💠#معرفی_کتاب
کتاب عقل و اعتقاد دینی؛ درآمدی بر فلسفه دین، نوشته مایکل پترسون، ویلیام هاسکر، بروس رایشنباخ، دیوید بازینجر؛ با ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، به چندین دلیل از مهم‌ترین آثار ترجمه شده در حوزه فلسفه دین بشمار می‌رود. در زیر ضمن معرفی کتاب ضمنا به این دلایل خواهیم پرداخت.
یک دلیل این که نویسندگان این اثر از جمله شاخص ترین اساتید حوزه فلسفه دین در سطح بزرگترین دانشگاه‌های جهان هستند.
دلیل بعدی که بر اهمیت این اثر می‌افزاید توجه پرسش‌وار به مهم ترین مسائل حوزه فلسفه دین است که شما می‌توانید با درنگی در فهرست این کتاب آن را بخوبی ببینید.
دلیل دیگر اینکه خواننده در مطالعه این کتاب با سیری کاملا هارمونیک و منظم از مسائل و پرسش های حول اندیشه دینی مطلع خواهد شد. عناوین و پرسش‌های هر فصل این اثر، هریک بصورت جدا از مهم ترین مسائل حوزه اندیشه دینی هستند و مخاطب می‌تواند با مراجعه به این اثر از آن ها به طور اجمالی و البته دقیق با خبر شود.
نگاهی به فهرست و مسائل موجود در این اثر
فصل ۱. تامل در باب خداوند؛ در جستجوی حقیقت غایی (#خداشناسی)
فصل ۲. تجربه دینی؛ مواجهه با امر الوهی چه معنایی دارد؟ (#تجربه_دینی)
فصل ۳. ایمان و عقل: رابطه عقل و ایمان چگونه است؟ (#عقل_و_ایمان)
فصل ۴. صفات خداوند: خداوند شبیه چیست؟ (#صفات_خدا)
فصل ۵. براهین خداشناسی: ادله‌ای در تایید وجود خداوند (#براهین_اثبات_خدا)
فصل ۶. مسئله شر: مسئله‌ای علیه وجود خداوند (#مسئله_شر)
فصل ۷. شناخت خداوند بدون توسل به برهان: آیا اعتقاد به خدا نیاز به مبنا و پایه دارد؟ (#قرینه‌گرایی)
فصل ۸. زبان دین: چگونه می‌توانیم به‌نحو معناداری درباره خداوند سخن بگوییم؟ (#زبان_دین)
فصل ۹. معجزات: آیا خداوند در امور زمینه دخالت می‌کند؟ (#معجزه)
فصل ۱۰. فصل حیات پس از مرگ: آیا دلیلی برای امیدواری وجود دارد؟ (#جاودانگی)
فصل ۱۱. علم و دین: آیا علم و دین با یکدیگر سازگارند یا ناسازگار؟ (#علم_و_دین)
فصل ۱۲. کثرت‌گرایی دینی: چگونه می‌توان تنوع ادیان را تبیین کرد؟ (#پلورالیسم)
فصل ۱۳. اخلاق دینی: نسبت خداوند با اخلاق (#دین_و_اخلاق)
فصل ۱۴. فلسفه و آموزه‌های الهیات: آیا فلسفه می‌تواند اعتقادات دینی را وضوح بخشد؟ (#دین_و_فلسفه)
فصل ۱۵. جستجوی مدام: خداوند و خطر کردن انسان (#ایمانگرایی)
#فلسفه #فلسفه دین #فلسفه دین اسلامی
https://eitaa.com/Islamic_Philosophy_of_Religion/12
🔰 آسیب‌های فلسفه دین رایج (نبود دغدغه برای اثبات یا رد دین خاص)
✅ #فلسفه_فلسفه_دین ۹
🔹با اینکه فلسفه دین در میان رشته‌های دین‌پژوهی از آن دسته علومی است که به‌دنبال صدق و کذب ادیان و آموزه‌های آنهاست، اما به‌ندرت مشاهده می‌شود که فیلسوف دین، حکم به حقانیت یا عدم حقانیت دین خاصی نماید.
🔸این اشکال به امثال جان هیک که پلورالیست هستند، وارد نیست، ولی فیلسوفان دینی که #پلورالیسم را نمی‌پذیرند، علی‌القاعده باید، در مورد #ادیان متعددی که در عالم مطرح است، بر اساس تأملات عقلی، اتخاذ موضع نمایند.
🔹اگر فلسفه دین نتواند در مورد صدق یا کذب دین مشخصی اظهارنظر نماید، یکی از نقش‌های اساسی خود را ایفا نکرده است.
🖊 فلسفه دین تا آن‌جا که در عمل و نظر به بررسی توجیه عقلانی پذیرش #ایمان می‌پردازد برای مؤمنان نقشی مهم بر عهده دارد. توجه و اعتنای فلسفه دین به حقیقت‌سنجی، امری زاید و اختیاری نیست که تنها به حال افراد اندیشه‌گرایی که می‌خواهند ایمان آورند، مفید باشد. این دغدغه‌ها دارای اهمیتی اساسی برای همه کسانی است که می‌خواهند با مسئولیت‌پذیریِ آگاهانه، نقش انسانی خود را به طور کامل در مسیر زندگی ایفا کنند. اگرچه ایمان صرفاً در گرو رسیدن به نتیجه‌ای بر پایه شواهد و استدلال نیست، لیکن حالتی از تعهد یا شیفتگی است که یافتن توجیه عقلانی برای آن مناسب است.(پیلین ۱۳۸۳، 21)
🔸اساساً حکم در مورد صدق یا کذب ادیان در حیطه صلاحیت هیچ علم دیگری غیر از فلسفه دین نیست؛ چون فلسفه به کلیت هستی می‌پردازد و موضوع مطالعه‌اش ادیان یا دین مشخصی نیست. الهیات نیز با فرض صدق یک دین خاص شکل می‌گیرد و طبیعتاً صلاحیت اظهارنظر در مورد حقانیت را ندارد. اگرچه قبل از پیدایش رشته فلسفه دین، سیستم‌های الهیاتی ادیان مدعی ایفای این نقش بودند، اما با توجه به عدم بی‌طرفی این سیستم‌های الهیاتی، نمی‌توان از نیل به حقیقت اطمینان داشت. بنابراین هیچ رشته علمی دیگری غیر از فلسفه دین چنین صلاحیتی ندارد.
🔹حتی اگر فیلسوف دین #ایمانگرایی را ترجیح می‌دهد، باید توضیح دهد که چرا ایمان به دین «الف» بهتر از ایمان به دین «ب» است.
🔻پس فیلسوف دین در مورد صدق و کذب ادیان باید یکی از مواضع زیر را اتخاذ کند:
✔️ همه ادیان صادق و حق هستند؛
✔️ یکی از ادیان صادق است و آن، دین «الف» است؛
✔️ بعضی از ادیان صادق و حق هستند و آنها عبارت‌اند از: «الف»، «ب» و ...؛
✔️ هیچ‌یک از ادیان حق و صادق نیستند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۹ شهریور ۱۴۰۰- سیدمصطفی میرباباپور
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
#فلسفه_اسلامی #فلسفه #فلسفه_دین #فلسفه_دین_اسلامی #عقل_و_دین #میرباباپور
کانال فلسفه دین اسلامی
@islamic_philosophy_of_religion
#یادداشت
#عقل_و_ایمان ۱
💠 دیدگاه‌ها در باب رابطه ایمان و معرفت
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
❓ایمان چه ارتباطی با معرفت‌های انسان دارد؟ آیا می‌توان گفت که #ایمان همان #معرفت به خداوند است؟ اگر نه، آیا انسان می‌تواند از طریق معرفت به ایمان دست یابد یا اینکه ایمان بدون معرفت ممکن و یا مطلوب نیست؟ اگر ایمان می‌تواند یا باید مسبوق به معرفت باشد، چه معرفتی برای ایمان زمینه‌سازی می‌کند؟
✅ در پاسخ به این مسائل دیدگاه‌های مختلفی از متفکران غربی و اسلامی مطرح شده است. برخی مانند #ملاصدرا حقیقت ایمان را مساوی با معرفت دانسته‌اند. برخی دیگر ایمان و معرفت را مغایر با هم تلقی کرده‌اند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🟧 در این میان برخی ایمان بدون دلیل را پذیرفتنی دانسته‌اند که اصطلاحاً به این نگاه #ایمانگرایی گفته می‌شود.
🔸در میان ایمان‌گرایان نیز برخی مانند #کرکگور ایمان را در تعارض با دلیل و معرفت می‌دیدند.
🔸برخی نیز مانند ویتگنشتاین و اخلافش ایمان را بی‌ارتباط با دلایل عام معرفتی می‌دانند.
🔸برخی نیز مانند #پلانتینگا و #آلستون اگر چه دلایل و براهین #اثبات_وجود_خدا را معتبر می‌دانند، ولی آنها را برای ایمان‌آوری ضروری نمی‌دانند. با توجه به اینکه در چنین دیدگاهی باور به وجود خدا یک باور پایه محسوب می‌شود، می‌توان این دیدگاه در غیر ایمان‌گرایان محسوب نمود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🟦 در مقابلِ ایمان‌گرایان، دیدگاه‌هایی مطرح شده است که ایمان را فقط در صورتی که مبتنی بر معرفت باشد، می‌پذیرند. برخی از اینها معتقدند ایمان باید از بیرون دین توجیه شود که اینها خود چند دسته‌اند؛
🔹برخی مانند #ابن‌سینا معتقدند توجیه کننده ایمان باید یک استدلال برهانی یا اصطلاحاً قیاسی باشد.
🔹گروهی دیگر مانند #سوئین‌برن معتقدند استدلال تجربی و استقرائی برای باور به خدا مفیدتر است.
🔹گروه دیگری مانند #پاسگال و #جیمز نیز به دلایل عمل‌گرایانه متمسک می‌شوند. این دیدگاه می‌تواند از انواع ایمانگرایی به حساب بیاید.
🔹برخی نیز مانند #کارل_بارت ایمان را فقط از طریق انکشاف الهی و به‌معنایی درون‌دینی توجیه‌پذیر می‌دانند. دیدگاه بارت را می‌توان از منظری دیگر نوعی ایمانگرایی محسوب نمود.
🔹اغلب متفکران اسلامی مانند #علامه_مصباح ایمان را غیر از معرفت می‌دانند، اما برای ایمان، حتما معرفت ضروری است، اما هر معرفت معتبری را برای ایمان کفایت می‌کند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🟥در میان کسانی که معتقدند ایمان باید مبتنی بر معرفت باشد، افرادی بر این گمان‌اند که چنین معرفتی وجود ندارد و در نتیجه #خداناباور هستند.
♦️در میان خداناباوران، برخی مانند #آنتونی_فلو دلیلی بر عدم وجود خدا ندارند، اما عدم دلیل بر وجود خدا را دلیلی بر عدم باور به خدا می‌دانند. (#الحاد_سلبی)
♦️عده‌ای دیگر مدعی‌اند بر عدم وجود خدا دلیل خوبی در اختیار دارند؛ مانند جی ال مکی که مسئله منطقی شر را مطرح می‌کند. (#الحاد_ایجابی)
♦️دسته‌ای دیگر نیز دلایل وجود یا عدم خدا را ناکافی می‌دانند و #لاادری‌گرایی یا #شکاکیت را برمی‌گزیند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
#فلسفه #فلسفه_دین #فلسفه_دین_اسلامی #عقل_و_ایمان #عقل_و_دین #عقل‌گرایی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
📬کانال فلسفه دین اسلامی
|ایـتا | تلگرام | اینستاگرام | آپارات | یوتیوپ |
#یادداشت
#عقل_و_ایمان ۲
💠 نقد ایمانگرایی کرکگور
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔰 #سورن_کرکگور فیلسوف #اگزیستانسیالیست دانمارکی با سه استدلال از #ایمانگرایی حمایت می‌کند:
۱. دلیل تخمین؛
۲. دلیل تعویق؛
۳. دلیل شورمندی.
🔸بنا بر دلیل #شورمندی ایمان با معرفت #عقلی و هرگونه معرفت #آفاقی ناسازگار است. مومن باید بدون دلیل #ایمان بیاورد تا شورمندی لازم را داشته باشد. ایمان عاقلانه شور و شوقی همانند آنچه در #حضرت_ابراهیم(ع) وجود داشت به همراه نمی‌آورد. باید خطر کرد و به درون ایمان جست زد.
🔸برخی از نویسندگان داخلی مانند #مصطفی_ملکیان نیز چنین دیدگاهی را تکرار کرده‌اند.
❓سوال: اما آیا ایمانگرایی کرکگور قابل دفاع است؟
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
✅ پاسخ:
1️⃣ اگر این نوع ایمانگرایی پذیرفته شود، دیگر هیچ چیز باطل و #خرافات نیست. چون پیروان هر دینی می‌گویند باید درون ایمان جست بزنید، چون اگر باورهای ما را به محک عقل بگذارید، ایمانتان بی‌ارزش می‌شود.
2️⃣ اساسا چرا باید به دینی ایمان بیاوریم، شاید همه ادیان باطل باشند. ممکن است گفته شود برای رسیدن به شورمندی به #ایمان_دینی نیاز است، اما مسئله این است که اصلا چرا باید به‌دنبال شورمندی باشیم؟!
3️⃣ با فرض اینکه شورمندی برای انسان لازم است، به چه دلیل دلیل عقلی و آفاقی با شورمندی ناسازگار است؟ درست است که دلیل عقلی خود شورمندی نیست ولی می‌تواند #زمینه‌ساز_ایمان و شورمندی باشد.
4️⃣ حتی می‌توان گفت ایمان و شورمندی حقیقی، ماندگار، ثابت و عمیق در کسانی یافت می‌شود که #فهم_آفاقی عمیقی داشته‌اند و آن را به حوزه #انفسی کشانده‌اند یا به تعبیری تصدیق ذهنی را به تصدیق قبلی تبدیل کرده‌اند.
5️⃣ از سوی دیگر مومنی که صرفا به راه انفسی اکتفا کرده، به کوچک‌ترین #شبهه و اشکالی دست از ایمان خود می‌کشد و شورمندی هیجانی او به نخوت و #پوچی #بی‌ایمانی مبدل می‌شود.
🎯 بنابراین ایمان یا شورمندی حقیقی، ثابت و ماندگار به پشتوانه عقلی نیازمند است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
#فلسفه #فلسفه_دین #فلسفه_دین_اسلامی #عقل_و_ایمان #عقل_و_دین #ایمان_و_معرفت
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
📬کانال فلسفه دین اسلامی
|ایـتا | تلگرام | اینستاگرام | آپارات | یوتیوپ |
🔰 #دیالکتیک_فلسفه_دین
👥 گفتگوهای سام و سید (۲)
💠 حالا کی درست میگه؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🔹سید: قبول کردی که هر دیدگاهی نمی‌تونه درست باشه؟
🔸سام: آره. قبول کردم. سری قبل بدجوری تو هچل افتادم. اما اگر همه درست نمیگن، کی درست میگه؟ رو چه حسابی معلوم میشه کدوم دیدگاه درسته؟
🔹سید: خب هر کسی برای دیدگاهش دلیل داشته باشه، درست میگه.
🔸سام: آخه همه برای خودشون دلیل دارند. همین‌طوری که حرف نمی‌زنند.
🔹سید: هر دلیلی که معتبر نیست. در واقع کسی که برای دیدگاهش دلیل معتبر داره درست میگه.
🔸سام: آخه همه هم مدعی‌اند که دلیلشون معتبره.
🔹سید: دلیل معتبر به ادعا نیست. دلیل معتبر شرایطی داره که در علم منطق مطرح شده.
🔸سام. باز هم حل نمیشه؛ چون همه مدعی‌اند که دلایلشون شرایط منطقی را داره. اصلا من برای همین قبلا می‌گفتم همه درست میگن.
🔹سید: دلیل منطقی مثل محاسبات ریاضی قابل اشتراکه؛ یعنی میشه دلایل را به اشتراک گذاشت تا بر اساس قواعد منطقی ارزیابی بشه. هر کسی که ادعا می‌کنه حرفش درسته باید نشون بده که برای حرفش دلیلی داره که منطقیه.
🔸سام: خب قواعد منطقی از کجا معلوم که درستند؟ کی اونها را تعیین کرده؟
🔹سید: کسی اونها را تعیین نکرده. اصلاً قواعد منطقی تعیین کردنی نیستند، کشف‌کردنی هستند. در واقع منطق‌دانان در اصل دستور نمیدن که بر اساس این قواعد فکر کنید. آنها ابتدا قواعد فکر را از نحوه تفکر انسان کشف می‌کنند و در مرحله بعد توصیه می‌کنند که مراقب باشید، طبق همین قواعد صحیح فکر کنید و دچار اشتباه نشید.
🔸سام: سؤالم همینه که از کجا معلوم چیزی که به‌عنوان قاعده منطقی کشف شده، اشتباه نباشه.
🔹سید: قواعد منطقی هم بعضی‌هاشون بدیهی هستند و بعضی‌هاشون نظری؛ یعنی بدیهی بدون استدلال درسته ولی برای نظری باید استدلال ارائه کرد.
🔸سام: مگه نگفتید قواعد منطقی کشف کردنی هستند؟ دیگه استدلال چیه؟
🔹سید: استدلال برای آن مراحل فکری است که پیچیده است و کشف آن ساده نیست. در واقع منطق‌دان با استدلال‌های ساده که بدیهی هستند نشون میده که استدلال‌های پیچیده با چه شرایطی درستند.
🔸سام: اوکی. گرفتم. حال شما دیندارا مدعی هستید که برای باور به خدا دلیل دارید و دلیلتون هم منطقیه؟؟
🔹سید: بله. ولی این باشه برای گفتگوی بعدی.
#فلسفه #فلسفه_دین #فلسفه_دین_اسلامی #معرفت‌شناسی #معرفت‌شناسی_دینی #منطق_فهم_دین #عقل‌گرایی #ایمانگرایی #خدا #باور_به_خدا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
📬 کانال فلسفه دین اسلامی
|ایتــــا | تلگرام | اینستاگرام | آپارات |