#یادداشت: زوائد علم اصول 🔰بر اساس دروس استاد علی فرحانی ✍مقرر : احسان چینی پرداز 🔸مقدمه : مهمترین مولفه در تشخیص زوائد یک علم ، شناخت صحیح از آن علم و #نوع_نگرش به آن است ؛ به نحوی که اگر نوع دید به علم صحیح نباشد نتیجتا جای بسیاری از مسائل پرثمر و بی ثمر عوض خواهد شد؛ که البته این خطری است نه چندان کوچک! به طور کلی دو دیدگاه در علم اصول وجود دارد که یکی صحیح و دیگری غلط است؛ و متاسفانه برخی از قضاوت ها در مورد ناکارآمدی برخی مسائل آن به خاطر خلط بین این دو نوع نگرش می باشد! 🔸علم یا آلی است یا اصالی؛ علم اصالی به علمی گفته می شود که برای هر #تک_مساله آن ثمره عینی و مطلوب وجود دارد، به نحوی که هیچ گزاره ای از آن وابسته به گزاره دیگر نیست. در مقابل؛ علم آلی به علمی گفته می شود که غرض علم بر #تمام_مسائل آن بار می شود به شکلی که دخالت مسائل در غایت آن علم است. در این علم رابطه بین غایت علم و مسائل آن، رابطه کل و جزء است و برای تحقق آن کل باید #تمام_اجزاء مجتمع شوند و الا اگر یکی از این اجزاء طرد شود غرض علم حاصل نخواهد شد. مثلا در علم پزشکی به عنوان یک علم اصالی بر تک گزاره ای مانند: "آموکسی سیلین همچون آزیترومایسین برای عفونت غدد لنفاوی مفید است" ، اثر مطلوب بار می شود به نحوی که حتی اگر طبیب هیچ اطلاعی نسبت به داروهای دیگر نداشته باشد و به همین اطلاعات اکتفا کند؛ در حد همین دارایی قدرت طبابت دارد و هرچه اطلاعات او نسبت به آن بالاتر رود قدرت طبابتش هم بیشتر خواهد شد. با اینکه چنین فرایندی در مهندسی به عنوان یک علم آلی وجود ندارد. 🔸با توجه به این توضیح تفاوت علم آلی و اصالی یک #تفاوت_بنیادین است که خلط این دو ثمرات بدی در علم به دنبال خود خواهد داشت. اما از آنجا که علم اصول یک #علم_آلی_است؛ نباید از آن انتظار یک علم اصالی را داشت که البته عدم التفات به این تفکیک موجب شده تا با منظر علم اصالی نسبت به زیادت و عدم زیادت مسائل این علم قضاوت شود که البته چنین قضاوتی ناصواب است. ✅اما نگرش صحیح این است که علم اصول علمی آلی است و نه اصالی؛ در نتیجه نباید انتظار داشت که هر تک مساله آن ثمره عینی در فقه و استنباط داشته باشد بلکه همانطور که گفته شد در علم آلی، مسائل دخالت در غایت علم دارند. 🔸برخی مسائل یک علم #دخالت_زیربنایی (معقول) و دخالت برخی دیگر، دخالتی روبنایی( محسوس) می باشد. یعنی درست است که وقتی در عالم فقه و فضای استنباط داخل می شویم؛ مسائل روبنایی و محسوس خودنمایی می کنند اما بدون وجود مسائل زیربنایی، این علم همچون ماشینی خواهد بود که به خاطر نبود قطعه یا قطعات داخلی آن، امکان حرکت نداشته و هرگز ما را به مقصود نخواهد رساند. لذا #ملاک در تفکیک بین زائد و یا غیر زائد بودن مسائلی که همه یا محققینی اتفاق بر زائد بودنشان دارند همچون مقدمه واجب و یا مبحث مشتق و ... ؛ دخالت تمام مسائل در غایت این علم آن هم اعم از اینکه دخالت محسوس باشد یا غیر محسوس، می باشد. و در نتیجه چنین تفکیکی در این #مرکب_فوق_پیچیده به نام علم اصول با نگاه صحیح که همان آلیت علم است جز به دست یک #متخصص و #مهندس_دقیق صورت نخواهد گرفت. 🔸فتحصل: ادعای اینکه علم متورم شده به این معنی که بسیاری از مسائل اش سودی ندارد و .... این قبیل بیانات و ادعاء ها به راحتی قابل پذیرش نمی باشد و ملاک در صحت یا عدم صحت آنها همان منظر صحیح است. 🔸علاوه بر این؛ چنین ادعائی از لحاظ ملاکات جامعه شناسانه هم به راحتی قابل قبول نیست چرا که سالیان متمادی از #قدمت_علم_اصول می گذرد و تا به حال هزاران متفکر در این عرصه پا به میدان نهاده و اظهار نظر کرده اند و با این حال هیچ کدام ادعای زائد بودن برخی از مسائلی که امروز زائد شمرده می شوند را نداشته اند، حال چطور ما به راحتی ادعای زیادت مسائل یا احیانا ناکارآمدی علم اصول را داریم⁉️ ⛔️البته : مقصود از طرح این نگاه این نیست که علم اصول کنونی زوائدی ندارد؛ بلکه مراد این است که با نگرش صحیح به علم، باید در مورد زیادت مسائل آن قضاوتی شود و الا قضاوت، قضاوتی ناصواب خواهد بود. #تقریر #پای_درس_استاد #اصول @fater290

این ملاکی را که علامه در این #چندثانیه بیان می کنند در عین اینکه در ظاهر ساده است و به نظر می رسد مسئله واضحی است، اما تمام #ملاک و #روش سلوکی و عرفانی ایشان همین #مراقبه و #ذکر خداست. به عبارتی میتوان گفت ایشان تمام آثار خود از جمله #المیزان را برای تبیین این مسئله نوشته اند. محسن ابراهیمی @almorsalaat