#خبر 🔸 آیت الله #علی_اکبر_رشاد در همایش «تطور و توسعه فقه و اصول در سده اخیر حوزه» همزمان با یکصدمین سالگشت بازتاسیس حوزه علمیه قم و نکوداشت آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری یزدی(ره) گفت: 🔰 علم اصول، دانش شیعه زاد است ⚜️ در حال حاضر راهی جز تحول علوم انسانی نداریم! 💢 #علم_اصول است که دانش تولیدی و بومی ماست و از عهد حضرات معصومین(ع) این #دانش آغاز شده است و اینکه فکر کنیم که امثال شافعی بنیان گذار این علم هستند من صریحا می‌گویم که اشتباه است. 🔍 ادامه را بخوانید: 🌐 rashad.ir/hamayeshosool #همایش 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 غایت تاسیس و غایت تدوین علم ◾️ هماره گفته می شود كه «غاية العلم ما دوّن لأجله» دستی كه در عبارت مشهور مي‌بریم آن است كه بگوييم: «ما أسس لأجله» چرا که تدوين خاستگاه برگزیدن #غايت_علم نيست، بلکه تأسيس خاستگاه آن است. هنگام پایه گذاری و تأسيس علم غايت آن لحاظ می شود ولی تدوين برای سامانبخشی به علم است. اين تأسيس است كه غايت علم به شمار می رود. ولی عبارت مشهور «ما دوّن» است و تدوين مرحله‌‌ای از فرآيند #گسترش_علم است. ◾️ تدون به توسعه ی علم مربوط است حال آنکه در اينجا غایت توسعه منظور نيست بلکه غایت تأسيس مراد است. مگر آنکه تدوین را به معنای تأسيس گرفته و واژه ی تدوين را به جای لفظ تأسيس به كار بریم. وگرنه طبعاً می بايست میان مقام تأسيس و مقام تدوين تفاوت گذاشت. جهت آن است كه علم در آغاز تأسيس می شود و سپس در يك مقطعی تدوين مي‌ گردد. ◾️ #علم_اصول هرچند در آغاز چونان يك علم صورت خودایستا و استقلالی نداشته اما همين اصول فقه مدون در خلال فقه حضور داشته و نیاز فقه را بر آورده و نقش خود را ايفا می كرده است تا زمانی که از فقه جدا شده و تدوين جدا و مستقل یافته است. هر دانش ديگری نیز همينگونه بوده است. پس عبارت «غرض العلم ما أسس لأجله»، را در غرض و غايت علم می توان به کار برد. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث روش شناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 لزوم جامع و مانع و جهتمند بودن ساختار علم ◾️ در تعريف بايد ويژگی هایی را به صورت منطقی لحاظ كرد و از ديرباز در تعريف گفته‌اند بايد جامع و مانع باشد و ما هم درخصوص علم جهت‌‌مندی را افزودیم و گفتيم که باید در آن جهت پيشينی يا پسينی بودن نیز لحاظ شود. ◾️ ساختار هم همينگونه است. ساختار گويی كه در مستوای يك علم است و تعريف، حد است و ساختار و چيدمان، آن تجسم و تحقق بيرونی و عينی علم به شمار می آيد. لهذا بايد به نحوی جامع همه ی مسائل و مطالبی باشد كه در آن علم، بر اساس مبانی و #منطق گرد آمده اند و مانع از مطرح شدن مباحث زائد و بیرون از انواع مسائل باشد. ◾️ در عين حال جهت‌مندی را نیز اينجا طرح می كنيم. به هر حال شما ساختار علم کنونی را ارائه می كنید و آهنگ آن دارید که همين مطالب و مسائلی كه نام #علم_اصول بر آنهاست را سازماندهی کنید. درحقيقت ما در مقام سازماندهی یا به وضع موجود و يا به وضع مطلوب بايد توجه كنيم. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مبحث ساختارشناسی) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 کارنوشت فقها در اجرای احکام شرعی ◾️#علم_اصول تنها برای استنباط فروع فقهیه و کشف نفس الامر شریعت نیست بلکه اصول باید در اجرای شریعت نیز مجتهد را یاری کند. کارنوشت و وظیفه ی مجتهد تنها استنباط احکام و بازنشر آنها در جامعه نیست بلکه #مجتهد باید در تحقق و اجرای شریعت نیز بکوشد. ◾️ آشنایی با #علوم_انسانی بر مجتهد بایسته است چون بدون آشنایی بلکه تسلط بر علوم انسانی شناخت موضوعات برای مجتهد شدنی نیست پس مجتهد باید دغدغه ی علوم انسانی اسلامی را نیز داشته باشد. ◾️ این شایسته نیست که #فقیه هماره حکم فقهی خویش را با اما و اگر بیان کند و بدون آشنایی با امور سیاسی، اقتصادی، حقوقی، اجتماعی و فرهنگی نمی تواند در این عرصه ها فتوای شایسته ای دهد. برای فتوا دادن افزون بر جستجوی ادله شناخت موضوع نیز بایسته است. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول (مقاصد_الشریعه) آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 جایگاه هندسه معرفتی در فلسفه ی علم اصول ◾️ بحث از #هندسه‌ی_معرفتی اولاً در نيمه‌ی نخست مباحث فلسفه‌ی اصول بايد بيايد و نه در نيمه‌ی دوم كه به مسائل فرامسئله‌ای می پردازد، ثانياً بايد در نقطه‌ای از مباحث فرادانشی قرار بگيرد كه بتواند نيازهای خود را از مباحث پیشین تأمين كند. هندسه‌ی معرفتی از اين دست مسائل است. ما تا زمانی كه ندانيم موضوع #علم_اصول چيست، سخن گفتن از هندسه‌ی معرفتی آن بجا نيست. تا ندانيم مسائل علم اصول كدام است و ملاك مسئله‌ی اصوليه چيست، تا ندانيم غايت علم اصول كدام است و روش علم اصول چيست، نوبت به بحث از هندسه‌ی معرفتی نمی رسد. ◾️ با اين توصيف، مبحث هندسه‌ی معرفتی در نيمه‌ی نخست مسائل فلسفه‌ی اصول و در آن قسمت هم در بخش‌های نهايی قرار می گيرد. اما پاسخ اين پرسش كه چرا آن را بر ساختار صوری مقدم نداشتيم، به اين دليل است كه ساختار صوری چينش محسوس دانش است. شما می خواهيد علم را صورت‌بندی كنيد و روابط معرفتی اينها را چندان در نظر نداريد و اين كار آسان تر است. اما بحث هندسه‌ی معرفتی يك بحث معرفت‌شناسانه است و بايد روابط پيچيده‌ی #معرفت‌شناختی میان مسائل علم اصول را تحليل كنيم و دشوارتر است و لذا متأخرتر از مبحث ساختار صوری است. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 راه کشف مبانی گذشتگان در هندسه معرفتی علم ◾️ هرچند تاکنون كسی آشكارا به تبيين #هندسه‌ی_معرفتی_علم_اصول نپرداخته است، اما می توان از راه هایی مانند تحليل اظهارات و نظرات اصحاب در زمينه‌های مرتبط با هندسه‌ی معرفتی، رأی ایشان در باب بافتار معرفتی قضايای دانش اصول را به دست آورد. ◾️ آرائی همچون موضوع‌مندی و عدم موضوع‌مندی علوم يا علمی خاص. اگر كسی گفت که #علم_اصول فاقد موضوع است، به اين سمت مايل می شود كه علم اصول بافتار معرفتی ندارد. هنگامی که موضوع واحدی مجموعه‌ی مسائل را به هم گره نمي‌زند اثبات بافتار معرفتی یکپارچه كار آسانی نيست. البته نمی گويم قطعاً و مطلقاً فاقد بافتار خواهد بود ولی مايل می شود به سمتی كه ديگر قائل به بافتار نباشد. ◾️ راه حل اين قضيه مسئله‌ی ملاك تمايز است، ولی ما ملاك‌های تمايزی كه در نظريه‌های مشهور است را پذیرا نیستیم و نظريه‌ای را طرح كرده ايم كه بر آن اساس اين مسئله را چاره می كنيم. بنابراين رأی موضوع‌مند دانستن يا غيرموضوع‌مند دانستن در اين دخيل است كه ما به بافتار معرفتی برای دانش باورمند باشيم يا نباشيم. يا مانند برخورداری يا عدم برخورداری قضايای علوم از #انسجام_معرفتی؛ كه چيزی فراتر از امكان موضوع‌مندی است كه همان نظر امام(ره) می شود. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 پیوند دانش هرمنوتیک و علم اصول فقه ◾️ فرض كنيد که روش #علم_اصول هرمنوتيكی باشد كه كمابيش چنین است چرا که بخش عمده‌ای از علم اصول هرمنوتيك و در پی فهم متن است. ولی در همين هرمنوتيك سه نوع رويكرد كلان هست. شما هريك از رويكردها را در هرمنوتيك بپذيريد روش شما سراسر متأثر می شود، هنگامی که روش شما متأثر شد علم شما نيز دگرگون می شود. اين سه رویکرد در هرمنوتيك عبارتند از نخست رویکرد مؤلف‌مدار كه غرض آن كشف نيت مؤلف از متن است، و می خواهد بداند که مؤلف از بیان اين سخن چه چيزی را قصد كرده است؛ ◾️ رویکرد دوم #مفسرمدار که باورمند به نظريه‌ی مرگ مؤلف است. در این رویکرد مهم آن است که مفسر از متن چه بفهمد و اساسأ مؤلفی در ميان نيست، شما هستيد و اين متن. در ديالوگ میان مفسر و متن معنا توليد می شود. مانند سروش که می گويد متن گرسنه‌ی معناست. رويكرد سوم، متن‌مدار است، بدین معنا كه اين متن است كه مولد معناست و متن محور است. ◾️ اصول ما #هرمنوتيك مؤلف‌مدار است. اصول كوشش می كند كه ما را برای كشف قصد شارع توانا كند. در اينجا فرض بر اين است كه مؤلف شريعت حق‌تعالی است. اگر شما در روش فهم متن، اين رويكرد را دگرگون كنيد و باز هم هرمنوتيكی عمل كنيد، مفسرمدار و يا متن‌مدار می شويد. در اين صورت اتفاقات بسیاری رخ خواهند داد و شاید فهم شما از سخن و متن زير و رو شود. هنگامی که رويكرد تغيير می كند، روش دگرگون می شود و شاید به تبع آن موضوع علم اصول نیز تغيير كند. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir

📸 #عکسنوشت 🔰 پیوند هویت معرفتی و هندسه ی معرفتی علم ◾️ هندسه‌ی معرفتی هر علم مبتنی بر «#هويت_معرفتی_جمعی» آن علم است، كه به اقتضای بند سه (قضايا و قياسات، مندمج در ساير عناصر می شوند و برحسب سنخيت، آن علم را پديد می آورند)، هويت برآیند مجموعه‌ی عناصر تكون‌بخش از جمله مسائل آن است. هويتِ معرفتیِ جمعیِ يك علم همان چيزی است كه مجموعه‌ی اين عناصر در كنار هم آن را پديد می آورند. مجموعه‌ی عناصر تكون‌بخش اگر هويتی پديد بياورند، آن هويت علم می شود. اينها هنگامی که دست به دست هم می دهند هويتی پديد می آيد كه نام آن را علم اصول يا علم كلام می گذاريم. ◾️ #علم_اصول و كلام از جهاتی همانند هستند. از قبيل اينكه نوعاً گفته می شود اين دو علم موضوع واحدی ندارند، و يا از مسائل مختلف و متفاوتی تشكيل شده اند و يا هر دو علم چند روشی هستند و به تبع مسائل متفاوت از روش‌های متناسب هم استفاده می كنند. ما در كلام هم از روش عقلی، هم از روش نقلي و هم از روش تجربی بهره می بریم يعنی گاه گزاره های علمی تجربی را در كلام به كار می گيريم. اما در عين حال مجموعه‌ی اينها با هم يك هويت را می سازند كه همان هويت علم کلام است. ◾️ هندسه‌ی معرفتی، برآيند #هويت_معرفتی است، يعنی اگر در حوزه‌ی هويت معرفتی گفتيم اين علم از علوم حقيقی است، روابط قضايای آن ضروری خواهند بود. اگر گفتيم #اعتباری محض است، روابط قضايای آن سست می شود. و اگر بگوييم مركب است و بخشی از مسائل آن حقيقی و بخشی اعتباری است يك نوع یکپارچگی و انسجام ميانی پيدا می كند. 💢 بریده ای از درس #خارج_اصول آیت الله علی اکبر رشاد 🆔 @Rashad_ir