💥چرا در جهان اسلام، #فیلسوف‌آزادی نداریم؟ چرا در فلسفه‌اسلامی، مقوله #آزادی پرداخته نمی‌شود؟ 🔸یکی از چالش‌های فکری، در تاریخ تفکر فلسفی در جهان اسلام، حل نسبت میان #علیت‌واختیار است. یکسوی این ماجرای فلسفی، متکلمین قرار دارند با اصرار بر #اِختیار و سوی دیگر، فلاسفه هستند با دغدغه حفظ #قانون‌علیت. هنوز هم این چالش به پاسخ درخوری دست نیافته است و این گفتگوها باقی است. هرچند به نظر می‌رسد، در دوران معاصر با ظهور برخی #مکاتب‌فلسفی، و تبرز برخی اندیشه‌های جدی، راهی برای برون رفت و دستیابی به پاسخ‌های نوین ایجاد شده است. (تفصیل این ماجرا در پرونده علمی مختص به این موضوع خواهد آمد، ان‌شاءالله) 🔸در جهان اسلام، فیلسوف آزادی نداریم؛ چرا که مقوله آزادی، از خاستگاه «قدرتِ‌اختیار» انسان برمی‌خیزد، آنجایی که #اِراده‌آزاد معنادار می‌گردد. و این همان نقطه‌ای است که، فلاسفه مسلمان، مصرند به اینکه، نباید بیرون از رابطه علیتی تعریف گردد. رابطه علیتی، برای ایشان مهمترین تصویر از ارتباط میان موجودات با خالق متعال است. این رابطه چنان حاکم است که، #اِراده هم به عنوان #جزء‌اخیر علت تامه در یکی از حلقات آن تعریف می‌شود. فلذا با اینکه، در انسان‌شناسی به موضوع اراده انسان اشاره می‌شود، لیکن در تبیین فرآیند صدور فعل از انسان، اِراده را منحل در رابطه علیتی می‌کنند، به عبارتی، ذیل آن رابطه قرار می‌دهند. و از این‌روی است که، آنچه در این اندیشه، جلوه بیشتری دارد، #قانون‌ِعلیت است نه #آزادی‌اراده. 🔸قصد ندارم بگویم که، متکلمین به صواب رفته‌اند یا فلاسفه، ضمن آنکه اصرار دارم به اینکه به #دغدغه‌های هر دو طرف باید توجه شود و بدون در نظر گرفتن مقاصد و اغراض ایشان نباید به نقد کلام آنها پرداخت. با این وصف، با در نظر گرفتن این نکته، می‌توان بیان نمود که، آنچه در فلسفه اسلامی برجستگی بیشتری دارد #فلسفه‌قانون است نه #فلسفه‌آزادی. @monir_ol_din

#تذکر 🔸پیرو مطلبی که درباره فقدان #فیلسوف‌آزادی در جهان اسلام گذاشته شد، برخی از دوستان تذکری دادند که، لازم به اعمال آن نکته وجود دارد. ضمن اینکه، از همراهی ایشان با مطالب کانال بسیار سپاسگذارم.🌹 🔹آنچه که، درباره فلاسفه جهان اسلام عرض شد، وجه غالب فلسفه‌اسلامی و فلاسفه‌مسلمان بود، نه آنکه مواردی استثنایی که در دوران معاصر وجود دارند، نادیده گرفته شود. 🔹یکی از فلاسفه دوران معاصر که حق استادی بر گردن این طلبه حقیر نیز دارند، جناب استاد#غلامرضافیاضی(دام‌عزه) است. ایشان با وجود پذیرش قاعده‌علیت، هرگونه ضرورت علیتی را انکار می‌کنند و ادله فلاسفه برای اثبات رابطه ضروری میان علت و معلول را ناقص می‌دانند. فلذا ایشان جانب #اختیار را گرفته و بر رابطه علیتی ترجیح می‌دهند. حقیر این بحث را در محضر ایشان تتلمذ کرده‌ام اما گزارش دیگری نیز از #علامه‌جعفری(ره) وجود دارد که، آن را برخی از دوستان اهل تحقیق یادآوری کردند و بنده بنفسه مطالعه‌ای درباره آراء فلسفی ایشان ندارم. گویا ایشان هم، چنین رأیی دارند و ضرورت علیتی را نمی‌پذیرند. @monir_ol_din

#پرونده_علمی_6 #فلسفه‌فضای‌مجازی #دیدگاه‌فیلسوف‌‌اسلامی‌معاصر_1 📝 دکتر رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم_1 💢این فضا که با مجموعه‌ای از کدها و رمزها سامان یافته است ما را در خود فرو می‌برد💢 ▫ تکنولوژی را معمولاً #شبکه‌ای از ابزارها و ماشین‌ها و ابزار فنی می‌دانند که آدمیان به مدد علم و مهندسی آنها را به عنوان وسیله‌ای برای آسان کردن کارها و رسیدن به مقصودهای خود می‌سازند. گاهی نیز تکنولوژی به #شیوه‌های فنی ساختن و پرداختن ابزارها و وسایل اطلاق می­‌شود. این وصف از آن جهت که ما وسایل تکنیک را به کار می­‌بریم درست است اما عیبش اینست که ما را به این توهم دچار می‌کند که این وسایل و روش‌ها را با #اختیار یا بر اثر پیشرفت قهری ساخته و ابداع کرده­‌ایم و با آنها هر چه بخواهیم می­‌کنیم و هر وقت بخواهیم از آنها رو می­‌گردانیم یا از میان آنها صرفاً مفیدها را برمی­‌گزینیم و مضرها را وا می­‌گذاریم. ▫ از لوازم این #توهم یکی هم اینست که لابد اگر تکنولوژی مضر وجود دارد آن را بدان و فاسدان به قصد سوءاستفاده ساخته­‌اند. گویی از یاد برده­‌ایم که بمب­‌های اتمی و هیدروژنی و سلاح‌های میکروبی و شیمیایی و همه تکنولوژی­‌های خطرناک را بعضی از بزرگترین و بافرهنگ­ترین دانشمندان اروپا و امریکا ساخته‌اند. آنها تصمیم نگرفته­‌اند که بمب و سلاح بسازند بلکه #پژوهندگانی بوده­‌اند که در مسائل علم زمان پژوهش کرده و در اجرای #برنامه توسعه علم و تکنولوژی مشارکت کرده‌اند ظاهراً چون ما به تکنولوژی نیاز داریم و وسایل آن را به کار می­بریم به آسانی گرفتار این پندار می­‌شویم که قدرت علم و تکنولوژی از آن ماست غافل از اینکه ما از آن جهت می­‌توانیم از وسایل تکنیک بهره ببریم که به #عالم تکنیک تعلق داریم و به هر نسبت که این تعلق بیشتر باشد بهره و بهره ­برداریمان نیز بیشتر است. ▫تا نیمه دوم قرن بیستم فهم و درک این قضیه که علم جدید علم تکنولوژیک است و تکنولوژی صرفاً وسیله‌ای نیست که ما آن را مصرف کنیم بسیار دشوار بود اما در زمان کنونی با پدید آمدن وسایل ارتباطی و تکنولوژی­‌های اطلاعاتی آدمیان در وضعی قرار گرفته­‌اند که گاهی برنامه زندگی و فکر و عمل هرروزیشان را نیز فضای مجازی معین می­ کند. آنها به این عالم #عادت کرده‌اند. در چنین شرایطی طبیعی است که وقتی در خود نظر می­‌کنند قدرت فضای مجازی را در آیینه وجود خود ببینند و خود را همه توان و منشأ این قدرت بیابند. مع ­ذلک در سی چهل سال اخیر نه فقط #همبستگی و یگانگی میان علم و تکنولوژی کم و بیش نمایان شده است، بر وسیله انگاشتن تکنولوژی هم کمتر اصرار می­ شود و چگونه می‌توان فضای مجازی را - که تا چندین سال پیش از آن خبر نداشته­‌ایم و هرگز تقاضای وجودش نکرده بودیم - #وسیله انگاشت. این فضا که با مجموعه‌ای از کدها و رمزها سامان یافته است ما را در خود فرو می‌برد و چشم‌ها و گوش‌ها ناگزیر باید از طریق آنها چیزها را ببینند و فراگیرند. البته همه می­‌توانند نظر خود را هر چه باشد در فضای مجازی اعلام کنند و حتی اصحاب معرفت ممکن است از طریق آن به تبلیغ و ترویج معارف دینی و تعلیم عرفان و فلسفه بپردازند. اما هر چه در این فضا وارد شود به رنگ آن در می‌آید. در فضای مجازی چشم­ها و گوش­‌ها مثل همه چیز دیگر به هم خیلی نزدیک و شبیه می­‌شوند و بیشتر حرف­ها و چیزهای مشابه را می­‌بینند و می­‌شنوند. ادامه دارد.... @monir_ol_din

#پرونده_علمی_6 #فلسفه‌فضای‌مجازی #بررسی‌انتقادی‌آراء‌فلسفی_2 ✳ قاعده «ضرورت علیتی» مانعی بزرگ برای تبرز اختیار انسان است. 1⃣ از فضای مجازی #طبقه‌بندی‌های متفاوتی عرض شده است. در اسناد سایبری ارتش آمریکا، تحقیقات نظامی کشورهای مختلف این طبقه‌بندی‌ها آمده است. یکی از بهترین طبقه‌بندی‌هایی که معقول و صائب است، این است که، فضای مجازی از سه لایه؛ حکمرانی،‌ مدیریت و کاربران تشکیل می‌شود. لایه حکمرانی مجازی که به دنبال یکدست کردن صحنه اداره عالم در بستر فضای مجازی است و لایه مدیریت نیز، امکانات راهبردی این حکمرانی را تهیه و توسعه می‌دهد و لایه کاربران همان مصرف‌کنندگان آن حکمرانی هستند. 2⃣ حال سؤال این است که، آیا فلسفه اسلامی می‌تواند فضای مجازی را با توجه به این سه لایه که کاملاً #انسانی هستند، شرح و توضیح دهد؟ به نظر می‌رسد که نمی‌تواند، و این نتوانستن علاوه بر آنکه بازگشت به فقدان ظرفیت در مبنای #اصالت‌وجود می‌کند، از یک عامل اساسی دیگری نیز نشأت می‌گیرد و آن منعی است که در قاعده #ضرورت‌علیتی وجود دارد و توان تحلیل #اختیار در وجود انسان را ندارد. آیا اختیار و اراده انسانی که از آن به «جزء الاخیر علت تامه» تعبیر می‌شود، و محکوم ضرورت علیتی است، همان اختیاری است که، حکمرانی فضای مجازی را در اختیار گرفته است و یا راهبردهای مدیریتی آن را طراحی می‌کند؟ این چنین اختیاری که در فلسفه برای انسان تصویر شده است، بیشتر در حد کاربران فضای مجازی است که، مصرف کننده‌اند، چرا که اختیاری که محکوم ضرورت علیتی است، هیچ‌گاه توان ایجاد حکمرانی جهانی مجازی را ندارد، بلکه شبیه به مصرف‌کنندگان مجبور فضای مجازی است. 3⃣ اما چنانچه، عنصر اختیار در وجود انسان، از چنبره ضرورت علیتی رها شود، اولین مقوله‌ای که تبرز می‌یابد و در مرآی فیلسوف قرار می‌گیرد، عنصر #آزادی است. با تولد این مفهوم است که، فیلسوف امکانات فلسفی بیشتری برای تحلیل فلسفی پیدا می‌کند و او توان آن را دارد که، سه لایه انسانی فضای مجازی را به گونه‌ای تحلیل نماید که، از آن حکمرانی، مدیریت و کاربری فضای مجازی به دست آید. براساس آزادی عمل در وجود انسان است که امکان شرح و بسط این مسئله وجود دارد که،انسان‌ها چه اراده کرده‌اند که، دنیای کنونی را اینگونه ساخته‌اند؟ جهت‌گیری اختیار انسان‌ها چه بوده است که، دنیای امروز از روابط واقعی به محبس مجازی تبدیل شده است؟ طلب درونی انسان نوین که برخاسته از #قدرت‌اختیار اوست، چیست که، چنین سامانه جهانی مجازی را رقم زده است؟ ↩خلاصه سخن اینکه؛ هویت انسان به اختیار او تعریف می‌شود و قدرت سنجش عقلی، عواطف و احساسات قلبی و عنصر جسمی و جسدانی انسان همه امکانات و بسترهای تجلی آن اختیار هستند. و قاعده ضرورت علیتی، ذهن فیلسوف را دربند خود می‌کند و مانع می‌شود که قدرت اختیار انسانی به چشم فیلسوف آید و او این امکان وجودی انسان را کشف نماید. @monir_ol_din