و سقم آنها بررسی می شود . • به عنوان مثال دیگر، فروید بنیان نظرات روانکاوی خود را بر چند عقیده بنا نهاده بود: یکی عقیده به عدم وجود خدا، دوم عقیده به خرافی بودن همه انواع دین به صورت مطلق، عقیده به جبرگرایی علٌی، عقیده به عدم وجود آخرت، و عدم عقیده به پوزیتیویسم، به وضوح می توان مشاهده کرد که با این وجود که هیچیک از این عقاید موضوع علم روانشناسی نیستند اما نظریات فروید ابدا از این چهارچوب ها خارج نشده است، هرچند نظریات روانکاوی فروید الزاما در متن عقاید بنیادین فروید وجود نداشته است اما نکته مهم آنست که پذیرفتن کامل و بی چون و چرای نظریات فروید بدون پذیرفتن پیش فرضهای او غیرممکن است. • اختلاف انیشتین با فیزیکدانان مکانیک کوانتوم نیز بر سر یک عقیده بنیادین بود نه یک یافته علمی: عقیده انیشتین به جبر علٌی و عدم التزام کوانتومی ها به آن. به همین دلیل است که تاکنون هیچیک نتوانسته کاملا دیگری را کنار بزند، زیرا هر عقیده طرفدارانی دارد. «می بینیم که علم منهای عقیده وجود خارجی ندارد» • و این نکته ای است که مخالفان علم دینی دانسته و یا نادانسته از کنار آن عبور می کنند به عکس طرفداران علم دینی هرگز مدعی نیستند که همه گزاره های علمی باید از دین استخراج شوند و این واضح است، بلکه سخن ساده آنان این است که صورتبندی نظریات علمی و روش پژوهش نباید با بنیان های اعتقادی دین معارض باشد، همان نکته ای که تا کنون همه نظریه پردازان و پژوهشگران علوم گوناگون در مورد عقاید بنیادین خود رعایت کرده اند در حالیکه آن عقاید علمی نبودند بلکه نگاهی کلی نگرانه و مبنایی (فلسفه و جهان بینی) بودند.

• به همین قرینه دانشمند مسلمان نیز بایستی و حق دارد که به بنیان های عقیدتی خود در کار علمی ملتزم باشد و در این صورت علم او علمی دینی است. • همانگونه که دانشمندان دیگر اجزای علوم خود را از بنیان های عقیدتی خود استخراج نکرده اند بلکه روح آن عقاید را در کارهای علمی رعایت کرده اند، در علم دینی نیز ادعا و قرار آن نیست که تمامی جزئیات علمی از دین استخراج شوند (زیرا مدعیان می گویند دین درباره همه جزئیات نظر نداده است پس علم دینی بی معنی است!)، همچنین این سخن که علم دینی بی معنی است زیرا ساحت علم و دین و ماموریت آنها جداست نیز گزاف و بی اساس است چرا که علم دینی همان دین نیست بلکه علمی است که پیش فرض های بنیادین خود را از دین می گیرد نه آنکه موضوع علم دینی با دین یکی باشد. کافی است مبانی جهان بینی و انسان شناسی دینی در صورت بندی نظریات و خلاقیت های علمی و همچنین در روش شناسی پژوهش رعایت گردد، آنگاه ما علمی خواهیم داشت که علوم دیگر از نظر علمی بنیان های مرجحی بر آن ندارند و نامش علم دینی است. هرچند منعی هم نیست که ما برخی جزئیات دقیق را نیز از متون دینی الهام بگیریم و روی آنها پژوهش کنیم. • جای تاسف است که برخی بدون دقت نظر در اجتناب ناپذیر بودن بنیان های عقیدتی برای تمام علوم، در مورد بی معنی بودن علم دینی سخن گفته اند، بی توجهی سهوی یا عمدی به این نکته ساده و بدیهی منتهی به سوالاتی ناسازگارانه و سطحی می شود مانند اینکه آقای مصطفی ملکیان برای طعنه به علم دینی پرسیده آیا سیب زمینی اسلامی داریم یا نه، پاسخ آنست که سیب زمینی یک ابژه است در حالیکه علم یک سوبژه درباره انواعی از ابژه است، بله سیب زمینی یک فرد مسلمان از دیدگاه او اول مخلوق خداست نه امری زاییده تصادف دوم آنکه علم و قدرت خداوند به تمام ذرات آن احاطه دارد، سوم خواص آن را هر لحظه خداوند به آن میدهد و این معانی برای یک فرد غیرمسلمان ممکن است موضوعیت نداشته باشند، بله ماهیت مطلق سیب زمینی برای یک فرد مسلمان و غیر مسلمان تفاوتی ندارد اما ملاحظات آنها در خصوص سیب زمینی متفاوت است و این نکته بی اهمیتی نیست. • • • • درسنامه روانشناسی اسلامی • استاد دکتر سید علی مرعشی ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b

❖ درس گفتار کتاب علم دینی از دیدگاه آیت الله جوادی‌ آملی ▫️ ارائه توسط استاد حسین حاج محمدی 🔹سر فصل ها • چیستی علم دینی • الگو تولید علم دینی • وجه تمایز علوم عقلی و نقلی • وجه تمایز علوم طبیعی دینی‌ با علوم انسانی دینی ▫️هر هفته پنج شنبه ها ، ساعت ۱۴ ▫️برای دوستانی که در قم هستند هم چند هفته یکبار کلاس حضوری به صورت مشاوره برگزار خواهد شد. ▫️ لینک ثبت نام https://nsayeh.com/?p=5661 • • • ༺ مدرسه علوم انسانی اسلامی آیه ༻ https://eitaa.com/joinchat/2315124922C2faae9826b