📌 ترکی صحبت کردنِ #امام_هادی علیهالسلام
🔰ابوهاشم جعفری می گوید در #مدینه بودم زمانی که "بغا" در زمان #متوکل عباسی از آنجا می گذشت.
💠 امام هادی علیه السلام فرمودند: برویم و گروه "بغا" را ببینیم.
🔰پس خارج شدیم و به تماشا ایستادیم. گروه از مقابل ما عبور می کرد و یک تُرک از مقابل ما می گذشت.
🔰امام هادی علیه السلام به زبان تُرکی با او صحبت کرد. آن شخص از اسبش پایین آمد و سُم اسب امام را بوسید.
🔰ابوهاشم می گوید: آن شخص را قسم دادم که #امام به شما چه فرمود؟
🔰پاسخ داد: آیا او #پیامبر است؟!
گفتم نه پیامبر نیست.
🔰مرد تُرک زبان گفت: او من را به نامی صدا زد که در کودکی من را به آن اسم میخواندند و هیچکس از این نام (در اینجا) با خبر نبود!
📚 اعلام الوری بأعلام الهدی، ج۲، ص۱۱۷.
📚 #بحار_الانوار، ج۵۰، ص۱۲۴.
🆔 @islam_history
📌 نتیجه پس زدن #اهل_بیت علیهم السلام (قاضی لواط کار)
💠 ابومحمد، #يحيی_بن_اكثم، كه #متوكل او را مقام «قاضی القضات» بخشيده و اداره امور مملكت اسلامی را بدو سپرد، یکی از امامان و راویان مهم #حدیث #اهل_سنت است، در مورد خصوصیات او گفتهاند:
💠 از ثفر (بدنامترین شخص مشهور به لواط) و از قوم لوط نیز بدنامتر بود؛ به حدی که با دیدن هر جوان خوشسیمایی آب از دهانش جاری شده، رعشه بر بدنش افتاده و چشمانش به او خیره میگشت! وی در خانه خویش به جز نوجوان خوشسیما به خدمت نمیگرفت و میگفت: هنگامیکه خداوند به اهل #بهشت نعمت استفاده از جوانان خوشسیما را داده، چرا من در این دنیا از این نعمت، بهرهمند نگردم؟ همچنین او نوجوانان را نزد #مامون، زینت داده ویژگیهایشان را برمیشمرد و او را به این کار شنیع ترغیب کرده و میگفت: اینان شبها کار عروسان و روزها کار سوارکاران دلاور را انجام میدهند و در خانه، شکار، سفر و حضر به کار میآیند؛ به همین جهت مأمون نیز نظر وی را پذیرفته و راه وی را در پیش گرفت؛ #معتصم نیز بدو اقتدا کرده تا آنجا که وی به جمع کردن غلامان، رو آورد و هشت هزار نفر از این غلامان را گرد خویش جمع نمود. بنی عباس به خاطر وی با غلامان در ارتباط بودند!»
📚 ثمار القلوب فی المضاف و المنسوب، ثعالبی، ص۱۵۶.
🆔 @islam_history
📌 نتیجه اهانت به امام هادی علیه السلام
🔰متوکل تصمیم گرفت روزی که سران کشورش برای تقدیم سلام میآیند دستور بدهد، #امام_هادی علیه السلام با پای پیاده نزد او بیاید. وزیر #متوکل به او گفت:«این کار به ضرر تو تمام می شود و حرفهای بدی پشت سرت خواهند زد. این کار را نکن. و اگر حتما میخواهی تصمیمت را عملی کنی دستور بده همه فرماندهان و اشراف نیز پیاده بیایند که مردم گمان نکنند منظور تو تحقیر #امام هادی است.» متوکل پذیرفت و نقشه اجرا شد.
🔰فصل تابستان بود و امام علیه السلام وقتی به دالان ورودی قصر متوکل رسید عرق کرده بود.
🔰یکی از نگهبانان متوکل میگوید:«امام را در دهلیز قصر نشاندم و صورت مبارکش را با حوله پاک کردم، و در ضمن به امام گفتم:«درباره پسر عمویتان، متوکل، فکر بد نکنید. منظورش فقط پیاده آمدن شما نبود، بلکه دیگران را هم مامور به انجام این کار بودند.»
🔰امام هادی علیه السلام آیه ۵۶ از سوره هود را خواند:«تمتعوا فی دارکم ثلاثه ایام ذالک و عد غیر مکذوب.» (خداوند از قول صالح #پیامبر به قومش میفرماید: سه روز در خانههایتان میمانید و پس از آن #عذاب الهی میآید، و این وعدهای راست است.)
🔰به خانهام که برگشتم یکی از دوستانم که #شیعه بود، نزد من آمد. به او گفتم:«ای رافضی بیا سخنی را که امروز از امامت شنیدم برایت بازگو کنم.» و ماجرا را گفتم.
به من گفت:«نصیحت مرا بپذیر. اگر امام هادی علیه السلام این را فرموده است، اموال و داراییهایت را جمع کن که متوکل بعد از سه روز یا میمیرد یا کشته میشود.»
🔰من خشمناک شدم و او را ناسزا گفتم و از خود دور کردم، ولی وقتی تنها شدم فکر کردم دوراندیشی ضرر ندارد. اگر راست باشد ضرر نکردهام. به دنبال این فکر به قصر متوکل رفتم و هر چه داشتم جمع کردم و به دست خویشان مورد اطمینانم به امانت سپردم، و تنها در خانهام یک تکه حصیر باقی گذاشتم.
شب چهارم متوکل کشته شد و خودم و اموال و داراییام سالم ماند. به دنبال این موضوع، نزد امام هادی علیه السلام رفتم و از او خواستم برایم #دعا کند. آنگاه ولایت راستین او را پذیرفتم و شیعه شدم.
📚 #بحارالانوار، ج۵۰، ص۱۴۷.
🆔 @islam_history
📌 قتل متوكل
🔰در سال ۲۴۷ ه #متوكل عباسى ملعون، به دستور فرزندش به قتل رسيد. مدت خلافت او ۱۴ سال و ده ماه و عمر نحسش ۴۱ سال بود.
🔰متوكل بعد از واثق ، در سال ۲۳۲ ه به #خلافت نشست. در ايام او لهو و لعب و طرب، مخصوصا در مجلس او بسيار بود.
🔰او مردى خبيث السيره بود و چنانچه #اميرالمومنين عليه السلام فرموده بود، كافرترين آل #عباس بود. عمرو بن فرج را والى #مدينه و #مكه كرد، او به مردم دستور داده بود كه كسى به آل #ابى_طالب احسان نكند، و اگر كسى كوچكترين احسانى كند سخت عقوبت خواهد شد، به حدى كار بر علویان تنگ شده بود كه لباسهاى زنان علويه كهنه و پاره شده بود و پيراهن سالمى را براى #نماز به نوبت مى پوشيدند، و نخ ريسى مى كردند، تا متوكل به درك واصل شد.
🔰از اعمال زشت و پست متوكل اين بود كه هميشه و در همه جا اميرالمؤمنين عليه السلام را به بدى ياد مى كرد، و به آن حضرت جسارت مى كرد. او ۱۷ بار قبر مبارك حضرت #سيد_الشهداء عليه السلام را خراب كرد، ولى دوباره بنا شد.
🔰متوكل در راه #زيارت آن حضرت دست قطع مى كرد و زوار را مى كشت.
🔰به خاطر جسارتهايى كه متوكل در مجلسى به اميرالمؤمنين عليه السلام كرد، #منتصر پسرش در شب چهارشنبه سوم يا چهارم ماه شوال چند نفر از غلامهاى خاص پدر را مامور كشتن وى كرد، و آنها در حالى كه متوكل مشغول شرب خمر بود، خويش را ريختند و به دركات جحيم شتافت .
🔰در همان روزى كه متوكل به دستور پسرش منتصر كشته شد مردم با او در قصر معروف جعفرى بيعت كردند. منتصر مردى به ظاهر رئوف و مهربان بر #اهل_بيت #پيامبر صلى الله عليه و آله بود، و بر عكس پدر خود به آل ابى طالب احسان مى كرد و به هيچ وجه متعرض ايشان نمى گشت.
🔰او زيارت #امام_حسين عليه السلام را آزاد كرد و مانع احدى نشد، و دستور داد #فدک را به اولاد #امام_حسن و امام حسين عليهما السلام برگردانند، و اوقاف آل ابى طالب عليهم السلام را آزاد كرد و دستور داد كسى متعرض #شيعيان #على عليه السلام نشود. همچنين براى علويان مدينه اموالى فرستاد تا در ميانشان تقسيم شود.
🔰او در روز ۲۵ ربيع الاول سال ۲۴۸ بيمار شد و در پنجم ربيع الثانى عصر در گذشت و مدت خلافتش ۶ ماه بود. گفته شده كه او مسموم شد به زهرى كه در شاخ حجامت ريخت بودند.
📚 #بحارالانوار، ج۵۰، ص٢١٠.
📚 البدايه و النهايه، ج١٠، ص۳۷۵.
📚 تاريخ بغداد، ج٢، ص١١٩.
🆔 @islam_history
📌 تغزُّل و شعرگویی حضرت #سکینه سلاماللهعلیها؟
🔰تغزل و شعرگویی و تشکیل مجامع شعر و شاعری و عرضه نتایج طبع توسط مشاهیر اهل سخن و شعرای بزرگ آن عصر خدمت #سکینه_بنت_الحسین علیها السلام و قانع شدن به داوری و نظرات آن بانو،(۱) از اتهامات و اکاذیبی است که برخی مورخان و سیره نگاران معلوم الحال به آن بانوی ارجمند نسبت دادهاند.
🔰اجتماع شاعران نزد سکینه و حکمیت او میان آنها و دیگر اموری که با شأن زنان با شرم و حیای نبوت و بانوان گرامی خاندان عصمت منافات دارد، نمیتواند با حقیقت منطبق باشد.
🔰از این روایات جعلی و بیپایه و اساس که بر اساس مصالح دولت اموی و جهت تأمین مطامع زبیری انجام پذیرفته است و در منابع و آثار شیعی هم هیچ اثری از آن دیده نمیشود تنها از سوی #ابوالفرج_اصفهانی و امثال او، سخن به میان آمده است.
🔰ابوالفرج این روایت را از #زبیر_بن_بکار که دشمن #آل_علی علیهم السلام بوده، بلکه با دیگر #بنی_هاشم هم عدوات داشته، نقل کرده است.
🔰کسی که این دروغها را برای مردان و زنان #اهل_بیت علیهم السلام میساخت تا جایی که میخواستند او را از بین ببرند از این رو در زمان #متوکل از #مکه گریخت و در بغداد ساکن شد.(۲) بعلاوه در سلسله سندهای این روایات، عمر بن ابیبکر المؤملی وجود دارد که روایات او در مستندات خود تا به آن حد ضعیف و بیاساسند که نه تنها در نظر برخی از علمای #اهل_سنت روایات او مخدوش و ضعیف تلقی گردیده است،(۳) بلکه او را آفتی از آفات معرفی کردهاند.(۴)
🔰گذشته از اسقاط و ضعف سند روایت مجالست سکینه با شعرا، ضعف دیگری که برای این روایات برشمردهاند این است که این زمان، زمان حزن اهل بیت علیهم السلام و عزاداری آنها برای سرور و سالار شهیدان علیه السلام بوده و در حالی که #مدینه یکپارچه سیاهپوش این ماتم بوده چگونه ممکن است سکینه دختر #امام_حسین علیه السلام در مجالس بزم حاضر شده باشد و با دیگر شاعران بساط تغزل و اشعار عاشقانه گسترانده باشد و اصلاً آیا این کار از فردی چون سکینه که امام حسین علیه السلام درباره مقام معنویاش فرمود: «سکینه فغالب علیها الاستغراق مع الله؛ سکینه غرق در ذات الهی است»(۵) پذیرفته هست؟
🔰بعلاوه بسیاری از اشعاری را که به سکینه بنت الحسین علیها السلام نسبت داده شده متعلق به آن بانو نیست، بلکه این اشعار متعلق به سکینه بنت خالد بن مصعب زبیری است که ملاقاتها و اجتماعاتش با عمر بن ابیربیعه شاعر و مغازلاتش با او معروف و مشهور است.
🔰تشابه اسمی سکینه بنت الحسین علیه السلام با سکینه بنت خالد بن مصعب همسر عمر بن ابیربیعه و اختلاط گاه به عمد این دو اسامی موجب اختراع قصههای آن چنانی بوده است بسیاری دیگر از این اشعار و اجتماعات منسوب به سکینه دختر امام حسین علیه السلام هم، در حقیقت اشعار و اجتماعاتی است به سرپرستی عائشة بنت طلحة بن عبیدالله همسر #مصعب_بن_زبیر که با عمر بن ابیربیعه به تغزل و اشعار شاعرانه اشتغال و اشتهار داشت.
🔰ابوالفرج نیز خود در کتابش به این امر اعتراف داشته است که «نظیر اجتماعی که به سکینه بنت الحسین علیها السلام منسوب گردیده به سرپرستی زنی اموی برپا شده است و من تا زمانی که زندهام اسمش را برای احدی باز نخواهم گفت.»(۶) آری چنین مجالسی را باید از امثال زنانی چون عائشه دختر طلحة بن عبیدالله همسر مصعب بن زبیر و سُعدی بنت عبدالرحمن بن عوف و امالبنین بنت عبدالعزیز بن مروان همسر ولید بن عبدالملک و دیگر زنان اموی و مروانی که سیره و رفتارشان مجالست با شعرای عصر خود و معاشقه با آنان بوده است سراغ گرفت نه از اهل بیتی که این امور از ساحت مقدس آنان به دور است.(۷)
📚 منابع
۱. الاصفهانی، ابوالفرج؛ الاغانی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۵، ج۲، ص۵۷۰ و صص۵۷۷-۵۸۸ و ج۱۶، صص۳۷۹-۳۸۰ و صص۳۷۴-۳۷۵ و...
۲. الحلو، محمد علی السید یحیی؛ عقیله قریش آمنه بنت الحسین الملقبه بسکینه، قم، مؤسسه السبطین العالمیه، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش،صص۵۳-۵۵ به نقل از وفیات الاعیان.
۳. ابنحجر؛ تهذیب التهذیب، بیروت-لبنان، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول، ۱۹۸۴، ج۹، ص۱۰۲ و ابنعساکر؛ تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴۳، ص۵۵۲.
۴. ابنعساکر، پیشین، ص۵۵۲.
۵. الموسوی المقرم، عبد الرزاق؛ مقتل الحسین علیه السلام، بیروت، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ پنجم، ص۳۴۹.
۶. ابوالفرج الاصفهانی، پیشین، ج۱، صص۲۸۱-۲۸۲.
۷. الحلو، پیشین،صص۵۳-۶۶.
🆔 @islam_history
📌 داستان جالب خواب متوکل درباره ورود #امیرالمومنین علیه السلام به آتش!
💠 ملا اسماعیل خواجویی در حاشیهاش بر کتاب مفتاح الفلاح شیخ بهایی، نقل کرده که #متوکل خلیفه ظالم عباسی، در خواب دید که #امام_علی علیه السلام وارد آتش شد و از آن خارج نشد!
💠 متوکل از خواب بیدار شد و بابت خوابش بسیار خوشحال شد! #احمد_بن_حنبل نزد او آمد، و متوکل خوابش را به عنوان بشارت برای او نقل کرد و از او خواست تا مُعبّر زبردستی را آماده کند تا این خواب را تعبیر کند. احمد بن حنبل گفت شخص نابینایی هست که خواب تعبیر میکند. وی را حاضر کردند و متوکل بدون اینکه نامی از امام علی علیه السلام ببرد، گفت: من خواب مردی از مسلمانان را دیدم که وارد آتش شد و از آن خارج نشد! تعبیر این خواب چیست؟ آن شخص نابینا گفت: تا ده هزار درهم برای من نیاورید، آن را تعبیر نمیکنم!
💠 پول را برای او فراهم کردند و آن مُعبّر گفت بار دیگر خوابتان را برای من تعریف کنید. متوکل بار دیگر خوابش را گفت. آن معبر گفت این خواب باید درباره #پیامبر یا وصی پیامبری باشد! چهره متوکل سیاه شد و گفت به چه دلیل این را میگویی؟! آن شخص گفت: به دلیل این آیه: «فَلَمَّا جَاءَهَا نُودِيَ أَنْ بُورِكَ مَنْ فِي النَّارِ وَ مَنْ حَوْلَهَا؛ هنگامی که نزد آتش آمد، ندایی برخاست که: «مبارک باد آن کس که در آتش است و کسی که در اطراف آن است و منزّه است خداوندی که پروردگار جهانیان است!»
متوکل عصبانی شد و گفت این را درباره #علی بن ابی طالب دیدم! شخص نابینا، ده هزار درهم را برداشت و بلند شد و گفت: مثل اینکه نشنیدهاید که بر بالای منبر #کوفه گفت: «انا قسیم الجنة و النار!»
📚 مفتاح الفلاح با تعلیقات ملا اسماعیل خواجویی ص 493
🆔 @islam_history
📌 مختصری از زندگینامه امام دهم
✅ علی بن محمد، مشهور به #امام_هادی و علی النقی، امام دهم شیعیان؛ پدرش #امام_جواد علیه السلام، امام نهم شیعیان، و مادرش کنیزی به نام سمانه مغربیه یا سوسن بود. شیعیان امام هادی و فرزندش #امام_حسن_عسکری علیه السلام را به دلیل اینکه در #سامرا در منطقهای به نام عسکر ساکن بودند امامین عسکریین میخوانند.
☀️ علی بن محمد، در سال ۲۲۰ق در ۸ سالگی به امامت رسید. به گزارش منابع، سن پایین امام هادی علیه السلام در آغاز امامت، منجر به تردید شیعیان نشد چرا که آغاز #امامت امام جواد علیه السلام در سن کم، موجب شد #شیعیان پس از وی در مواجهه با چنین موضوعی دچار تردید نشوند.
💠 #متوکل عباسی در سال ۲۳۳ق تصمیم گرفت امام هادی علیه السلام را وادار کند از #مدینه به سامرا برود.
✏️ امام هادی علیه السلام، از طریق سازمان وکالت و نامهنگاری با شیعیان در ارتباط بود. در زمان امام هادی علیه السلام، #قم، مهمترین مرکز تجمّع شیعیان ایران بود و روابط محکمی میان شیعیان این شهر و ائمه علیهم السلام وجود داشت.
📖 زیارت جامعه کبیره و #زیارت غدیریه از امام هادی علیه السلام صادر شده است. زیارت جامعه کبیره را یک دوره امامشناسی دانستهاند. محور زیارت غدیریه، تولی و تبری و محتوای آن بیان فضائل #امیرالمومنین است.
🔰برخلاف باور عموم، امام دهم در زمان حکومت #معتز عباسی مسموم شده و به #شهادت رسیدند.
📚 ویکی شیعه
🆔 @islam_history
هدایت شده از تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام
📌 تغزُّل و شعرگویی حضرت #سکینه سلاماللهعلیها؟
🔰تغزل و شعرگویی و تشکیل مجامع شعر و شاعری و عرضه نتایج طبع توسط مشاهیر اهل سخن و شعرای بزرگ آن عصر خدمت #سکینه_بنت_الحسین علیها السلام و قانع شدن به داوری و نظرات آن بانو،(۱) از اتهامات و اکاذیبی است که برخی مورخان و سیره نگاران معلوم الحال به آن بانوی ارجمند نسبت دادهاند.
🔰اجتماع شاعران نزد سکینه و حکمیت او میان آنها و دیگر اموری که با شأن زنان با شرم و حیای نبوت و بانوان گرامی خاندان عصمت منافات دارد، نمیتواند با حقیقت منطبق باشد.
🔰از این روایات جعلی و بیپایه و اساس که بر اساس مصالح دولت اموی و جهت تأمین مطامع زبیری انجام پذیرفته است و در منابع و آثار شیعی هم هیچ اثری از آن دیده نمیشود تنها از سوی #ابوالفرج_اصفهانی و امثال او، سخن به میان آمده است.
🔰ابوالفرج این روایت را از #زبیر_بن_بکار که دشمن #آل_علی علیهم السلام بوده، بلکه با دیگر #بنی_هاشم هم عدوات داشته، نقل کرده است.
🔰کسی که این دروغها را برای مردان و زنان #اهل_بیت علیهم السلام میساخت تا جایی که میخواستند او را از بین ببرند از این رو در زمان #متوکل از #مکه گریخت و در بغداد ساکن شد.(۲) بعلاوه در سلسله سندهای این روایات، عمر بن ابیبکر المؤملی وجود دارد که روایات او در مستندات خود تا به آن حد ضعیف و بیاساسند که نه تنها در نظر برخی از علمای #اهل_سنت روایات او مخدوش و ضعیف تلقی گردیده است،(۳) بلکه او را آفتی از آفات معرفی کردهاند.(۴)
🔰گذشته از اسقاط و ضعف سند روایت مجالست سکینه با شعرا، ضعف دیگری که برای این روایات برشمردهاند این است که این زمان، زمان حزن اهل بیت علیهم السلام و عزاداری آنها برای سرور و سالار شهیدان علیه السلام بوده و در حالی که #مدینه یکپارچه سیاهپوش این ماتم بوده چگونه ممکن است سکینه دختر #امام_حسین علیه السلام در مجالس بزم حاضر شده باشد و با دیگر شاعران بساط تغزل و اشعار عاشقانه گسترانده باشد و اصلاً آیا این کار از فردی چون سکینه که امام حسین علیه السلام درباره مقام معنویاش فرمود: «سکینه فغالب علیها الاستغراق مع الله؛ سکینه غرق در ذات الهی است»(۵) پذیرفته هست؟
🔰بعلاوه بسیاری از اشعاری را که به سکینه بنت الحسین علیها السلام نسبت داده شده متعلق به آن بانو نیست، بلکه این اشعار متعلق به سکینه بنت خالد بن مصعب زبیری است که ملاقاتها و اجتماعاتش با عمر بن ابیربیعه شاعر و مغازلاتش با او معروف و مشهور است.
🔰تشابه اسمی سکینه بنت الحسین علیه السلام با سکینه بنت خالد بن مصعب همسر عمر بن ابیربیعه و اختلاط گاه به عمد این دو اسامی موجب اختراع قصههای آن چنانی بوده است بسیاری دیگر از این اشعار و اجتماعات منسوب به سکینه دختر امام حسین علیه السلام هم، در حقیقت اشعار و اجتماعاتی است به سرپرستی عائشة بنت طلحة بن عبیدالله همسر #مصعب_بن_زبیر که با عمر بن ابیربیعه به تغزل و اشعار شاعرانه اشتغال و اشتهار داشت.
🔰ابوالفرج نیز خود در کتابش به این امر اعتراف داشته است که «نظیر اجتماعی که به سکینه بنت الحسین علیها السلام منسوب گردیده به سرپرستی زنی اموی برپا شده است و من تا زمانی که زندهام اسمش را برای احدی باز نخواهم گفت.»(۶) آری چنین مجالسی را باید از امثال زنانی چون عائشه دختر طلحة بن عبیدالله همسر مصعب بن زبیر و سُعدی بنت عبدالرحمن بن عوف و امالبنین بنت عبدالعزیز بن مروان همسر ولید بن عبدالملک و دیگر زنان اموی و مروانی که سیره و رفتارشان مجالست با شعرای عصر خود و معاشقه با آنان بوده است سراغ گرفت نه از اهل بیتی که این امور از ساحت مقدس آنان به دور است.(۷)
📚 منابع
۱. الاصفهانی، ابوالفرج؛ الاغانی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۵، ج۲، ص۵۷۰ و صص۵۷۷-۵۸۸ و ج۱۶، صص۳۷۹-۳۸۰ و صص۳۷۴-۳۷۵ و...
۲. الحلو، محمد علی السید یحیی؛ عقیله قریش آمنه بنت الحسین الملقبه بسکینه، قم، مؤسسه السبطین العالمیه، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش،صص۵۳-۵۵ به نقل از وفیات الاعیان.
۳. ابنحجر؛ تهذیب التهذیب، بیروت-لبنان، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول، ۱۹۸۴، ج۹، ص۱۰۲ و ابنعساکر؛ تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵، ج۴۳، ص۵۵۲.
۴. ابنعساکر، پیشین، ص۵۵۲.
۵. الموسوی المقرم، عبد الرزاق؛ مقتل الحسین علیه السلام، بیروت، دارالکتاب الاسلامیه، چاپ پنجم، ص۳۴۹.
۶. ابوالفرج الاصفهانی، پیشین، ج۱، صص۲۸۱-۲۸۲.
۷. الحلو، پیشین،صص۵۳-۶۶.
🆔 @islam_history