🔰نقد و نظر ✅ آیا شارع نوروز را تأیید کرده است؟ 🔆 آیا عید نوروز را می‌توان عیدی دینی تلقی نمود؟ آیا ماهیت این عید، مخالف با دین است؟ آیا می‌توان گفت شارع مقدس در نفی یا اثبات این عید جهت‌گیری خاصی داشته‌اند؟ این موضوع یکی از مباحث استاد سید محمد جواد شبیری زنجانی در جلسه درس خارج خود بوده است. در ادامه متن کامل این سخنان تقدیم می‌شود: 🔹در مورد نوروز در کلمات فقها به تناسب اغسال مستحبی، صحبتی از غسل روز نوروز شده است. در کتاب جامع الشرایع صفحه 33، تحریر الاحکام جلد 1 صفحه 88، قواعد الاحکام جلد 1 صفحه 178، منتهی المطلب جلد 2 صفحه 472، نهایه الاحکام جلد 1 صفحه 177 و دروس جلد 1 صفحه 87 استحباب غسل روز نوروز را ذکر کرده‌اند. شهید اول، اولین کسی است که در کتاب دروس مستند را هم ذکر کرده است. می گوید: النوروز لخبر معلی که شهید اول در کتاب ذکری الشیعة این بحث را مفصل‌تر مطرح کرده است. البته در این روایت فی الجمله ان قلتی هم مطرح کرده است و می‌‎گوید: (فی المعلی قولٌ مع عدم اشتهاره) یعنی این روایت مشهور نیست. بعد از ایشان مرحوم ابن فهد بحث مفصلی در مهذّب البارع در مورد نوروز کرده است. شیخ طوسی در مختصر المصباح نیز این مطلب را آورده است و مرحوم شیخ حر عاملی کلام ایشان را از کتاب مصباح المتهجد نقل می‌کند که البته بنده در مصباح المتهجّد این مطلب را ندیدم. در مختصر المصباح هم روایت معلی بن خنیس ذکر شده است. بعد از مهذّب البارع در کتاب‌های متأخر هم این مطلب مفصل وارد شده است. اما بحث از نوروز در چند مرحله است: 🔸 بحث صغروی در مورد نوروز یک بحث، بحث صغروی است که اساسا نوروز چه روزی است؟ در این باره بحث مبسوطی وجود دارد که اولین بار در سرائر مطرح شده است و بعد در مهذّب البارع جلد1 صفحه 191 این بحث به صورت مفصل آمده است. همچنین در مسائل ابن طی صفحه 47 نیز از این موضوع بحث می‌کند و در کتب فقهای ما نیز در مورد اینکه نوروز چه تاریخی است صحبت شده است. 🔹بررسی روایات نوروز ما درباره نوروز سه دسته روایات داریم. دو دسته از این روایات از جهت سندی معتبر نیستند ولی ممکن است بعضی از این روایات را به لحاظ سندی بتوان تصحیح نمود. 👈 ما در روایات در مورد روز جمعه دارد که عید مسلمین است و در روایات است که در روز جمعه با یک میوه جدید و یا یک غذای جدید، جمعه را پاس بدارد. یفرحوا بالجمعه. چنین تعبیری در روایات ما وجود دارد که از آن استفاده می شود که مناسب است روزهایی که عید تلقی می شود یک برنامه جدیدی فراهم شود تا مایه شادمانی بچه های خانه شود. از این روایت هم استفاده می شود روی اعیاد مذهبی باید تأکید شود و عیدی دادن ها و دید و بازدید کردن انجام بشود. ✅ متن کامل این نوشته را اینجا بخوانید: https://b2n.ir/x46960 #نقد_نظر #نوروز —------— 🔍 مرکز فقهی امام محمد باقر علیه‌السلام: 👉@mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ نقد کلام شیخ در ملازمۀ تلف مأخوذ معاطاتی با ملیکت آخذ آن 🔸مرحوم شیخ در بحث معاطات مکاسب – بنابر قول به حصول اباحه تصرف با معاطاه- فرموده‌اند که اگر جنس معاطاتی در نزد شخص تلف شود لازمه‌اش این است که به ملکیت او در آمده است. 🔹تقریب کلام ایشان این است که آخذ معاطاتی اجماعاً هنگام تلف، ضامن مثل و قیمت نیست، و از طرفی علی الید اثبات ضمان آخذ به مثل یا قیمت را می کند، و برای اینکه دلیل «علی الید» تخصیص نخورده باشد حکم می کنیم که مأخوذ معاطاتی در ملک آخذ تلف شده، نه در ملک دافع؛ در نتیجه ایشان می گوید استصحاب اقتضا می کند که تا زمان تلف، ملک آخذ نشده و زمان تلف یقین می‌کنیم که ملک شده. 🔆 یک بحث اختلافی بین مرحوم شیخ و آخوند مطرح است که اگر حکم فردی معلوم باشد، ولی ندانیم مصداق عامی است که از آن تخصیص خورده یا اصلا مصداق آن نیست، آیا برای محفوظ ماندن عموم عام می توان کشف کرد که مصداق آن عام نبوده است؟ برای مثال خطابی وارد شده که «العلماء یجب اکرامهم»، و می دانیم زید اکرامش واجب نیست، اما نمی‌دانیم عالم است و تخصیص خورده، یا جاهل است و به تخصص از عموم وجوب اکرام خارج است. 🔹 مرحوم شیخ در اینگونه موارد می فرماید به جهت حفظ عموم عام کشف می‌کنیم که مصداق آن عام نبوده است. به این بیان که عکس نقیض «العلماء یجب اکرامهم» این است که «من لایجب اکرامه لیس بعالم، زید لایجب اکرامه فلیس بعالم»، پس در موارد دیگر هم حکم زید روشن می شود که حکم عالم را ندارد. 🔸 ولی مرحوم آخوند معتقد است در چیزهایی که خودش قطعی است، عکس نقیضش هم قطعی می‌شود، مثل مسائل ریاضیات و مقطوعات. لذا در مثل أصالة العموم که عقلا در موارد شک در مراد مقنن به آن تمسک می‌کنند عکس نقیضش قطعی نیست و چون در طرف نقیض، شک در مراد نداریم مشمول بنای عقلا هم نیست، یعنی اصلی عقلایی نداریم که اثبات کند زید تخصصا خارج است. 👈 متن کامل این بحث را اینجا بخوانید: https://b2n.ir/d28436 #نقد_نظر —— مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام @mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ اشکال به کلام شیخ مبنی بر عدم نظارت آیه نبأ به جریان اصل عدم خطا 🔸از عبارت شیخ در بعضی مواضع فهمیده می شود که ایشان «صدّق العادل»(آیه نبأ) را ناظر به احتمال تعمد خلاف می داند، نه احتمال خطا؛ زیرا عادل و فاسق از جهت احتمال خطا مشترکند و شرط جریان اصل عدم خطا ضابط بودن مخبر است، نه عدالت وی. 🔹با توجه به این مطلب این سؤال پیش می آید که «صدق العادل» اگر تنها به تعمد ناظر باشد، در جایی که احتمال داده می شود عادل با همین خبری که می دهد فاسق شده باشد، مشمول صدق العادل نیست؛ زیرا برای جریان اصل عدم تعمد، موضوع که عدالت است باید احراز شده باشد. 🔸 گویا شیخ برای حل این مشکل، موضوع را «عادل لولا هذا الخبر» دانسته است. یعنی اگر مخبر با قطع نظر از این جمله، عادل باشد، شارع او را ملحق به قبلش می کند. پس موضوع در اینجا ولو بالقرینه عبارت از «عادل لولا هذا الخبر» است. 🔹 به نظر می رسد کلام شیخ تمام نیست و از دو جهت قابل مناقشه است: 1️⃣ اولا: به چه دلیل آیه ناظر به نفی احتمال خطا در عادل نباشد؟ 2️⃣ ثانیاً: عادل با فرض عدالتش می تواند تعمد کذب داشته باشد؛ زیرا کذب مثل ظلم نیست که محرّم ذاتی باشد. کذب گاهی به عناوین ثانویه جایز می شود. از این‌رو شاید شک کنیم که عادل بخاطر تزاحم عناوین ثانویه با عناوین اولیه، کذب گفته باشد؛ ولی چون این احتمال نادر است، شارع آن را الغا کرده است. 👈 متن کامل این بحث را اینجا بخوانید: https://b2n.ir/e20502 #نقد_نظر —— مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام @mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ یک استثناء در قنوت نماز جماعت اصل دعا مستحب است و قنوت، نیز مستحبی است که به عنوان بخشی مجزا برای دعا در نماز در نظر گرفته شده است و محدودیتی هم در دعا وجود ندارد. انسان می‌تواند تمام حوائج مشروعش را در قنوت نماز، از خداوند بخواهد. 🔹استثنا در جماعت اگرچه این قاعده در نماز فرادی یا جماعت، تفاوتی ندارد، اما در عین حال با یک استثنا روبرو است: مکروه است که امام جماعت فقط برای خودش دعا کند. امام جعفر صادق علیه‌السلام از پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلم، در روایتی، این کار را نوعی خیانت به نمازگزاران دانسته‌اند. در حقیقت امام جماعت، به نیابت از مأمومین با خدا سخن می‌گوید. دقت در ادبیات سورۀ حمد نیز مؤید همین نکته است؛ چراکه خداوند می‌فرماید: «ایّاک نعبد و ایّاک نستعین». 🔸استثنا از حکم ممکن است یک حکم را از این قاعده مستثنا بدانیم و آن هم در ادعیۀ مأثوری است که از معصومین علیهم‌السلام به ما رسیده است. برای نمونه در روایتی از امام باقر علیه‌السلام نقل شده است که در قنوت نمازت این‌گونه می‌گویی: «أللهم إغفر لی و عافنی إنّک علی کلّ شیء قدیر». البته در صورتی که اطلاق این روایات را شامل امام جماعت نیز بدانیم، می‌توانیم به این استثنا حکم نماییم. در غیر این صورت، باید قائل به کراهت چنین شکل از دعا شویم. 👈در هر حال فقهایی چون سید یزدی این روایت را مربوط به ادعیۀ غیر مأثور دانسته‌اند. اما در مورد ادعیه مأثور، اطلاق استحباب دعا را شامل مورد جماعت نیز دانسته‌اند. 🔹 می‌توانید متن این بحث را اینجا بخوانید: 👉 https://b2n.ir/b96313 #نقد_نظر #فقه #صلوة #قنوت —------— 🔍 مرکز فقهی امام محمد باقر علیه‌السلام: 👉@mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ اولویت در تصدی تجهیز میت 🔹 از احکام اختصاصی مردان، اولویت ایشان نسبت به تجهیز میت است. در شرایع به این حکم تصریح شده است. البته در منتهی از آن نفی خلاف شده است. البته در بیان این حکم، تفاوتی بین آنکه میت زن باشد یا مرد نقل نشده است. اگرچه محقق ثانی، این حکم را به صورتی که میت زن نباشد، مقید ساخته است. طبیعتاً در صورت زن بودن میت، حکم عکس می‌شود. 🔸 با توجه به نبود روایت در این مسأله، نوبت به مراجعه به اصول می‌رسد. و اصل در حکم، عدم ثبوت ولایت زن با وجود مرد است. اصل در این مسأله عدم وجود ولایت برای زنان با وجود مردان است. 🔹 خصوصاً با توجه به اینکه ظاهر تخاطب در امر تجهیز میت، به مردان می‌خورد و نه زنان. البته احتمال فرق بین زن و مرد، به دلیل توان بیشتر مرد در تجهیز میت، و آشنایی بیشتر نوع مردان با کارهای تجهیز نسبت به زنان، مانع از جریان قاعدۀ اشتراک احکام بین زن و مردان است؛ چراکه اشتراک مربوط به جایی است که حکم عامی برای مردان آمده باشد و قرینه‌ای هم بر اختصاص آن به مردان نباشد؛ مثل خطابات واجبات، محرمات، مکروهات و مستحبات. اما جایی که حکمی در قسمی خاص از مردان یا زنان وارد شده باشد، نمی‌توان با تمسک به این قاعده آن را به جنس دیگر توسعه داد؛ مگر با قرینه و اطمینان به عدم فرق بین این دو در حکم خاص. 👈 ذکر این نکته لازم است که در اخبار، امور میت به «کسی که اولی به میت است» سپرده شده است که شامل زن نیز می‌شود. ولی شمول این قید نسبت به زن، از تقدیم مردان بر زنان در مواردی که زن و مرد هستند مانع نیست؛ چراکه در موارد اجتماع زن و مرد، ناخودآگاه ذهن برای خطابات شرعی، به مرد منصرف می‌شود. همچنین شاید بتوان سیره را نیز به عنوان دلیل بر آن دانست. 📌 مؤید این برداشت، حسنۀ حفص بن بختری از امام صادق(ع) است که در آن تصریح می‌شود که اگر «اولی به میت» زن بود، باز هم قضای نماز و روزۀ میت بر عهدۀ مرد است. متن این یادداشت را اینجا بخوانید: https://b2n.ir/d00559 #نقد_نظر #فقه —— 🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام @mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ تنها تفاوت زن و مرد در واجبات نماز 🔸مرد و زن در تمام واجبات نماز با هم یکسان‌اند؛ چراکه ادلۀ نماز عمومیت دارند و شامل مرد و زن می‌شوند. این مهم با تکیه بر قاعدۀ اشتراک احکام و همچنین اجماع فقیهان و سیرۀ مستمر بین مسلمانان ثابت می‌شود. 👈 اما در واجبات نماز، مرد و زن تنها در یک حکم متفاوتند؛ و آن تفاوت در جهر و اخفات قرائت است. این حکم، به دلیل روایات خاصی است که در این بحث وارد شده است، مبنی بر اینکه بر زنان جهر در قرائت واجب نیست. 🔹برای نمونه در روایتی، علی بن یقطین از امام کاظم(علیه‌السلام) دربارۀ اندازۀ بلندی صدا در قرائت نماز زنان می‌پرسد؛ و حضرت در پاسخ می‌فرمایند: «به اندازه‌ای که بشنود.» 📌 متن کامل این یادداشت را اینجا بخوانید: B2n.ir/f85694 #نقد_نظر #فقه --- 🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام @mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ غیبت همیشه حرام است مگر... قاعدۀ کلی در غیبت، حرمت است. اساساً غیبت به دلایل چهارگانه حرام است و در شریعت مطهره، از گناهان کبیره قلمداد شده است. اما از این حکم قطعی دو مورد استثنا شده است: 🔸 استثنای نخست: وجود مصلحت استثنای نخست، جایی که مصلحتی در کار باشد؛ مصلحتی همچون نصیحت کسی که درخواست راهنمایی و استشاره دارد، یا در تظلّم از ظالم و یا دفع ضرر از کسی‌که غیبتش می‌شود و یا بر حذر داشتن مؤمن از وقوع در ضرر؛ همچنین در جرح شهود و امثال این موارد. نکتۀ مهم آن است که باید مصلحتی شرعی برای بیان‌کننده یا شنونده، یا کسی‌که از غیبت او می‌شود، و یا غیر ایشان باشد. 🔹 در حقیقت، دلیل حرمت غیبت، مصلحت حفظ احترام مؤمن است، و از این رو اباحه و حرمت این کار، بر مدار بود و نبود مصلحت می‌گردد و در جایی که مصلحت راجح و بالاتری در کار باشد، اصل این کار حرام نخواهد بود. 🔸استثنای دوم: متجاهر به گناه اگرچه غیبتِ خالی از مصلحت حرام است، ولی در عین حال جایی که غیبت‌شنوده آشکارا گناه می‌کند، از این قاعده مستثناست. در چنین مواردی غیبت، بدون رعایت مصلحت جایز است؛ چراکه چنین فردی با تجاهر به فسق و گناه آشکارایش حرمت و مصونیت خود را در برابر غیبت هتک کرده است. اخبار و روایات در جواز غیبت چنین فردی به حد استفاضه می‌رسد. از جمله در حدیث نقل شده از پیامبر اکرم(ص) می‌خوانیم: «کسی‌که پوشش حیا را از خود کنار بزند، غیبت نخواهد داشت.» 🔹اقتضای اطلاق این دو دلیل و روایات دیگری که در همین مضمون وارد شده‌اند، آن است که غیبت در مورد چنین فردی به غیبت در مورد گناهی که تجاهر بدان می‌کند اختصاص ندارد. 📌 متن کامل این یادداشت را اینجا بخوانید: https://B2n.ir/a14991 #نقد_نظر #فقه --- 🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام @mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ یک استثنا از پرداخت زکات به مؤمنان 🔸 در پرداخت زکات، شرط آن است که کسی که به او زکات را پرداخت می‌شود، مؤمن (شیعه) باشد. بنابراین به کافر زکات داده نمی‌شود. این حکم در میان عامۀ مسلمانان و شیعیان هیچ مخالفی ندارد. به باور فقیهان شیعه، همچنین است حکم زکات دادن به مخالف، و باورمندان به غیر حق از دیگر فرقه‌های مسلمانان. دلیل این حکم عبارت است از اجماع فقیهان، و نصوص متواتر. 🔹 از جمله در روایتی که زراه و بکیر و فضیل و محمد بن مسلم و برید، همگی از امام باقر و امام صادق علیهما السلام نقل نموده‌اند، که ایشان تصریح دارند: محل خرج نمودن زکات، اهل ولایت(شیعیان) است. حتی در برخی از روایات به تصریح، از پرداخت زکات به زیدیه منع شده است. همچنین در پاره‌ای دیگر از روایات تأکید شده که محل خرج شدن زکات، جز در بین شیعیان نیست. بنابراین اجمالاً ایمان شرط در پرداخت تمام اصناف زکات است؛ اما در عین حال این حکم نیز یک استثنا دارد: 🔸استثنای حکم: مؤلفة قلوبهم استثنای پرداخت زکات به غیر شیعیان، مربوط به «مؤلفة قلوبهم» است. یعنی کسانی که برای نزدیک‌شدن و متمایل شدن قلب ایشان به حق، به آنها پول پرداخت می‌شود. مانند کافرانی که در جنگ برای گرایش پیدا کردن به سمت مسلمانان به آنها توجه می‌شود و یا برای مسلمان شدن‌شان چنین کمک‌های مالی به ایشان پرداخت می‌شود. و یا ممکن است اعم از کفار و یا مسلمانان سست عقیده باشد. ادامه این مقاله را اینجا بخوانید: https://B2n.ir/a06116 #نقد_نظر #فقه --- 🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام @mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ عدول از سوره در نماز واجب 🔸 عدول از سوره به سورۀ دیگر در نماز واجب به دلیل اخبار مستفیض، بلکه متواتر، جایز است؛ البته به شرط آنکه از نصف سوره نگذشته باشد. و در صورت عبور از میانۀ سوره، جایز نیست؛ به دلیل اجماعاتی که از گروهی از فقیهان نقل شده است. 🔹 اما روایت عبیدة بن زراره از امام صادق(ع) مخالف این حکم است. اما این روایت شاذ است و عمل هیچ‌کدام از اصحاب، غیر از کاشف الغطا، به این روایت نقل نشده است. 🔸 اما این حکم یک استثنا دارد: در مورد سورۀ توحید و کافرون، پس از شروع در این دو سوره، جواز عدول از آنها صادر نشده است؛ به دلیل روایات مستفیضه‌ای که وارد شده است. از جمله روایت عمرو بن نصر که می‌گوید: «از هر سوره‌ای می‌توان به سورۀ دیگر بازگشت، مگر سورۀ توحید و کافرون». متن کامل این مقاله را اینجا بخوانید: https://B2n.ir/j29023 #نقد_نظر #فقه --- 🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام 🌐https://m-feqhi.ir/ 🆔@mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ دو استثنا از حرمت قطع نماز واجب 🔹 قطع کردن نماز واجب، جایز نیست؛ مگر آنکه ضرورتی در بین باشد مانند حفظ جان یا مال محترم یا دفع ضرر بدنی یا مالی؛ یا خوف فوت واجب مضیّق در فرضی که نماز واجب وقت کافی دارد. 🔸 اگرچه برخی از آیات همچون آیۀ « وَ لاَ تُبْطِلُوا أَعْمَالَكُمْ» مورد استناد فقیهان قرار گرفته؛ اما عمده در دلیل این حکم، اجماع است و این حکم را نمی‌توان با تکیۀ صرف بر ادلۀ لفظی اثبات نمود. البته دقت در پرسش‌هایی که دربارۀ برخی از افعالی که نیاز به انجام آن در نماز هست، نشان از آن دارد که در این سؤالات نوعی اشعار به آن است که عدم جواز قطع نماز نزد مؤمنان در آن زمان مفروغ عنه بوده؛ و الا بدون آنکه نیاز به سؤال از حکم آن باشد، نماز را می‌شکستند و کارشان را انجام می‌دادند. 📌 بالجمله، قطع نماز حرام است مگر در دوجا: 1️⃣ تدارک اذان و اقامه برای کسی که فراموش کرده البته تا پیش از رکوع 2️⃣ ادراک نماز جماعت با امام اصلی ◀️ متن کامل این مقاله را اینجا بخوانید: https://B2n.ir/t00547 #نقد_نظر #فقه #صلوة #ابطال_نماز --- 🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام 🌐https://m-feqhi.ir/ 🆔@mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ دو تفاوت در شرایط نماز نافله و واجب 🔹 تمام شرایط نماز فریضه، اعم از طهارت، پوشش، صفات لباس نمازگزار و غیر آن، در نافله هم شرط است؛ چراکه ادله‌ای که موجب اعتبار آن می‌شود در هر نمازی آن شرایط را لازم می‌کند؛ چه نافله باشد و چه فریضه. بنابراین همۀ شرایط نمازهای واجب، در نمازهای نافله نیز شرط هستند. اما این حکم دو استثنا دارد: 🔸 الف) استقبال قبله 🔸 ب) استقرار ◀️ تفصیل و دلایل این دو استثنا را اینجا بخوانید: https://B2n.ir/u33870 #نقد_نظر #فقه #صلوة #ابطال_نماز --- 🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام 🌐https://m-feqhi.ir/ 🆔@mfeqhi

🔰نقد و نظر ✅ یک استثنا از حرمت ولایت جائر ولایت جائر حرام است. به دلیل نصوصی که از جملۀ آنها روایت تحف است و می‌فرماید: «فولایة الوالي الجائر و ولایة ولاته و العمل لهم و الکسب لهم بجهة الولایة معهم حرام محرّم... .» اما از این حکم یک مورد استثنا شده است. ◀️ این استثنا را اینجا بخوانید: https://B2n.ir/r58009 #نقد_نظر #فقه #ولایت #جائر --- 🌐مرکز فقهی امام محمد باقر علیه السلام 🌐https://m-feqhi.ir/ 🆔@mfeqhi