بسم الله 🔵خطای مترجمان و شارحان در فهم یک کلمه از #نامه_53 ... لَيْسَ شَيْ‏ءٌ بِأَدْعَى إِلَى حُسْنِ ظَنِّ رَاعٍ بِرَعِيَّتِهِ مِنْ ... تَرْكِ اسْتِكْرَاهِهِ إِيَّاهُمْ عَلَى مَا لَيْسَ لَهُ قِبَلَهُم‏. در جلب خوش‌بینی حاکم به مردم هیچ چیزی موثرتر از آن نیست که ... حاکم "مجبور کردن مردم به آنچه که حق والی نمی‌دانند" را ترک کند. 🔻جمله «ما لیس له» یعنی آنچه که حاکم در آن حقی ندارد ولی عبارت «مَا لَيْسَ لَهُ قبلهم» با قید «قِبَلَهم» یعنی آنچه که از دیدگاه مردم حاکم در آن حقی ندارد. بنابراین حضرت ظاهرا می‌‌خواهند بیان کنند #حکومت هرچه را که حق خود می‌داند نباید بر مردم تحمیل کند بلکه صرفا اموری را می‌تواند بر مردم تحمیل کند که مردم نیز تحمیل آن امور را حق حکومت بدانند. به عبارت دیگر مردم آنچه را که حق حاکمیت ندانند زیر بارش نیز نخواهند رفت پس حاکم نیز نباید مردم را به آن امور وادار کند. ↩️نتیجه آنکه #اقناع بر #اجبار تقدم رتبی (نه زمانی) دارد. (#رضایت_مردم) ◀️کلمه «قِبَل» به چه معنا است؟ خلیل دو معنا برای قبل بیان کرده: «طاقة» و «لدن». آنچه دراین جمله قصد شده معنای دوم است. 🔺اغلب مترجمان و شارحان نتوانسته‌اند معنای این جمله را به دست بیاورند. مثلا مرحوم شوشتری در بهج الصباغة در صحت متن نسخه تشکیک کرده و خود با افزودن کلمه‌ای دیگر معنا را تغییر داده است! در شرح منهاج البراعة کلمه «قِبَلَهم» اصلا ترجمه نشده است! ☑️تنها در ترجمه نهج البلاغه قرن 5 و6 تعبیری آمده که به معنای مورد نظر نزدیک است: و بگذاشتن كراهت داشتن [او] ايشان را بر آنچه [كه‏] نباشد مر والى را [سزاوار] نزديك ايشان. #اختلاف_نسخ #با_مترجمان_نهج،‌ شماره 58 https://eitaa.com/banahjolbalaghe

به نام خدا برای تشخیص عامل حال (غیرَ) باید چند نکته را در نظر داشت: نکته اول: در «ألا» دو احتمال وجود دارد: احتمال ١: ادات تحضیض (طلب فعل با عنف و شدت) باشد. طبق این احتمال، ألَا تَرَى به معنای «أطلبُ منك الرؤية» خواهد بود. احتمال ٢: همزه استفهام (به داعی انکار) و لای نافیه باشد. طبق این احتمال، أ لَا تَرَى به معنای «أستفهمُ عن عدم رؤيتك» خواهد بود. نکته دوم: مقصود از «تَرَى» در اینجا، رؤیت قلبی به معنای دانستن هست نه رؤیت بصری به معنای دیدن. نکته سوم: در «مخبر» دست کم چهار نسخه بدل وجود دارد [1]: ١.مُخْبَر، اسم مفعول از باب افعال، به معنای خبر داده شده. ٢.مُخَبَّر، اسم مفعول از #باب_تفعیل، به معنای خبر داده شده. ٣.مُخْبِر، اسم فاعل از باب افعال، به معنای خبر دهنده ۴.مُخَبِّر، اسم فاعل از باب تفعیل، به معنای خبر دهنده. نکته چهارم: مقصود اصلی امام از عبارت «غَيْرَ مُخبرٍ لَكَ»، طبق هر چهار نسخه این است که تو _معاویه_ خود از فضائل بنی هاشم خبر داری و لذا معنا ندارد که من تو را بدان خبردار کنم یا تو از آن خبردار شوی. به بیان ساده‌تر امام می‌خواهد بفرماید: آیا نمی‌دانی _که می‌دانی_ بنی هاشم چه فضایلی دارند؟ با توجه به این نِکات چهارگانه، طبق دو نسخه اول، «غیرَ» حال از فاعل تَرَی یعنی معاویه (علیه اللعنة و الهاوية) است. در این صورت، «تَرَی» عامل نصب غیر خواهد بود. و المعنی: ألا تعلم حالَ كونك غيرَ مخبَر لك. (در حالی که تو خبردار نشده‌ای). و اما طبق نسخه سوم و چهارم، «غیرَ» حال از فاعل أطلبُ یا أستفهمُ یعنی امام علی (صلوات الله و سلامه علیه) است. در این صورت، معنای ألای تحضیضیه یا همزه استفهام عامل نصب غیر خواهد بود. و المعنی: أطلب منك العلم أو أستفهم عن عدم علمك حالَ كوني غيرَ مخبِر لك. (در حالی که تو را خبردار نکرده‌ام). [1]. نهج البلاغه (قیس العطار). ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ #اختلاف_نسخ ✍️ استاد محمد نادری حوزه علمیه قم. https://eitaa.com/banahjolbalaghe

بسم الله ✍️استاد علیرضا بابایی 🔵#چالش_ادبی 3 «وَ قَدْ رَأَيْتَ مَنْ كَانَ قَبْلَكَ مِمَّنْ جَمَعَ الْمَالَ وَ حَذِرَ الْإِقْلَالَ وَ أَمِنَ الْعَوَاقِبَ طُولَ أَمَلٍ وَ اسْتِبْعَادَ 1-مرحوم خویی در منهاج برای این عبارت نسخه بدل «بطول...» ذکر کرده؛ در این صورت طبق ضوابط بوده و مفعول له بودن منتفی می شود. (منهاج البراعة ج8/297) 2-بر فرض صحیح بودن نسخه مشهور: دو ترکیب برای نصب «طول» ذکر شده: أ-مفعول له من أجله ب-بدل اشتمال از مفعول به «رأیت» یعنی «مَن» به تقدیر ضمیر رابط (شرح ابن ابی الحدید ج8/270؛ منهاج البراعة ج8/297) 3-احتمال سومی ممکنه به نظر برسد اینکه منصوب به نزع الخافض باشد. اشکال مفعول له اشکال عدم #اتحاد_فاعلی در «طول الأمل» به دو طریق قابل رفع است: 1-طول به معنای إطاله بوده و به مفعول اضافه شده است؛ به قرینه استبعاد که متعدی بوده و به مفعول اضافه شده و به آن عطف شده است. خود عطف قرینه ای برای تصرف معنایی در طرفین می باشد. 2-طول به همان معنای لازمی بوده و به فاعل اضافه شده است اما لازم مفهومی «اطاله» بوده و خود این امر لازم (طول الأمل) نقش اساسی در «أمن العواقب» دارد، لذا مفهوم لازمِ «اطاله» در عبارت ذکر شده و در جایگاه مفعول له قرار گرفته است. به خلاف استبعاد که خود آن نقش اساسی در «أمن العواقب» دارد. زیرا «بُعد اجل» اگرچه لازم مفعومی استبعاد است اما چون وجود خارجی ندارد و نمیتواند تاثیر علّی داشته باشد در جایگاه مفعول له نیامده است. آنچه موثر است طول أمل و استبعاد است؛ نه أطاله و بُعد. پذیرش نیابت مفهول لازم و قرار گرفتن آن درجایگاه مفعول له با نحو مفهومی آسان است؛ بر خلاف نحو دستوری. #اختلاف_نسخ #چالش_ادبی 3 https://eitaa.com/banahjolbalaghe لینک کانال↙️ https://eitaa.com/joinchat/494927872Ca763d6564a

بسم الله 🔵درباره چالش ادبی 3 «فأعطاهُ اللهُ النَّظِرَةَ استِحقاقاً للسُّخطَةِ و استِتماماً لِلبَلِية و انجازاً لِلعِدَة؛ خداوند به شيطان مهلت عطا کرد به خاطر اين که مستحق غضبش شود و آزمايش او کامل گردد و وعده‌اش محقق شود». (نهج البلاغه، #خطبه_1) در این جمله نیز «استحقاقا» مفعول‌له برای «اعطاه» است در حالیکه فاعلِ استحقاق، ابلیس و فاعلِ «اعطاه» خداوند است. ☑️نحویان متأخر #اتحاد_فاعلی بین عامل و مفعول‌له را لازم می‌دانند اما مرحوم رضی با استناد به همین سخن امیرالمؤمنین علیه السلام، لزوم اتحاد فاعلی را نفی کرده و مدعی شده است که نحویان متقدم نیز اتحاد فاعلی را شرط نمی‌دانستند. (شرح الرضي علي الکافيه، ج1، ص511) 🔻درباره نسخه بدلی که «طول امل» را «بطول امل» ضبط کرده نیز لازم به تذکر است که؛ دو نوع نسخه‌ي بدل در نهج‌البلاغه وجود دارد؛ 1. نسخه‌بدل اجتهادی: ادباء یا دیگر تحلیلگران متن وقتي از تحلیل واژه‌اي عاجز شدند و نتوانستند توجيه مناسبی براي آن پيدا کنند، گاهی خودشان متن را تغییر میدهند تا توجیه مناسبی برای آن درست کنند. 2. نسخه‌بدل منقول: ناقل نسخه‌ي بدل توضيح مي‌دهد که اين اختلاف تعبير در فلان نسخه وجود دارد. اين نوع #نسخه_بدل معتبر است اما نسخه‌بدل ادباء معتبر نيست. در «طول أمل» نيز به نظر مي‌رسد که نسخه‌ي بدل از نوع نسخه‌بدل ادباء باشد؛ زيرا مفسرين منبع آن را ذکر نکرده‌اند. #اختلاف_نسخ #چالش_ادبی 3 https://eitaa.com/banahjolbalaghe لینک کانال↙️ https://eitaa.com/joinchat/494927872Ca763d6564a

جایگاه «#اختلاف_نُسَخ» در فهم و تحلیل نهج البلاغه https://eitaa.com/banahjolbalaghe https://eitaa.com/joinchat/494927872Ca763d6564a

بسم الله 🔵اختلاف نسخه‌های نهج البلاغة وَ لَقَدْ دَخَلَ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ وَ مَعَهُ أَخُوهُ هَارُونُ - صلى الله عليهما- عَلَى فِرْعَوْنَ وَ عَلَيْهِمَا مَدَارِعُ الصُّوفِ وَ بِأَيْدِيهِمَا الْعِصِيُّ فَشَرَطَا لَهُ إِنْ أَسْلَمَ بَقَاءَ مُلْكِهِ وَ دَوَامَ عزّه... #خطبه_192 موسی بن عمران و برادرش هارون (که صلوات خداوند بر آن دو باد) در حالی بر فرعون وارد شدند که برتن جز لباس [کم‌ارزشی] از پشم و در دست جز عصایی [ساده] نداشتند اما به او وعده می‌دادند که اگر ایمان بیاورد به مُلک و عزتش آسیبی وارد نشود. ✍️خطبه #قاصعه افزون بر نهج البلاغة، در منابع شیعی دیگر نیز آمده است. در بسیاری از منابع امامیه دعایی که امام برای موسی و هارون ذکر کرده همین عبارتِ «صلى الله عليهما» است اما در برخی نسخه‌ها به جای این دعا تعیبر «علیهما السلام» به کار رفته است. به نظر می‌رسد اهل سنت چون صلوات بر غیر پیامبر را جایز نمی‌دانند، نسخه را بر اساس چارچوب مذهبی خودشان تغییر داده‌اند. 📚محقق پرتلاش نهج البلاغه مرحوم عطاردی که نسخه‌های قدیم نهج البلاغة را با زحمت گردآورده و بر اساس آنها متن نهج البلاغة را با دقت بازنویسی کرد، نیز همین عبارتِ « صلى الله عليهما» را ضبط کرده است. #اختلاف_نسخ #با_معارف_نهج البلاغه 227 https://eitaa.com/banahjolbalaghe https://eitaa.com/joinchat/494927872Ca763d6564a

بسم الله 🔵ظرائف لغوی و #اختلاف_نسخ نهج البلاغه کلمه «بَعَثَ» به معنای برانگیختن، متعدی است و بیش از سی مرتبه در نهج البلاغه به کار رفته است. در باب افتعال نیز به همان معنای ثلاثی مجردش (متعدی) به کار می‌رود (صحاح جوهری) و تبدیل به فعل لازم نمی‌شود که در نهج البلاغه نیز چند بار به کار رفته است: 1️⃣ابْتَعَثَهُ بِالنُّورِ الْمُضِي‏ءِ وَ الْبُرْهَانِ الْجَلِيِّ وَ الْمِنْهَاجِ الْبَادِي وَ الْكِتَابِ الْهَادِي‏ خطبه 161 2️⃣وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ ابْتَعَثَهُ وَ النَّاسُ يَضْرِبُونَ فِي غَمْرَةٍ وَ يَمُوجُونَ فِي حَيْرَة خطبه 191 ماده‌ی «بعث» در باب انفعال، معنای مطاوعی می‌یابد. 🔻در دعای «وَ اجْزِهِ مِنِ ابْتِعَاثِكَ لَهُ مَقْبُولَ الشَّهَادَةِ مَرْضِيَّ الْمَقَالَةِ ذَا مَنْطِقٍ عَدْلٍ وَ خُطْبَةٍ فَصْل» خطبه 72 کلمه «ابتعاثک» به کار رفته که به همان معنای برانگیختن و متعدی است. ↩️در برخی از نسخه‌ها به جای کلمه «ابتعاثک له» تعبیر «انبعاثک له» به کار رفته که با توجه به ناسازگاری معنای مطاوعیِ انبعاث با این سیاق، نسخه دقیقی نیست. #با_معارف_نهج البلاغه245 https://eitaa.com/banahjolbalaghe https://eitaa.com/joinchat/494927872Ca763d6564a

بسم الله الرحمن الرحیم 🔵اهمیت نهج البلاغه نسخه محی الدین عبدالحمید محی الدین عبدالحمید فقیه، ادیب و رئیس دانشکده ادبیات در جامع الازهر بود. وی که شاگرد شیخ محمد عبده بود به شرحی که استادش بر نهج البلاغه نوشته بود، تعلیقه‌های ارزشمندی افزود و شرح استادش را همراه با تعلیقه‌های خودش چاپ کرد. نسخه‌‌ای از نهج البلاغه که عبدالحمید به دست انتشار سپرد، اهمیت زیادی دارد چرا که او در هنگام استنساخِ متنِ نهج البلاغه، به هشت نسخه دسترسی داشت که به قول خودش یکی از آن نسخه‌ها نسخه بسیار مهمی بوده است. 🔻وی در نسخه خودش کلماتی را که فقط در پاره‌ای از نسخه‌ها وجود داشته، بین قلاب قرار داده است. ✍ او در مقدمه کتاب نوشته است: اکنون که در حال نگارش این کتاب هستم، هشت نسخه از نسخه‌های نهج البلاغه در اختیار من است: 1) نسخة سنگی چاپ مصر. 2) نسخة چاپ المطبعة الأدبية (بيروت) ١٨٨٥ م. 3) نسخة چاپ المطبعة العمومية (مصر) ١٣٢١ ه‌ ق. 4) نسخة چاپ بيروت با هزینه محمد كمال بكداش بدون تاریخ چاپ، که همراه با شرح محمد عبده و توضیحات محيى الدين افندى الخياط (برگرفته از شرح ابن ابی الحدید) چاپ شده. 5) نسخة چاپ دار الكتب العربية (مصر) ١٣٢٨ ق، که همراه با شرح المرصفى منتشر شده. 6) نسخة چاپ المطبعة الرحمانية همراه با شرح شیخ محمد عبده. 7) نسخة چاپ مصر (سنة ١٣٢٩ ق)‌ همراه با شرح ابن أبى الحديد 8) نسخه‌ای از شرح ابن ميثم، چاپ سرزمین فارس (١٢٧٤ ق)، ما به نسخه خطی این شرح دست یافتیم که بسیار ارزشمند و مورد توجه بود و بعضی از مواضع نسخه خودمان را با آن مطابقت دادیم ولی این نسخه تا آخر کار در اختیار ما نبود... #اختلاف_نسخ #با_شیفتگان_نهج البلاغه 67 https://eitaa.com/banahjolbalaghe https://eitaa.com/joinchat/494927872Ca763d6564a

بسم الله 🔵نسخه نهج البلاغه ابن شَدقَم ابوالمکارم بدرالدین, حسن بن على بن حسن بن على بن شدقم حسینى, فقیه, محدث و شاعر شیعى قرن دهم است. او در مدینه به دنیا آمد و از استادان بزرگ مدینه, مکه, قزوین, یزد و شیراز درس آموخت و به دعوت پادشاهان هند مدتى رهسپار آن دیار شد و زعامت دینى دربار شاه سلطان حسین نظام شاه و فرزندش شاه مرتضى را بر عهده گرفت. ابن شدقم درکنار همه تألیفات دیگرش با خط زیباى نسخ, نسخه اى نفیس از نهج البلاغه را نگاشت و براى جهان پس از خودش به یادگار نهاد. شخصیت علمى او سبب شد تنها به رونویسى نهج البلاغه بسنده نکند بلکه متن انتخابى خود را با چهار نسخه معتبر مقابله و برترین متن را برگزیند. نسخه هاى مورد اعتماد ابن شدقم بنابر آنچه در پایان کتاب خود نگاشته است, چنین است: الف) نسخه ابن أبى الحدید که به خط استاد ابن شدقم ـ مزیدى ـ بوده و آن را به دقت و صحت توصیف کرده است. ب) نسخه اى با تاریخ کتابت سال 588 ق که بر شیخ سدید الدین یوسف بن مطهر ـ پدر علامه حلى ـ قرائت شده و به خط او ابلاغ قرائت داشته است. ج) نسخه اى به تاریخ سال 400 ق که آثار صحت آن پدیدار بوده است. د) نسخه شرح ابن میثم بحرانى که این نسخه در نزد ابن شدقم از اعتبار کمترى برخوردار بوده است. از میان مترجمان معاصرِ نهج البلاغه دکتر محمدمهدی جعفرى براى ترجمه خود, متن استوار ابن شدقم را برگزیده و آن را با چند نسخه خطى معتبر دیگر مانند نسخه ابن عتایقى (700 ق), نسخه مدرسه نواب (544 ق) و نسخه کتابخانه آیت اللّه العظمى مرعشى نجفى (469 ق) مقابله و سعى کرده است دقیق ترین متن نهج البلاغه را فراروى پژوهشگران قرار دهد. ✍️برگرفته از مقاله «نیم نگاهی به ترجمه نهج البلاغه دکتر سید محمد مهدی جعفری» به قلم احمد غلامعلی #اختلاف_نسخ #با_شیفتگان_نهج البلاغه 68 https://eitaa.com/banahjolbalaghe https://eitaa.com/joinchat/494927872Ca763d6564a

بسم الله 🟣کلمه امامت در نهج البلاغه نسخه صبحی صالح و شیخ محمد عبده امامت، در منابع حدیثی ، نظام امت و نظام دین شمرده شده است. نظام به معنای نخی است که منجوقها یا مهره‌ها را به رشته درمی‌آورد و به آنها شکل می‌دهد تا از پراکندگی و بی‌فایدگی نجاتشان دهد. از امام رضا علیه السلام نقل شده است: «إِنَّ الْإِمَامَةَ زِمَامُ الدِّينِ وَ نِظَامُ الْمُسْلِمِينَ و..» در روایت دیگری آمده است: «الْإِمَامُ مُطَهَّرٌ مِنَ الذُّنُوبِ مُبَرَّأٌ مِنَ الْعُيُوبِ ... نِظَامُ الدِّين...». ‏ 🔰در کلمات امیرالمؤمنین نیز آمده است که «فَرَضَ اللَّهُ تَعَالَى الْإِيمَانَ تَطْهِيراً مِنَ الشِّرْكِ وَ الصَّلَاةَ تَنْزِيهاً عَنِ الْكِبْر و ... وَ الْإِمَامَةَ نِظَاماً لِلْأُمَّةِ وَ الطَّاعَةَ تَعْظِيماً للإمامة: » (نهج البلاغه حکمت 252) در نیم قرن اخیر کتاب شریف نهج البلاغه با تصحیح و تعلیقه دو تن از بزرگان اهل تسنن، به چاپ رسیده و در محافل حوزوی و دانشگاهی شیعی نیز رواج یافت. در همین حکمت؛ کلمه «الإمامة» در نسخه‌ای که دکتر صبحی صالح و شیخ محمد عبده تصحیح کرده‌اند، به ترتیب به «الأمانة» و «الامانات» تغییر یافته است!😳 ✅در نسخه‌های شیعی مانند نسخه ابن میثم بحرانی، نسخه فیض الاسلام، نسخه مرحوم عطاردی، نسخه قیس عطار و ... همان تعبیرِ «الامامة نظاما للأمة» به کار رفته است. ابن‌ ابی‌الحدید نیز همین نسخه‌ی «الامامة نظاما للامه» را شرح کرده است. کاش نسخه‌های شیعی نهج البلاغه در محافل حوزوی و دانشگاهی رواج یابد. #اختلاف_نسخ #با_معارف_نهج البلاغه 263 https://eitaa.com/banahjolbalaghe https://eitaa.com/joinchat/494927872Ca763d6564a