✅شرح خطبه ۳۴ ♦️پیکار با مردم شام 🔹نکوهش از سستی و نافرمانی کوفیان 🔹علل عقب ماندگی مردم کوفه 🔹حقوق متقابل مردم و رهبری /بنیاد‌مجازی‌نهج‌البلاغه کانال #قرآن‌و‌نهج‌البلاغه ⚘ @Nahjolbalaghe2 #شرح‌و‌تفسیر‌خطبه‌های‌نهج‌البلاغه

3⃣ استاد عبدالباسط 📖 سوره شمس آیات ۵-۸ ⚘ @Nahjolbalaghe2

✨ ✅ادامه تفسیر سوره واقعه سپس به سراغ گروه سوم مى رود که، در اوائل سوره از آنها به عنوان اصحاب الشمال یاد شده بود، مى فرماید: اما اگر او از تکذیب کنندگان گمراه باشد... (وَ أَمّا إِنْ کانَ مِنَ الْمُکَذِّبِینَ الضّالِّینَ). با آب جوشان دوزخ و حرارت و سموم آن، از او پذیرائى مى شود ! (فَنُزُلٌ مِنْ حَمِیم).(۶) و سپس سرنوشت او ورود در آتش جهنم است (وَ تَصْلِیَةُ جَحِیم). آرى، در همان آستانه مرگ، نخستین عذابهاى الهى را مى چشند، و طعم تلخ کیفرهاى قیامت، در قبر و برزخ، در کام جانشان فرو مى رود، و از آنجا که سخن از حال محتضر است، مناسب این است که، جمله نُزُلٌ مِنْ حَمِیم اشاره به عذاب برزخى باشد، و تَصْلِیَةُ جَحِیم اشاره به عذاب قیامت، این معنى در روایات متعددى نیز از ائمه اهل بیت نقل شده است.(۷) قابل توجه این که، در اینجا مُکَذِّبین و ضالِّین هر دو با هم ذکر شده اند که، اولى اشاره به تکذیب قیامت و خداوند یکتا و نبوت پیامبر(صلى الله علیه وآله) است، و دومى به کسانى که از راه حق منحرف شده اند. این تعبیر، علاوه بر این که: معنى تأکید را مى رساند، مى تواند اشاره به این نکته باشد که، در میان گمراهان افرادى هستند، مستضعف و جاهل قاصر، و عناد و لجاجتى در برابر حق ندارند، آنها ممکن است مشمول الطاف الهى گردند، اما تکذیب کنندگان لجوج و معاند به چنین سرنوشتهائى که گفته شد، گرفتار مى شوند. حَمِیم به معنى آب داغ و سوزان یا بادهاى گرم و سموم است، و تَصْلِیَة از ماده صلى (بر وزن سعى) به معنى سوزاندن و داخل شدن در آتش است، اما تَصْلِیَه که معنى متعددى را دارد، تنها به معنى سوزاندن مى آید. و در پایان این سخن، مى افزاید: این همان حق و یقین است (إِنَّ هذا لَهُوَ حَقُّ الْیَقِینِ). و حال که چنین است، نام پروردگار بزرگت را منزّه بشمار، و او را تسبیح گوى (فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیمِ). معروف در میان مفسران این است که، حَقُّ الیَقِین از قبیل اضافه بیانیه است، یعنى آنچه درباره این سه گروه از: مقرّبان و اصحاب الیمین و تکذیب کنندگان گفته شد، عین واقعیت و حق و یقین است. این احتمال نیز وجود دارد که، چون یقین داراى مراتبى است، مرحله عالى آن حق الیقین است، یعنى یقین واقعى، کامل و خالى از هر گونه شک و شبهه و ریب.(۸) ضمناً از آنچه گفتیم معلوم شد هذا در آیه، اشاره به احوال گروههاى سه گانه اى است که قبلاً ذکر شده، بعضى نیز احتمال داده اند که به تمام محتواى سوره واقعه ، یا تمام قرآن اشاره باشد، اما تفسیر اول مناسب تر است. این نکته نیز قابل توجه است که تعبیر به فَسَبِّح (پس تسبیح کن) (با فاء تفریع)، اشاره به این حقیقت است که، آنچه درباره این گروههاى سه گانه گفته شد، عین عدالت است، و بنابراین، خداوند را از هر گونه ظلم و بى عدالتى پاک و منزه بشمار، و یا این که، اگر مى خواهى به سرنوشت گروه سوم گرفتار نشوى، او را از هر گونه شرک و بى عدالتى که لازمه انکار قیامت است پاک و منزه بدان. بسیارى از مفسران در ذیل آخرین آیه، نقل کرده اند که، پس از نزول آن پیامبر فرمود: اجْعَلُوها فِى رُکُوعِکُمْ: آن را در رکوع خود قرار دهید (سُبْحانَ رَبِّىَ الْعَظِیمِ، بگوئید) و هنگامى که سَبِّحِ اسْمِ رَبِّکَ الاَعْلى نازل شد، فرمود: اجْعَلُوها فِى سُجُودِکُمْ: آن را در سجده قرار دهید (سُبْحانَ رَبِّىَ الاَعْلى، بگوئید).(۹) در تفسیر آیه ۷۴ همین سوره نیز، شبیه همین روایت را از بعضى از مفسران نقل کردیم. 🔹نکته: 🔸عالم برزخ آیا فوق از آیاتى است که، اشاره به عالم برزخ دارد; زیرا همان گونه که در تفسیر این آیات گفتیم، در آستانه مرگ که، انسان آماده براى انتقال به جهان دیگر مى شود، با یکى از حالات زیر روبرو خواهد شد: نعمتها و مواهب و پاداشهاى الهى و روح و ریحان، یا کیفرها و مجازاتهاى دردناک، و قرائن موجود در آیات، نشان مى دهد: قسمتى از اینها مربوط به قیامت، و قسمت دیگرى مربوط به قبر و برزخ است، و این خود دلیل دیگرى بر وجود این عالم محسوب مى شود. در حدیثى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: نخستین چیزى که به مؤمن در هنگام وفات بشارت داده مى شود، روح، ریحان و بهشتِ پر نعمت است، و نخستین چیزى که به مؤمن در قبرش بشارت داده مى شود، این است که به او مى گویند: بشارت باد بر تو، به خشنودى خداوند، به بهشت خوش آمدى، خداوند تمام کسانى که تو را تا قبرت تشییع کرده اند، همه را آمرزید، و شهادت آنها را درباره تو تصدیق کرد، و دعاى آنها را براى آمرزشت مستجاب فرمود .(۱٠) ⚘ @Nahjolbalaghe2 #‌تفسیر‌‌سوره‌واقعه

📚نهج البلاغه/ حکمت۳۶ 🔻آرزوهای طولانی و بزهکاری (اخلاقی) ✨ وَ قَالَ ( عليه السلام ) : مَنْ أَطَالَ الْأَمَلَ أَسَاءَ الْعَمَلَ . ✅ و درود خدا بر او فرمود: كسي كه آرزوهايش طولاني است، كردارش نيز ناپسند است. ⚘@Nahjolbalaghe2 #حکمتها

✨ ✅شرح حکمت۳۶ ( مکارم شیرازی ) 🍃🍂آرزوهاى طولانى و سوء عمل: امام(علیه السلام) در این سخن کوتاه و حکمت آمیز مى فرماید: «کسى که آرزویش را طولانى کند اعمال بد انجام مى دهد»; (مَنْ أَطَالَ الاَْمَلَ أَسَاءَ الْعَمَلَ). 🌿شک نیست که آرزوها انگیزه حرکت انسان براى هرگونه فعالیت است; جوانى که آرزو دارد به مقامات عالیه علمى برسد تلاش و کوشش را در فراگیرى علم افزایش مى دهد، کشاورزى که آرزو دارد مزارع پربار و باغ هاى سرشار از برکات مادى داشته باشد در امر کشاورزى فعالیت مى کند و مادرى که آرزو دارد جوان برومندى در سنین آخر عمر در کنار او باشد در حفظ و تربیت فرزندش مى کوشد. 🌷همین معنا در حدیث معروف پیغمبر اکرم آمده است که فرمود: «الاَْمَلُ رَحْمَةٌ لِأُمَّتِی وَلَوْ لاَ الاَْمَلُ مَا رَضَعَتْ وَالِدَةٌ وَلَدَهَا وَلاَ غَرَسَ غَارِسٌ شَجَراً; آرزو براى امت من مایه رحمت است و اگر امید و آرزو نبود هیچ مادرى کودک خود را شیر نمى داد و هیچ باغبانى نهالى نمى نشاند».(1) 🔸ولى هرگاه آرزو از حد اعتدال خارج شود و انسان به سراغ امور دست نیافتنى و یا غیر ضرروى و خارج از حد نیاز برود، طبیعى است که باید تمام تلاش و کوشش خود را براى رسیدن به آن بگذارد و همه چیز جز آن را فراموش کند و شب و روز به دنبال آن بدود. چنین کسى از یک سو آخرت را به کلى به دست فراموشى مى سپارد و از سوى دیگر براى رسیدن به هدف خود هر وسیله اى را مباح مى شمرد و از سوى سوم در مقابل هر کس خضوع ذلیلانه مى کند و سرانجام گرفتار «سوء العمل» مى شود که امام در جمله حکمت آمیز بالا به آن اشاره فرمود. 🔹در حالى که اگر دامنه آرزو را کوتاه مى کرد و به آنچه مورد نیازش بود قناعت مى نمود، وقت کافى براى رسیدن به وظایف الهى و اندوختن ذخیره هاى آخرت پیدا مى کرد و از آلوده شدن به حرام در امان مى ماند و عزت و کرامت خود را بر باد نمى داد. 🌷در حدیثى قدسى که در کتاب شریف کافى آمده مى خوانیم: خداوند به موسى بن عمران فرمود: «یَا مُوسَى لاَ تُطَوِّلْ فِی الدُّنْیَا أَمَلَکَ فَیَقْسُوَ قَلْبُکَ وَالْقَاسِی الْقَلْبِ مِنِّی بَعِیدٌ; 🔻 آرزوهایت را در دنیا طولانى مکن که مایه قساوت قلب تو مى شود و شخص قسىّ القلب سنگدل از من دور خواهد بود».(2) 🔸روشن است، قساوت و سنگدلى ناشى از فراموش کردن ذکر خدا و یاد مرگ و قیامت است و افرادى که گرفتار آرزوهاى دراز هستند هم خدا را فراموش مى کنند و هم مرگ و قیامت را. 🌿اولیاى خدا به قدرى آرزوهایشان کوتاه بود و آماده سفر آخرت بودند که هر لحظه احتمال مى دادند فرمان رحیل و کوچ کردن از دنیا صادر شود. در حدیث پرمعنایى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «وَالَّذِی نَفْسُ مُحَمَّد بِیَدِهِ مَا طَرَفْتُ عَیْنَایَ إِلاَّ ظَنَنْتُ أَنَّ شُفْرَیَّ لاَ یَلْتَقِیَانِ حَتَّى یَقْبِضَ اللَّهُ رُوحِی; قسم به آن کسى که جان محمد به دست اوست هرگز پلک هاى چشم من به هم نخورد مگر این که گمان مى بردم که پیش از آنکه پلک ها به روى هم بیایند قبض روح شوم».(3) 🔹منظور از گمان داشتن همان آماده بودن است. حدیث معروفى است که هم از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و هم از امیر مؤمنان على(علیه السلام)نقل شده که فرمودند: خطرناک ترین چیزى که بر شما مى ترسیم پیروى از هواى نفس و آرزوهاى دراز است، زیرا پیروى از هواى نفس انسان را از حق باز مى دارد و آرزوهاى دراز موجب نسیان آخرت مى شود; (أَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَى فَإِنَّهُ یَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَأَمَّا طُولُ الاَْمَلِ فَیُنْسِی الاْخِرَةَ).(4) ✨قرآن مجید هم مى گوید: یکى از دام هاى مهم شیطان همین طول امل است: «(وَقالَ لاََتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِکَ نَصیباً مَفْرُوضاً * وَلاَُضِلَّنَّهُمْ وَلاَُمَنِّیَنَّهُمْ وَلاَمُرَنَّهُمْ... یَعِدُهُمْ وَیُمَنِّیهِمْ وَما یَعِدُهُمُ الشَّیْطانُ إِلاّ غُرُوراً);(5) ♦️شیطان چنین گفته که از بندگان خود سهم معینى خواهم گرفت; آنها را گمراه مى کنم و به آرزوها سرگرم مى سازم و به آنها فرمان مى دهم... شیطان به آنها وعده هاى دروغین مى دهد و به آرزوها سرگرم مى سازد و جز فریب و نیرنگ به آنها فرمان نمى دهد».(6) 📚پی نوشت:⬇️ ⚘ @Nahjolbalaghe2 #شرح‌و‌تفسیر‌حکمت‌های‌نهج‌البلاغه