🔘حکمت، پایة خلقت(۱)
در «قرآن کریم» از ذات پاك حضرت خداوندی جلّ و علا، به عنوان حكیم یاد شده است و واژة حكمه بیست بار در این کتاب مقدّس ذكر و هدف از ارسال انبیا نیز تعلیم حكمت بیان شده است. حكمت، مبیّن «معرفت و علم و آگاهی» است و حکمت، خود مانع و بازدارندة حكیم از انجام عمل بیهوده و عبث است.
▫️حكیم از اسماء الحسنی است و در قرآن نود و هفت مرتبه تكرار شده، که در نود و یک مرتبه از آن، به عنوان صفت خداوند سبحان یاد شده است.
▫️نزد اهل لغت، حكیم، مشتقّ از «حكم» در اصل، به معنای منع و بازداشتن است، برای اصلاح. حکمت نیز به حق رسیدن با علم و عقل است. پس حکمت خدای تعالی، شناسایی اشیا و ایجاد آنها از سوی اوست برنهایت استواری. در بسیاری آیات، اسم حكیم همراه با اسم علیم و عزیز آمده است.
▫️آگاهی دربارة استواری فعل حضرت حق و منضم بودن آن با علم و استحكام، مجال ورود سؤال و مؤاخذه را برطرف میسازد؛ چنانكه در آیة مباركة «لایُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ» آمده است که هیچكس نمیتواند بر كار او خرده بگیرد؛ ولی در كار آنها [سایرین] جای سؤال و ایراد هست.
▫️«قرآن کریم» در گفتوگو از حكمت خلقت نیز به صراحت، عبث و بیهودگی را نفی و میفرماید:
🔹«أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناكُمْ عَبَثاً وَ أَنَّكُمْ إِلَیْنا لاتُرْجَعُون؛
آیا گمان كردید كه ما شما را عبث آفریدهایم و به سوی ما باز نمیگردید؟»
▫️چنانكه حضرات معصومان: نیز خلقت هستی بر مبنای بیهودگی و فقدان طرحی معیّن را نفی میكنند.
▫️در همین باره، امام حسن مجتبی(ع) میفرمایند:
🔹خداوند شما را بیهوده و بدون غرض نیافریده و شما را آزاد و رها نكرده است، لحظات آخر عمر هریك، معیّن و ثابت است. نیازمندیها و روزی هركس سهمیه بندی و تقسیم شده است تا آنكه موقعیت و منزلت شعور و درك اشخاص شناخته شود.»
▫️فقدان علم و آگاهی ما از حكمت فعل و خلقت حضرت حق، دلیل بر فقدان حكمت و علم نزد خداوند و ابتناء و استقرار عالم هستی بر حکمت بر آن نیست؛ چنانكه در صبحگاه آفرینش، آنگاه كه خداوند ارادة خلق حضرت آدم(ع) نمود، در اعتراض یا سؤال ملائك مقرّب كه خطاب به خداوند گفتند:
🔹«قالُوا أَتَجْعَلُ فیها مَنْ یُفْسِدُ فیها وَ یَسْفِكُ الدِّماءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَك؛
گفتند: آیا كسی را در آن قرار میدهی كه فساد كند در زمین و خونریزی كند، در حالیكه ما تسبیحگو و حمد كنندة توایم و تو را تقدیس میكنیم.»
▫️خداوند متعال فرمود:
🔹«إِنِّی أَعْلَمُ ما لاتَعْلَمُون؛
من چیزی میدانم كه شما از آن بیخبرید.»
📚#جانجهان/#ولایتولیّالله
@tarikh_farda
حکمت، پایة خلقت(۲)
آیات و روایات با حكیمانه دانستن مقصد و مقصود از خلق هستی، مراتب و وجوهی از حكمت و راز خلقت را بیان كردهاند؛ چنانكه در «آیة 2 از سورة ملك» آمده است:
▫️«الَّذی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاةَ لِیَبْلُوَكُمْ أَیُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً ...؛
خداوند حیات و مرگ را آفرید تا بیازماید چه كسی عمل زیباتر دارد.»
▫️و در «سورة ذاریات، آیة 56» آمده است:
«وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ؛
جنّ و انس را نیافریدم، جز برای آنكه مرا بپرستند.»
▫️محمّدبن عمارة روایت میكند: از امام جعفرصادق(ع) ميپرسیدم:
«لِمَ خلقالله الخلق؛
چرا خداوند خلق را خلق كرد؟»
حضرت پاسخ دادند:
▫️«خداوند بزرگ و بلند مرتبه، انسانها را بیهوده خلق نكرده و آنها را به حال خود رها نساخته است؛ بلكه ایشان را آفرید تا قدرت خود را به معرض نمایش بگذارد و انسانها را به اطاعت و عبادت خود موظّف گرداند تا سزاوار رحمت و عنایت او گردند.
▫️خداوند انسان را به دلیل كسب منفعت یا دور ساختن ضرر و خسارت نیافریده است؛ بلكه انسان را آفریده است تا او را به منفعت و نعمت و رحمت ابدی و اخروی درآورد.»
▫️به قول مولوی:
من نكردم امر تا سودی كنم بلكه تا بر بندگان جودی كنم
من نگردم پاك از تسبیحشان پاك هم ایشان شوند و درفشان
▫️صرفنظر از همة دریافتها و مطالعات انسانی دربارة موجودات و منافع موجود در هر یک از مخلوقات، جملة آیات و روایات یاد شده نیز مؤیّد وجود حكمت و انگیزة متعالی خداوند برای خلقت عالم و آدم است و همچنین مؤیّد این امر است که حکمتی غایی و مقصدی نهایی نیز برای این امر، یعنی خلقت هستی، قابل شناسایی است كه میتواند سایر منافع و حكمتهای دوم و سوم و ... را ذیل خود پوشش دهد.
▫️هریک از انسانها، به نسبت علم، آگاهی و تجربه، به وجهی از منافع و حکمتهای خلق موجودات (حکمت جزیی در خلق موجودات) پی میبرد. بیتردید، این دریافتها بیانگر همة حکمت و همة منافع موجود در خلق آفریدهها نیست.
▫️چه بسا كه تحقّق وجهی و مرتبهای از اهداف خلقت، منوط به تحقّق وجهی مهمتر و رفیعتر باشد كه چنانچه اوّلی حادث نشود، سایر اهداف مهمتر نیز محقّق نمیشود.
▫️مسافرانی كه در یك اتومبیل، راه درازی را تا رسیدن به شهری دور تجربه میكنند، اگرچه در طیّ راه از آب و هوای تمیز و مناظر دلپذیر بهره میبرند و چه بسا خوراكی محلّی و سالم را نیز در روستایی بین راه تناول كنند؛
▫️لیكن حكمت اصلی سفر آنها، رسیدن به آن مقصد غایی است و سایر بهرهمندیها در مسیر آن و ذیل آن تعریف میشود.
از اینجاست که میتوان گفت: عقلاً و نقلاً، محال است كه این دستگاه بزرگ هستی از سوی خالقی حكیم و مدبّر و علیم، به عبث و بدون پشتوانة حكمتی متعال و درخور شأن ذات مقدّس ربوبی، پای به عرصة وجود و هستی گذاشته باشد.
📚#جانجهان/#ولایتولیّالله
@tarikh_farda
🔘هدایت ضروری خلقت حکیمانه
قدرت و اختیار وسیع دو طایفة مهم و مؤثّر در میان موجودات، یعنی «جنّ و انس»، اگرچه باعث دخل و تصرّفات بسیاری، خلاف خواست و حکمت خداوند، در زمین و در امور جزیی شده، امّا این حد از تغییر و تصرّف به هیچ وجه ناظر بر تغییر و تصرّف در کلّ منظومة هستی و تغییر جهت کلّی از مسیر مقدّر شدة توسط خالق حکیم نیست.
▫️ برآیند نهایی، به دلیل غالب بودن قدرت خداوند و منحصر نبودن توانایی و میدان عمل در دست جنّ و انس، به سوی اراده و مشیّت آن خالق علیم و حکیم و تقدیر سیر میکند.
▫️وقتی از صراط (به معنی راه) و هدایت سخن به میان میآید، الزاماً مبدأ و مقصدی هم در كار وارد میشود. نمیتوان از مبدأ و مقصد گفت، امّا از راه و نقشة راهنما نگفت یا بر عكس. در تمامی قرآن از صراط، هدایت، مقصد، مبدأ و حتّی نقشه و بلد راه، سخن به میان آمده است.
▫️پرواضح است كه مخلوق، به دلیل عدم اشراف و احاطه بر خالق قادر، به درك منظور خالق از خلقت و مقصد و ماوایی كه در امر خلقت، لحاظ كرده و مسیری كه از آن باید بگذرد، نخواهد بود.
▫️ این امر محال است و به آن میماند که تصویری نقّاشی شده قادر به درک انگیزه یا منظور نقّاش خود باشد. از دیگر سو، از لطف خداوند نیز به دور است كه بدون آگاهی دادن از مخلوق بیعلم خود بخواهد که درست در همان مسیری گام بزند كه خالق معلوم كرده و به سوی مقصد موردنظر او برود؛
▫️الّا آنكه پیشتر برایش از همة امور و مقاصد سخن گفته باشد و به مدد بَلَد راهنمایی، او را در كشف راه و نحوة رفتنی دلالت كرده باشد.
وقتی فرعون از حضرت موسی(ع) میپرسد: خدای شما كیست؟ حضرت میفرماید:
🔹«قالَ رَبُّنَا الَّذی أَعْطی كُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدی؛
پروردگار ما كسی است كه به هر موجودی، آنچه را که لازمة آفرینش او بود، عطا كرده و او را به مقصد ویژهای هدایت كرد.»
▫️در عبارت آسمانی ثُمَّ هَدی، وجود ملزومات هدایت، یعنی نقشة راه، بلد و عقل، مستتر و در تقدیر است.
تردیدی نباید كرد كه این هدایت، مستمرّاً و در طول حیات مخلوقات جاری بوده و الزاماً، ملزوماتش نیز، یعنی قوّة عاقله (در جنّ و انس)، بلد راه و نقشة مسیر نیز موجود و جاری است؛ زیرا، از محالات عقلی است و از حكمت و عدالت خداوندی نیز به دور است كه طریق هدایت و ملزوماتش در دورهای برای عدّهای از مردم مهیّا باشد و در دورهای دیگر، این نعمت منقطع شود.
▫️به همان صورت كه امر سؤال و جواب محتوم و عامّ قبر و قیامت برای كلّ انسانها و اجنّه در تمامی مراحل خلقت، از روز نخست تا روز قیامت اتّفاق میافتد، شرط عقل و پسند اهل حکمت است که برای همگان امكان هدایت موجود باشد .
▫️وگرنه نمیتوان كسی را بازخواست كرد و دربارة امری از او پرسید كه برایش هیچ مجال و امكانی برای تشخیص و انتخاب وجود نداشته باشد.
▫️هدایت هر موجودی، مناسب «خلقت»، «وسعت وجودی» و «استعداد» اوست؛ چنانکه هدایت نباتات و حیوانات به واسطة هدایت الهامی و فطری صورت میگیرد و دربارة انسان، علاوه بر آن هدایت فطری، هدایت تكوینی و تشریعی نیز مقرّر شده است.
▫️این هدایت به دلیل وجود اختیار، حركت اختیاری و مأموریت مقدّر شده برای انسان و جنّ، به آنها ارزانی داشته شده است.
📚#جانجهان/#ولایتولیّالله
@tarikh_farda
🔘رهنما و بلد در طیّ طریق
این مطلب مورد پذیرش عقل است كه مخلوق نابلد، برای سیر در مسیری كه خالق آن را ترسیم كرده و او را به سوی مقصد غایی میخواند، الزاماً، به بلدی و راهنمایی نیازمند است كه او را دستگیری و هدایت کند و در همان حال، آن رهنما، تمامی حكمت آن خالق را بداند و مشرف بر مسیر بوده و مقصد غایی را به خوبی بشناسد.
▫️از مطالعة آیات معلوم میشود كه این گمارده یا بلد خداوند كه جامة هدایتگری بر تن كرده، ناگزیر باید حائز شرایط زیر باشد:
🔹1. صاحب مقام عصمت باشد از سهو و نسیان و خطا تا خلق تابع و پیرو را در جادّة ضلالت یا باتلاق شبهات گرفتار نیاورد.
از عبارت «لاینال عهدی الظالمین» برای امام استفاده شده است؛ یعنی، امام میبایست به دور از هرگونه ظلم (اعمّ از ظلم به خدا، به خود یا یكی از سایر آفریدههای خدا) باشد. قرآن کریم می فرماید:
«و چون ابراهیم را پروردگارش با کلماتی بیاموزد و وی آن همه را به انجام رسانید [خدا به او] فرمود: من تو را پیشوای مردم قرار دادم. [ابراهیم] پرسید: از دو قائم [چطور]؟ فرمود: پیمان من به بیدادگران نمیرسد.»
🔹2. صاحب مقام صبر باشد. در «سورة سجده» دربارة صبر امام هدایتگر آمده است:
و چون شكیبایی كردند و به آیات ما یقین داشتند، آنان را پیشوایانی قرار دادیم كه به فرمان ما (مردم را) هدایت میكردند.»
🔹3. صاحب مقام یقین باشد؛ چنانكه در آیة یادشده، آمد. یقین، درجة بلندی از كشف باطن و حقایق جهان است و نوعی آگاهی یقینی از اعمال و آنچه در دلهای مردم میگذرد.
دربارة مقام امامت حضرت ابراهیم(ع) میخوانیم:
🔹4. صاحب اذن هدایتگری باشد. ائمّه:، وظیفة هدایت جامعه به سوی اهداف و مقاصد الهی را دارند. این وظیفه الزاماً باید از سوی خالق هستی و آگاه به مسیر و مقصد، به آنان اعطا شده باشد؛ چنانكه در آیات «قرآن کریم» آمده است.
و ما قرار دادیم از میان آنها امامانی كه به امر ما هدایت میكنند.»
🔹5. صاحب مقام واسطگی فیض الهی باشد. امام بر حق، واسطة فیض الهی در امور مختلف برای مردم است.
در غیر این صورت، بشر پی به گوهر مقصود نمیبرد؛ بلكه در اوّلین گام به مغاك ضلالت نیز درمیغلتد.
▫️از مجموع مطالب، برداشت میشود كه فرض یله و رها شدن زنجیرة «خلقت و هدایت» و سپرده شدن امور به دست تندباد حوادث و هواجس محال عقلی است و این واقعه، مغایر با شأن خالق حكیم و در جهت مخالف با حكمت حضرت خداوندی در طرّاحی خلقت هستی و هدایت و حراست آفریدههایش از آن است.
📚#جانجهان/#ولایتولیّالله
@tarikh_farda
🔘راز دشمنی غرب با اسلام ومسلمانان
▫️موج شرق گرایی درغرب ، در دوران جدید
📚#کلاماستاد/#رازدشمنی
@tarikh_farda