eitaa logo
در مسیر اجتهاد
7.1هزار دنبال‌کننده
346 عکس
24 ویدیو
26 فایل
🔹مطالب کاربردی #فقهی ، #اصولی ، #رجالی و #فلسفی 🔸 قابل استفاده اساتید و طلاب #حوزه علمیه 📣 این کانال توسط مدیریت سطوح عالی مدرسه #شهیدین (رهما) قم اداره می‌شود 🔻 کپی مطالب کانال تنها با ذکر #لینک بلامانع است. 🔺 ارتباط با مدیر و ارسال مطالب @Smousavi
مشاهده در ایتا
دانلود
روش تحصیل موفق در حوزه ـ استاد شب زنده دار.pdf
513.6K
📌 سخنان مهم آیت الله با موضوع «روش در مرحله سطح و خارج حوزه‌های علمیه» ـ فروردین 1400 👈 نکات بیشتر: 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
سخنان مهم استاد محمد تقی شهیدی: با اینکه بدیل اختیاری بشود موافقم ♻️ حضرت استاد شهیدی در جلسات متعدد فقهی خود راجع به موضوع برنامه درسی جدید آموزشی حوزه صحبت کرده بودند و لذا پس از کسب اجازه و تایید دقیق ایشان بر متن زیر، مجموعی از فرمایشات ایشان در چند جلسه را نقل می‌کنیم: ♻️ مهم این است که برنامه برای اساتید خوب توضیح داده شود! با این برنامه‌ حوزه که بدیل‌ها تخییری هستند مخالفتی ندارم. ♻️ اکنون که کتاب حلقات کنار کفایه آمده و طلاب مخیر هستند بین انتخاب کفایه و حلقات، به نظرتان مراجع با این مخالفند؟! یا این مدرسین محترم اگر به آنها درست انتقال داده شود که طلاب با خواندن حلقات بحثهای خارج را بهتر می‌فهمند، یا حداقل برخی اینطورند! آیا آنها مخالفت می‌کنند؟! ♻️ حتی من معتقدم در دروس مقدمات قبل پایه ۷ هم تحریرالوسیله امام یا منهاج الصالحین اگر به آن شرح استدلالی مختصری اضافه شود عدل تخییری می‌شود! چه لزومی دارد همه لمعه را بخوانند؟! اتفاقا منهاج الصالحین بزرگان زیادی روی آن کار کرده اند و کتاب خیلی خوبی است. ♻️ حلقات خیلی کتاب خوبی است، بسیاری از بحثهای بعد از کفایه در حلقات است که اگر کسی آن را بخواند چیزی از دست نداده است. بلکه به اعتقاد من نه تنها برای ورود به درس خارج خواندن حلقات طلبه را از رسائل و کفایه بی‌نیاز می‌کند، بلکه به تجربه طلابی که در درس خارج نظرات جدید را در مثل حلقات در سطح خوانده‌اند، در خارج موفق‌تر هستند. طلبه می‌تواند فرمایش‌های ایشان را مانند سایر بزرگان، در دروس خارج مراجعه و بررسی نماید. ♻️ بزرگوارانی که می‌گویند اگر کتاب روان باشد طلاب شل و بی علم بار می‌آیند، حداقل من این را قبول ندارم! طلاب سطح باید را یاد بگیرند و کم‌کم در خارج توان رجوع پیدا می‌کنند. ♻️ به هر حال ما می‌دانیم که طلاب عمومی نمی‌توانند تمام مطالب مکاسب را فقط در ۴ سال با استاد بخوانند. مسلما برخی بخش‌ها خوانده نمی‌شود و طلاب هم بعد از مدتی که متن شیخ را با دقت خواندند، می‌توانند بقیه بخش‌ها را خودشان درک کنند. 👈 نکات بیشتر 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
♻️ مهم: آیت الله اعرافی: هر چند در گذشته برخی اندیشمندان تئوری فقه‌های را مطرح کردند، اما این نظریه مورد استقبال وسیع حوزه واقع نشد. امروز به تربیت فقهایی با همراه با تخصص در موضوعات مختلف نیاز است. این طرح بعد از ۶ سال فعالیت‌های علمی در سطح و خارج، امروز بستر لازم اجرایی را پیدا کرده است. ♻️ نظرات بلند - دام عزهم - و تأکیدات ایشان و همراهی اساتید معظم مهمترین سرمایه حوزه‌های علمیه در رشد و بالندگی حوزه‌های علمیه می‌باشد. در جلساتی که خدمت ایشان داشتیم، رهنمودهایی ارائه فرمودند که مطمئنا مورد توجه قرار خواهد گرفت. ♻️ جلسات متعددی با اساتید موافق و داشتیم که لازمه رعایت اختلاف نظرات علمی اساتید، تقویت سنت دراسی می‌باشد. ♻️ سال‌ها در به این نتیجه رسیدم که کار عمیق فقهی در چنین موضوعاتی در بستری غیر از دروس خارج اصیل حوزوی و بر سنت‌های تاریخی اجتهادی آن، امکان پذیر نمی‌باشد. ♻️ معاونت آموزش با همکاری اساتید و دفتر فقه معاصر طرح تحول اجتهادی را آماده خواهد نمود. 🔹 متن کامل سخنان مدیر محترم حوزه‌های علمیه در جمع معاونان و مدیران حوزه👇 🔗 yun.ir/v4tbq7 👈 اخبار بیشتر: 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
💠 در آستانه شماره دوم مجله «فقه و پژوهش» توسط دوره فقه و اصول مدرسه شهیدین (ره) منتشر شد. 🔹در این شماره می‌خوانید 👇 1️⃣ مفهوم مخالف قید در آیات و روایات فقهی 🔸 نوشته امین کوخائی 2️⃣ بررسی چگونگی حل تعارض حکم واقعی وظاهری از دیدگاه شیخ انصاری، مرحوم آخوند و شهید صدر 🔸نوشته سید عبدالله عمادی اصل 3️⃣ تبیین و بررسی مقدمات حکمت از منظر علماء اصول (آخوند خراسانی، میرزای نائینی، علامه مظفر، آیت اللّه سبحانی) 🔸 نوشته مهدی تقی لو 4️⃣ نقش کاربردی بایسته حلم با محوریت نقش پدر درخانواده از منظر آموزه‌های دین 🔸نوشته سیدمحمد احمدی موسوی 5️⃣ تبیین ادلۀ حرمت درآمد از غنا و پاسخ به شبهات آن 🔸نوشته سید محمد مهدی شجاع‌الدینی 6️⃣ حکم بیع معاطاتی 🔸نوشته سیدمحمدحسین طباطبایی 7️⃣ بررسی بذل فدیه متبرع در طلاق خلع و فرق آن با جعاله 🔸نوشته سید مرتضی میری 👈 اخبار بیشتر: 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
💠 آیت الله جوادی آملی: درس خواندن با صوت و جزوه، کم ثمر است. 🔹 گاهی برخی با کتاب یا گوش دادن ، درسها را فرا می گیرند. این راه بد نیست، ولی روشی نیست که انسان را بپروراند، [به] خلاف ادراک محضر و الگو گرفتن از طرز گفتگو، رفتار و گفتار او، که بسیار آموزنده و سازنده است. 🔸 مرحوم علامه [طباطبائی] (رضوان الله علیه) می‌فرمودند: «درس را باید از محضر استاد فرا گرفت و نباید با مطالعه کتاب و جزوه، مغرور شوید و به همان بسنده کنید». 🔹 ، مبادا با صحیفه، نوار، کتاب یا جزوه، از محضر استاد، احساس بی‌نیازی کنید. 📚 کتاب مهر استاد، ص 49 👈 نکات بیشتر: 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
💠 معیارهای مراجعه به لغت 🔹 توجه به این نکته مهم است که قول لغوی حجت نیست، مگر اینکه موجب اطمینان و وثوق شود یا اگر لغوی که در صدد بیان معنای حقیقی است با احراز وثاقتش، کلامش معتبر خواهد بود زیرا خبر واحد در موضوعات هم حجت است، اما لغت‌های متأخر قابل استناد نیستند، چون فقط در مقام احصای استعمالات هستند، آن هم با اقتباس از کتب گذشته. در مراجعه به اقوال لغویان و کسب وثوق و اطمینان به کلام آنان، توجه به پنج نکته لازم است: 1️⃣ نکته اول: عدم اکتفا به معاجم متأخر عاجم لغت متأخر در صدد بیان معانی الفاظ‌اند چه معانی قدیم و چه معانی جدید و تفکیک نمی‌کنند که این لفظ چند معنایش مستحدث و چند معنایش قدیمی است، مانند أقرب الموارد و که همه موارد استعمال را قدیماً و حدیثاً ذکر می‌کنند 2️⃣ نکته دوم: معاجم معتبر متقدم از جمله: 1. إصلاح المنطق از ابن سکیت متوفای 244 ه‍ ق از اصحاب أئمه و عالم ممتازی که نسبت به ایشان می‌توان به عنوان شهادت عدل واحد در موضوعات، کلامش را قبول کرد. 2ـ جمهرة اللغة از ابن درید متوفای 321 ه‍ ق. 3ـ العین از خلیل بن احمد فراهیدی متوفای 170ه‍ ق. 4ـ معجم مقاییس اللغه و المجمل في اللغة، 5ـ تهذیب اللغة از ازهری هروی متوفای 370 ه‍ ق. 6ـ المحکم والمحیط الاعظم في اللغة از ابن سیده متوفای 458 ه‍ ق. 3️⃣ نکته سوم: دور بودن از تداخل علوم اساس علم لغت، سماع و تتبع استعمالات عرب است. لذا باید توجه کرد که هر مقدار که یک لغوی از نفوذ و برداشت‌های مبتنی بر علوم دیگر دور باشد، اطمینان و وثوق به کلام او بیشتر خواهد بود. 4️⃣ نکته چهارم: توجه به اشعار دقیق عرب گفته می‌شود چهار طبقه از شعرای عرب از عصر تا نیمه قرن دوم تا زمان ابراهیم بن هَرمِة متوفای بعد 150 ه‍ ق هستند که می‌توان به اشعارشان تمسک کرد. در این رابطه سه کتاب العمدة از ابن رشیق، الشعر والشعراء از ابن قتیبه و خُزانة الأدب از بغدادی، مفید است. 5️⃣ نکته پنجم: توجه به اصطلاحات و در فهم معانی الفاظ در این رابطه مراجعه به کتاب‌های فصل المقال في شرح کتاب الأمثال از ابو عبید؛ ثمار القلوب في المضاف والمنسوب از ثعالبی و مجمع الأمثال از احمد بن محمد میدانی نیسابوری مفید است. 📚 برگرفته از فرمایشات استاد آیت الله جواد (حفظه الله) در درس خارج فقه 👈 نکات ــ بیشتر: 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
💠 روش امام خمینی (ره) در تحقیق و تدریس: 🔹 خصلت امام خمینی (ره) در تدریس و تدوین هر یک از علوم اسلامی، این بود که نظرات علمای بزرگ همان علم را نقد و دقیق می کرد و همچنین شاگردان کلاس درسش را به وا می‌داشت. ایشان کلاس ساکت را نمی‌پسندید و نسبت به سکوت شاگردانش می‌کرد. 🔸 حتی زمانی که شاگردانش نوشته های درسی خود را به ایشان عرضه می کردند تا ملاحظه نمایند، اگر در انتهای مطالب اشکالی از شاگرد بر استادش وجود نداشت آن را و می‌فرمود: اینها فایده ای ندارند. 🔸 ایشان برای تدریس، به های مختلف رجوع ، و می‌فرمود: باید درباره مطالب، خودم و بعد تدریس یا تدوین کنم. به سبب همین تفکر، تتبع و تحقیقی که پشتوانه تدریس و تدوین ایشان بود، موجب گردید که ایشان غالباً مطالب نو و تازه ای از خود ارائه کنند. 🔹 ایشان بر خلاف نظر علمای گذشته که برای هر یک از علوم موضوع واحدی قائل بودند، می‌فرمود: نیازی نیست که هر یک از علوم موضوع واحدی داشته باشد، بلکه می‌تواند دارای چند موضوع باشد. و برای تمیز علوم از همدیگر، هدف و غایت علوم را کافی می ‌انست؛ و در تعریف علم اصول، نظر بزرگان این فن را قبول نکرده و از آن ارائه نمودند. 📚 تهذیب الأصول، آیت الله سبحانی، ص 1120؛ خاطرات استاد خاتم یزدی، ص 85. 👈 نکات بیشتر را از این طریق دنبال کنید: 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
💠 رابطه عقل و عرف در مسیر اجتهاد: 🔹 فقیهی که عرفیت خودش را از دست بدهد، دیگر فقیه نیست. بعضی که شرط کرده‌اند که فقیه نباید خیلی سراغ علوم عقلی برود برای حراست از این مطلب است که فهم عرفی را از دست ندهد؛ زیرا علوم ، برهانی و دقیق است و از اذهان عرفی خارج است. کسی که در آنجا به این شکل بحث می‌کند ممکن است که حالت عرفی خودش را از دست بدهد و دیگر روایات را به شکلی که عرف می‌فهمد، نفهمد. 🔸 کما اینکه آدمی که فکر می‌کند نمی‌تواند به برهان برود و آنجا را خراب می‌کند، زیرا در برهان هیچ احتمال خلافی نباید داده بشود. مگر کسی خدا این توفیق را به او بدهد که در هر مقامی بتواند شرایط را تحفظ کند و افراد اندکی موفق به این کار هستند. 📚 برگرفته از فرمایشات استاد آیت الله (دام ظله) در درس خارج فقه 1396 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
💠 اشتراک لفظی 🔹 مشترک لفظی در هر لغتی است، اگر اشتراک‌هایی هم می‌بینید معمولا در اثر ادغام عرف‌های مختلف و اصحاب لغات مختلف پیدا شده است. در گذشته جوامع به هم متصل نبوده و جدا بوده‌اند، هر جایی برای خودشان لغتی وضع کرده بودند. بعد که این جوامع ادغام شدند این‌ها باقی مانده است، وگرنه اینکه یک لفظ را مثلا برای ده معنا وضع کنند خیلی با فلسفه لغت سازگار نیست. 🔸 از این جهت معمولا این معانی که مشترک هستند، به یک معنای جامع کلی برمی گردد و بقیه مصادیق آن هستند. کتاب « في کلمات القرآن» مرحوم مصطفوی سعی شایسته‌ای کرده که چنین لغاتی را ریشه‌یابی کند و به یک معنا برگرداند. 📚 برگرفته از فرمایشات استاد آیت الله (دام ظله) در درس خارج فقه 1395 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
💠 در شماره سوم مجله «فقه و پژوهش» توسط مدیریت سطوح عالی با همکاری معاونت پژوهش مدرسه شهیدین (ره) منتشر شد. 🔹در این شماره می‌خوانید 👇 1️⃣ نگاهی به چیستی وضع از منظر علم اصول 🔸 نوشته سید امیر حسین غنایی 2️⃣ بررسی انتقادی حکم تکلیفی «تحریم حلال» 🔸نوشته مهدی صنعت پور امیری 3️⃣ بررسی قید «اهل ریبه» در تحقق حکم محاربه 🔸 نوشته حمید رضا حسن زاده 4️⃣ بررسی استقلال پدر با باکره رشیده در نکاح با تکیه بر نظرات آیت الله مکارم شیرازی 🔸نوشته میلاد امیری غرقه 5️⃣ نقش تعویض سند در تصحیح طرق تهذیبین با تکیه بر نظرات شهید صدر 🔸نوشته محمد حلاج امین 6️⃣ بازشناسی برخی از حقوق مردم در حکومت اسلامی 🔸نوشته مرتضی صادقیان قزل احمد 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم 📌 این شماره در مطلب بعدی 👇 قابل دسترسی است.
💠 اشكالى كه حوزه‌ى ما ديروز آن را نداشت و امروز دارد ... 🔹 «اشكالى كه حوزه‌ى ما، ديروز آن را نداشت و امروز دارد، اين است كه حوزه‌ى ديروز از دنياى زمان خود عقب‌تر نبود؛ بلكه جلوتر هم بود. 🔸 شما نگاه كنيد در آن روز علماى ما چقدر محصول علمى و فقهى و كلامى براى مردمِ زمان خودشان دارند. همان عدّه‌ى كمى كه در گذشته بودند، كارهاى بزرگى انجام دادند... 🔹 بنابراين، هركسى كه در زمينه‌هاى فقهى و كلامى - بخصوص - چيزى به شيعه مى‌گفت، شيعه با قدرت و قوت، به زبان علمى به او جواب مى‌داد و سخن تلخِ رقيب و حريف و معاند را به خانه نمى‌برد... يك نفر پيدا مى‌شد حرفى را در يك كتاب خطّى مى‌زد و يك نسخه مى‌نوشت و ديگرى پخش مى‌كرد و ديگرى مى‌خواند و چهار نفر در طول زمان از آن مطّلع مى‌شدند؛ عالم شيعه هم برمى‌داشت همين كار را عيناً جواب مى‌داد و گاهى تندتر و سريع‌تر و بهتر از او اقدام مى‌كرد و عقب نمى‌ماند. اما امروز، اين‌گونه نيست. 🔸 امروز، حوزه‌ى علميه از زمان خودش خيلى عقب است. حساب يك‌ذرّه و دو ذرّه نيست. مثل اين است كه دو نفر سوار بر اسب، در وادى اى همراه يكديگر بروند و يكى اسبش از ديگرى تندروتر باشد و آنكه اسبش كندروتر است، بعداً به اتومبيل دست پيدا كند. طبيعى است آنكه اسبش تندروتر است، به گرد او هم نمى‌رسد. الآن وضعيت اين‌گونه است. 🔹 در حال حاضر، امواج فقه و فلسفه و كلام و حقوق، دنيا را فراگرفته است. ما وقتى به خودمان برگرديم، خيلى فاصله داريم.» 📚 برگرفته از فرمایشات مقام معظم رهبری 1374/9/13 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین
💠 نقش فقه در توسعه علوم انسانی 🔹وقتی می‌گوییم «نقش اجتهاد در تحول علوم انسانی» مراد کدام اجتهاد است؟ 🔸دو نوع اجتهاد وجود دارد: 1️⃣ اجتهاد به معنای اخص؛ یعنی اجتهادی که فقط گزارهای هنجاری دین مانند واجب، حرام، صحیح، باطل، نجس، پاک و... را کشف می‌کند. 2️⃣ اجتهاد به معنای اعم؛ این نوع از اجتهاد متکفل استنباط گزارهای هنجاری نیست. در این نوع اجتهاد ممکن است به یک مسئله‌ای پرداخته شود که ارتباطی با شریعت و فقه ندارد، اما با دین ارتباط دارد؛ مانند خلقت انسان یا اقتصاد. در واقع در این نوع از اجتهاد شخص به دنبال کشف یک «هست» است اما این کشف باید با اجتهاد صورت بگیرد. 🔸 بر اساس اجتهاد به معنای اخص علوم انسانی و فقه با همدیگر ارتباط دارند اما ندارند. علوم انسانی مصداق شناسی و موضوع شناسی انجام می‎دهد و اجتهاد به معنای اخص را بیان می‌کند. 🔹 اما اگر بر اساس اجتهاد به معنای اعم از آنجایی که این نوع از اجتهاد از «هست‌ها» خبر می‌دهد و معمولاً علوم انسانی بیان هست‌ها و مناسبات می‌کند، در این صورت موضوعاتی مانند خلقت انسان، تاریخ، مسائل اجتماعی و ... از حوزه‌هایی است که فقه به آن می‌پردازد. 🔸 خیلی ها بر این باور هستند که علوم انسانی مسائل فرهنگی اجتماعی و روحی را شامل می‌شود که در این صورت ترابط علوم انسانی با فقه و معنا پیدا می‌کند. 📚 برگرفته از فرمایشات آیت الله (دام ظله) در نشست «اجتهاد و تحول علوم انسانی» (2 بهمن 1402) 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین قم
💠 جمله سر در مدرسه هوش مصنوعی 🔹 بر سر در مدرسه افلاطون نوشته شده بود: «من لم یتعلّم الهندسة لا يدخلنّ المدرسة»؛ کسی که هندسه بلد نیست، به مدرسه نیاید. 🔸 امام صادق (علیه السلام) بالای مدرسه معرفت شناسی تابلویی گذاشته‌اند: «لا یُدرک مخلوقٌ شیئاً الّا باللّه» (توحید صدوق، ص 143) 🔹 خداوند متعال بالای سر در مدرسه هوش مصنوعی هم یک تابلویی قرار داده‌اند: «وَ يَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَ مَا أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلاً» (اسراء، آیه 85) 📚 برگرفته از درس خارج فقه معاصر (فقه هوش مصنوعی) استاد آیت الله حسین یزدی (حفظه الله) (18 آبان 1402) 📌 کلیه صوت‌های درس فقه هوش مصنوعی استاد مفیدی را می‌توانید از اینجا دانلود کنید. 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین قم
4 💠 شماره چهارم مجله «فقه و پژوهش» به همت معاونت پژوهش مدرسه شهیدین (ره) ــ مدیریت امور پژوهشی سطوح عالی منتشر شد. 🔹در این شماره می‌خوانید 👇 1️⃣ حجیت ذاتی قطع از منظر امام خمینی (ره) و محقق مظفر (ره) 🔸 نوشته مهدی شیرزاد 2️⃣ ملاک قضایا الحسن و القبح 🔸نوشته علی قائمی امیری 3️⃣ بررسی تطبیقی دیدگاه شیخ انصاری (ره) و شهید صدر (ره) در مسأله تجری 🔸 نوشته حسین اسدی 4️⃣ بررسی سندی و دلالی موثقه عمار در اثبات اصل استصحاب 🔸نوشته نجف محمد نژاد 5️⃣ واکاوی فقهی طهارت و نجاست الکل از منظر فقه شیعه 🔸نوشته رضا رحمانی 6️⃣ حکم التخلّي حالة إستقبال القبلة و إستدبارها في الفقه الإمامي 🔸نوشته امین کوخائی 7️⃣ بررسی عقد نکاح بصورت معاطاتی از منظر فقهای شیعه 🔸 نوشته میلاد امیری غرقه 8️⃣ واکاوی ادله جواز و یا حرمت توریه از منظر فقه امامیه 🔸 نوشته محمد جواد محمدی تبار 📌 جهت دانلود فایل تک تک مقالات این شماره و شماره های قبلی اینجا را ببینید. 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین قم 📌 این شماره در مطلب بعدی 👇 قابل دسترسی است.
💠 آسیب‌های فقاهت و تفقه 1️⃣ اینکه فقه از مجرای‌ صحیح‌ آن (کتاب و سنت) تحصیل‌ نشود و به‌ جای‌ رجوع‌ به‌ ادله‌ قطعی‌به‌ معیارهای‌ و گمانی‌ پناه‌ ببریم‌. 2️⃣ اینکه فقه‌ از جنبه‌ عملی‌ بیرون‌ آمده‌ و جنبه‌ و تمرینی‌ پیدا کند. مسائلی‌ وجود دارد که‌ شاید در طول‌ یک‌ قرن، یک‌ بار هم‌ اتفاق‌ نیافتد. تحقیق‌ در این‌ مسائل‌ هر چند ورزش‌ فکری‌ است‌ ولی‌ چون‌ تماسی‌ با زندگی‌ انسان‌ ندارد، فقه‌ را از حالت‌ حیاتی‌ و پویایی‌ وارد جهان‌ ذهنی‌ و فکری‌ می‌کند. 3️⃣ اینکه جریانهای‌ موجود در بازار مسلمین‌ بر قواعد اسلام‌ تطبیق‌ داده‌ شود. اگر فقیه‌ با تجرد ذهنی‌ به‌ استنباط‌ احکام‌ آنها بپردازد خوب است، اما هرگاه‌ نتیجه‌ استنباط‌ منفی‌ شد، اگر بخواهد از طریق‌ نظر مثبت‌ بدهد، فقه‌ آسیب‌ خواهد دید. 4️⃣ اینکه فقیه خود مسئله‌ را با ماهیت‌ واقعی‌ آن‌ مطالعه‌ نکند و از طریق‌ عناوین‌ ثانویه‌ و ... حکم‌ آن‌ را صادر نماید. مثلاً‌ فقیه‌ باید حکم‌ واقعی‌ بیمه‌ را استنباط‌ کند نه‌ اینکه‌ با ، یکی‌ از عناوین‌ رایج‌ در فقه‌ را بر آن‌ تطبیق‌ کند. 5️⃣ اینکه در کتاب‌ و سنت‌ لازم‌ به‌ عمل‌ نیاید. در آیات‌ قرآن‌ دلایلی‌ بر برخی از احکام‌ وجود دارد که‌ همواره‌ فقها از آن‌ غافل‌ بوده‌اند. این‌ نوع‌ استنباط‌ها در سخنان‌ ائمه‌ اطهار (ع) وجود دارد، که نوعی‌ قرآن‌شناسی‌ می‌خواهد تا در سایه‌ آیات‌، قسمتی‌ از احکام‌ که ظاهراً غیر منصوص‌ است، روشن‌ شود 📚 ر.ک: مقاله «مبانی تحول پذیری فقه در گفت و گو با آیت الله (دام ظله)» 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید.
21 💠 شماره 21مجله «نگاه» به همت معاونت پژوهش مدرسه شهیدین (ره) منتشر شد. 🔹در این شماره می‌خوانید 👇 1️⃣ جایگاه مصلحت و مفسده در استنباط احکام شرعی 🔸 نوشته محمد علی عزیزی 2️⃣ حیطه ولایت فقیه در نظر شهید ثانی با محوریت الروضة البهیة 🔸نوشته سید وحید میرعلی اکبری 3️⃣ استقلال تبعیت در مطهریت آن، در بوته نقد و نظر 🔸 نوشته محمد سعید پورمحمدی 4️⃣ واکاوی حکم فقهی اعضای جدا شده از بدن در باب غسل مس میت 🔸نوشته محمد رضا هوشیاری 5️⃣ انواع چهارگانه حدیث و احکام آنها در منظومه فقهی شهید ثانی 🔸نوشته سید محمد رضا علوی 6️⃣ جایگاه شناسی مبانی شناختانه «تعدد قرائات» نزد علمای مشهور شیعه از قرن چهارم تا هفتم هجری 🔸نوشته محمد امین متینی راد 📌 جهت دانلود فایل تک‌تک مقالات این شماره و شماره‌های قبلی اینجا را ببینید. 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین قم 📌 این شماره در مطلب بعدی 👇 قابل دسترسی است.
💠 جایگاه ذهن عرفی و عقلی در اجتهاد 🔹 هر چند ممکن است برهان صدّیقین از آیه‌ شریفه‌ «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُو» (آل عمران: 18) استفاده ‌شود؛ اما مدتها باید بگذرد تا یک ملاصدرایی پیدا شود و آن برهان صدیقین را درک کند. یعنی این سخن عقلی را از آن آیه استخراج کند، که آفتاب آمد دلیل آفتاب. 🔸 اما در باب فروعات فقهی و امثال این‌ها که شامل کارهای روزمره‌ و وظایف مردم است، تنها حجت است. لذا فقیهی که در اثر مزاوله‌ علوم عقلیه‌دقیقه، خاصیت فهم عرفی‌اش را از دست داده باشد، فقاهت و از او محل اشکال واقع می‌شود. 🔹 همانطور که فقیهی که عرفی شده‌ ــ که البته بسیار هم خوب است ــ اگر بخواهد در یک برهان اشکال‌ کند، ممکن است آنجا را خراب کند؛ چون در براهین عقلی اشکالات دقیقی وجود دارد، که فقیه عرفی در اثر آن ذهن خیلی صاف و عرفی خودش توجه به آن مناقشات نمی‌کند و مغالطه‌ها را کشف نمی‌کند. 👈🏻 لذا فقیهی که خداوند متعال روزی‌اش کرده که ذوالریاستین و جامع بین هر دو باشد، اگر در مسائل عقلی وارد شود، مثل یک فیلسوف دقیق و عقلی وارد خواهد شد و اگر در فقه وارد شود، یک فهم عرفی صحیح خواهد داشت. البته این افراد نادر هستند، اما هستند کسانی که این دو مقام را با همدیگر می‌توانند جمع کنند. 📚 برگرفته از فرمایشات استاد آیت الله (دام ظله) در درس خارج فقه 1397 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین
هدایت شده از در مسیر اجتهاد
💠 روش امام خمینی (ره) در تحقیق و تدریس: 🔹 خصلت امام خمینی (ره) در تدریس و تدوین هر یک از علوم اسلامی، این بود که نظرات علمای بزرگ همان علم را نقد و دقیق می کرد و همچنین شاگردان کلاس درسش را به وا می‌داشت. ایشان کلاس ساکت را نمی‌پسندید و نسبت به سکوت شاگردانش می‌کرد. 🔸 حتی زمانی که شاگردانش نوشته های درسی خود را به ایشان عرضه می کردند تا ملاحظه نمایند، اگر در انتهای مطالب اشکالی از شاگرد بر استادش وجود نداشت آن را و می‌فرمود: اینها فایده ای ندارند. 🔸 ایشان برای تدریس، به های مختلف رجوع ، و می‌فرمود: باید درباره مطالب، خودم و بعد تدریس یا تدوین کنم. به سبب همین تفکر، تتبع و تحقیقی که پشتوانه تدریس و تدوین ایشان بود، موجب گردید که ایشان غالباً مطالب نو و تازه ای از خود ارائه کنند. 🔹 ایشان بر خلاف نظر علمای گذشته که برای هر یک از علوم موضوع واحدی قائل بودند، می‌فرمود: نیازی نیست که هر یک از علوم موضوع واحدی داشته باشد، بلکه می‌تواند دارای چند موضوع باشد. و برای تمیز علوم از همدیگر، هدف و غایت علوم را کافی می ‌انست؛ و در تعریف علم اصول، نظر بزرگان این فن را قبول نکرده و از آن ارائه نمودند. 📚 تهذیب الأصول، آیت الله سبحانی، ص 1120؛ خاطرات استاد خاتم یزدی، ص 85. 👈 نکات بیشتر را از این طریق دنبال کنید: 🌐 https://eitaa.com/joinchat/4290445439Ccdc991b341 🔰 دوره تخصصی فقه و اصول مدرسه شهیدین قم
در مسیر اجتهاد
#روش_شناسی 💠 آیت الله شیخ حسین مفیدی یزدی (دام عزه) یکی از شاگردان علمی و اخلاقی مرحوم آیت الله #به
💠 روش تحصیل اجتهادی از منظر آیت الله شیخ حسین مفیدی یزدی (دام عزه) ✅ وقتی موضوعی را برای تحقیق انتخاب می کنید، باید چند گام برای رسیدن به اتقان اجتهادی طی کنید: 1️⃣ گام اول: درک کامل موضوع 🔹 اول سراغ فکر و حرف های دیگران نروید. اول سعی کنید موضوع را کاملا درک کنید و بدانید بحث بر سر چیست؟ محل نزاع کاملا تحریر شود و محور بحث را خوب تصور کنید. 🔸 دوم ببینید چه درباره این محور و موضوع چه باید بگوییم؟ یعنی به آن اندازه اطلاعاتی که خود من الآن دارم، جواب و حکم این موضوع چیست؟ 🔹سوم به احدی کاری نداشته باشید. اینکه می‌گویند مراجعه به اقوال دیگران ذهن انسان را قوی می کند، است. اول باید موضوع را تصور کنید و سپس با فطرت خدادادی و محدوده اطلاعاتی که دارید، حکم موضوع را حدس بزنید. 2️⃣ گام دوم: بررسی حکم با استاد یا هم­بحث قدم بعد این است که حکمی را که برای موضوع مفروض انتخاب کرده‌اید، با استاد یا هم بحث مورد بحث و بررسی قرار دهید. در حال بحث و بررسی، تمام تلاشتان این باشد که بدون تعصب مطلب خودتان را جا بیندازید و از آن نتیجه‌گیری اولیه دفاع کنید. در این گیر ودار، نظرات دیگران و استاد و هم بحث شروع می ‌ند خود را نشان دادن . حتی به نظر من در مرحله دوم هم سراغ حرف اقویاء نروید. یعنی مرحله اول، انتخاب یک مختار است. مرحله دوم بر کرسی نشاندن آن و شواهد برای اثباتش آوردن و آن را محکم کردن. 3️⃣ گام سوم: بررسی نظرات علمای بزرگ 🔹 بعد از آنکه حرف را خوب روی کرسی نشاندید مرحله سوم شروع می شود که نگاه کردن به نظرات نوابغ و علمای بزرگ است. ببینید آن ها چه گفته اند؟ چون وقتی ما در ابتدا روی فطرت و اطلاعات خودمان انتخاب نظر کردیم، یک چیزی را می‌فهمیم. بعد که می‌رویم به سراغ استاد و هم بحث، باید مواظب باشیم آن چیزی را که به عنوان یک امر فطری فهمیده‌ایم، از فطرت و از سلامت ذهن فاصله نگیریم. ولی گاهی می‌بینیم در انتخاب نظرمان واقعا اشتباه کرده بودیم و می‌فهمیم علت اشتباهمان چه بوده است؟ یعنی می‌فهمیم که اشتباه ناشی از ضعف من بوده و قبول اشتباه، فاصله گرفتن از فطرت محسوب نمی‌شود. 🔸 البته گاهی است که انسان چیزی می‌فهمد و تا آخر هم روی حرفش می‌ماند. یعنی می‌بیند آن مطلب فطری که همان اول خدا به دلش انداخت، غالب بود حتی بر فکر نوابغ و بزرگان. اما این کم است. در هر ده موردی شاید یک مورد اینگونه باشد. غالبا وقتی وارد بحث و بررسی می‌شود می‌بیند مبنایی که اول اتخاذ کرده اشتباه بوده است. 🔹 پس مرحله و قدم دوم این شد که سعی می‌کند حرفش را مستقر کند و خوب جا بیندازد. وقتی خوب آن را بتن آرمه کرد، به سراغ اقوال بزرگان علما می‌رود. بعضی وقت‌هاست که می‌بیند با اینکه طرف عالم بزرگی است، اما نمی‌تواند حرف او را از دستش بگیرد. می‌گوید من طوری حرفم را محکم کرده‌ام که می‌بینم حرف آن ها درست نیست و از آنها جواب دارم. این ها همه خوب است و تقویت علمی محسوب می‌شود، اما پَرش نیست. 4️⃣ گام چهارم: پَرِش علمیِ اجتهادزا 🔹 علمی که اجتهاد از آن درمی آید، این است که: مطلبی را اول انتخاب کرده‌ایم، در مباحثه و با بحث با استاد آن را بتن آرمه و محکمش کرده‌ایم، ولی ناگهان یک عالم بزرگی می‌آید و مثل این آفتاب، آن را از دست ما می‌گیرد و می‌گوید همه اشتباه کرده بودید. این همه بحث و بررسی و بتن آرمه همه خراب شد. اینجاست که انسان در علمیت، یک پیدا می کند. چون می‌بیند بعد از این همه زحمت، این عالم این نظر را از دست همه ما گرفت. 🔸 لذا عرض کردم اگر از اول به بهانه ی تقویت ذهن به سراغ نظرات بزرگان برویم، درست نیست. راهش این است که اول خودتان بحث را محکم کنید. بعدا که سراغ کلمات بزرگان می آیید می‌بینید که اصلا اول درست نفهمیده بودید. اینطوری خیلی انسان می شود . 🔹 خوبیِ این روش هم این است که این حالت - که علمای بزرگ مطلبی را که محکم کرده‌ایم، از دستمان بگیرند - تکرار می‌شود، ولی به یک منوال نیست. بلکه منحنیِ آن به سوی میل به صفر است. یعنی اینگونه نیست که اگر مثلا پنج سال کار می‌کنیم، هر شش ماهی ده تا خراب شده­ بتن آرمه داشته باشیم. بلکه روزهای اول، هفته‌ای دو سه مورد . بعد ماهی دو سه تا. کم کم در شش ماه دو سه مورد اینجوری رخ می‌دهد تا به جایی می‌رسیم که به این زودی خراب نمی‌شود؛ چون هر باری انسان دارد تجربه علمی کسب می‌کند و از شکست‌های سابق بهره می‌برد و قوی می‌شود. بعد از ده سال بحث و مباحثه اگر مطلبی را محکم کرد، حتی بزرگان علماء هم نمی‌توانند به این زودی ها از دستش بگیرند. چون از تجربیات علمی بزرگان استفاده کرده است . 📚 برگرفته از فرمایشات استاد شیخ حسین یزدی (13 خرداد 1402) 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین
5 💠 شماره پنجم مجله «فقه و پژوهش» به همت معاونت پژوهش مدرسه شهیدین (ره) ــ مدیریت امور پژوهشی سطوح عالی منتشر شد. 🔹در این شماره می‌خوانید 👇 1️⃣ نظرة حدیثة لدلالة الأخبار علی تنجیس المتنجس بناءاً علی مذهب الإمامیة 🔸 نوشته السید محمدحسین الطباطبائي 2️⃣ متعلّق خمس أرباح المکاسب 🔸نوشته عبدالکریم یوسفي 3️⃣ آراء فقهاء الإمامیّة في نظر الرجل إلی الوجه والکفین من الأجنبیة 🔸 نوشته علي القائمي الأمیري 4️⃣ مجازات ترویج بی‌حجابی در فقه امامیه 🔸نوشته امین کوخائی 5️⃣ حکم سبِّ شخصِ غیرمتأثر از آن، در فقه جعفری 🔸نوشته هادی عظیمی 6️⃣ مفهوم شناسی باغی و عادی در آیه 173 سوره مبارکه بقره 🔸 نوشته محمدرضا سبحانی 7️⃣ بررسی وثاقت محمد بن سنان 🔸 نوشته رامین حیدری 📌 جهت دانلود فایل تک تک مقالات این شماره و شماره های قبلی اینجا را ببینید. 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین قم 📌 این شماره در مطلب بعدی 👇 قابل دسترسی است.
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
🎞 🎙در عالم طلبگی هیچ چیز جایگزین تدریس نیست 🔹 در عالم تحصیل علم و طلبگی هیچ چیز جایگزین نیست. توسل کنید، دعا کنید، برنامه‌ریزی داشته باشید، برای اینکه درس بدهید. هر چه از کتابها که خوانده‌اید، با دو شرط درس بدهید: 1️⃣ شرط اول: در بند تعداد شاگرد نباشید. یک نفر بس است. البته هم مباحثه نباشد، حتما تدریس باشد. 2️⃣ شرط دوم: تا امکان دارد ترتیب کتاب‌ها را به هم نزنید، یعنی اگر صرف نگفتید، به سراغ تدریس نحو نروید و .... تا در علوم پایه طلبگی محکم باشید. 👈🏻 اگر اینگونه جلو بروید، رسیدن به مرحله اجتهاد زیاد طول نخواهد کشید. 📚 برگرفته از فرمایشات آیت الله یزدی (حفظه الله) 👈🏻 نکات بیشتر را اینجا ببینید 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین
💠 خطری که حوزه‌ها را تهدید می‌کند! 🔹 درس خوانــدن واجــب اســت و در ایــن زمــان مَن به الکفایه در آن محرز نیست. علیرغـم کثـرت طلاب، ملّای باسواد خیلـی کـم شـده اسـت. در رشـته‌های مختلـف، جایگزیـن هـر عالمـی کـه از دنیـا مــی‌رود، کــم اســت. امثال علامه طباطبائــی و شاگردش شهید مطهــری از دنیــا رفتنــد؛ امــروز در فلســفه به جای ایشــان چــه کســانی هســتند؟ افــراد بســیار نــادری از بـزرگان ــ أطـال الله بقائهـم ــ باقـی مانده‌انـد. به اقتضـای اراده الهـی و نظـام خلقـت، اگـر ایـن بـزرگان هـم از دسـت برونـد، چـه بایـد کـرد؟! ا کنـون بـرای و امثـال آن کـه رشـته‌های اصلـی حـوزه شـمرده نمی‌شـوند، احسـاس خطـر می‌شـود، چـه رسـد بـه و اصـول کـه سـتون فقـرات حـوزه هسـتند. در ایـن دو عرصـه هـم ممکـن اسـت کار بـه اینجـا برسـد؛ لـذا بایـد نسـبت بـه آن دو اهتمـام ویـژه داشـت. 🔹 پیش از انقلاب کار روحانیـت ایـن بـود کـه درس بخوانـد و اگـر می‌شـد تبلیغـی هـم بـرود. امـا ا کنـون وظائـف بسـیاری متوجـه روحانیـت شـده اسـت. همـه جـا، از ادارات گرفتـه تــا نهادهــا و تشــکیلات مختلــف، بــه طلبــه فاضــل قــویِ و کارآمــد نیــاز دارنــد. بــه همیــن علــت، کشــی از حــوزه به وفــور دیــده می‌شــود و ایــن قبیــل از خطــرات متوجــه طلبه‌ای اســت کــه تــازه می خواهــد شــکوفه بزنــد و بعــدا به تبدیـل شـود و بـاری بـه عمـل آیـد. 🔸البتــه قهــراً آن وظایــف و خدمــت بــه مــردم و نظــام اسلامی بــر عهــده حوزه‌هــای علمیــه اســت؛ امــا بایــد ایــن جهــت را نیــز ملاحظــه کــرد و برنامه‌ریــزی داشــت تــا آسـیب اساسـی بـه حـوزه علمیـه نرسـد و حوزه‌هـا خالـی از مفیـد و قـوی نشـود. 🔹 اسـتعدادهای قـوی زیـادی وارد حـوزه می‌شـود؛ ولـی در اثـر جاذبه هـای غیـر علمـی زیـادی کـه هسـت، طلاب زیـادی باقـی نمی‌ماننـد. ایـن بـدان سـبب اسـت کـه ثمـر علـم بـه ایـن زودی دیـده نمی‌شـود؛ امـا اشـتغال در فلان هـم از نظـر اقتصـادی و مـادی ممکـن اسـت بـه طلبـه کمـک کنـد و هـم موجـب درخشـش وی و تجلیـل و تمجیـد از او در آینـده‌ ای نزدیـک شـود. 📚 برگرفته از دروس خارج و افتتاحیه های مدارس و .... حضرت استاد (سال 1399-1386) 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین
💠 تمرکز عمیق بر علم خاص و پرهیز از مطالعات تخصصی متعدد و همزمان 🔹 از امـور مهـم در تحصیـل علـم داشـتن بـر علمـی خـاص اسـت. از مطالعـات عمقــی و همزمــان در رشــته های مختلــف بایــد پرهیــز کــرد. صحیــح آن اســت کــه مدتـی مثلا فقـه و اصـول خـوب مطالعـه شـود و بعـد از آن مثلا بـر فلسـفه تمرکـز شـود. نبایـد علـوم متعـدد را در کنـار هـم و به شـکل عمقـی و تخصصـی مطالعـه کـرد. ایـن تشـتت در کسـب علـم ضـرر دارد و ثمـر خوبـی بـه بـار نمی آورد. زیـرا ذهـن انسـان در صـورت پرداختـن همزمـان بـه امـور مختلـف، در اثـر محدودیتـی کـه دارد، نمی‌توانـد بـه همـه جوانـب و ابعـاد آنهـا عمیقـاً توجـه کنـد. 🔸 درسـت اسـت کـه در مقطـع سـطح علـوم مختلـف در کنـار هـم مطالعـه می شـود و ایـن بـا تمرکـز منافـات دارد؛ ولـی چـون در آن دوره مطالـب به طور غیـر عمقی فرا گرفته می شـود، خللـی در یادگیـری وارد نمی شـود. امـا وقتـی طلبـه وارد مقطـع شـد، بایـد پژوهـش، دقـت، انتخـاب رأی و نظریه پـردازی کنـد. ا گـر کسـی بخواهـد در زمـان واحـد فقـه، اصـول، فلسـفه، تفسـیر و رجـال را به طـور عمیـق و بـا لوازمـی کـه دارنـد ــ اعـم از تتبـع، صـرف وقـت کافـی، اندیشـیدن کافـی ــ مطالعـه کنـد، روشـن اسـت کـه دچـار تزاحـم در دروس می شـود و از عهـده کار بر نمی آیـد. 🔹 دلیـل دیگـر لـزوم تمرکـز بـر فقـه و اصـول و نپرداختـن بـه علـوم دیگـر ایـن اسـت کـه تمرکـز بـر فقـه و اصـول موجـب ورود قـوی و عالمانـه بـه علـوم دیگـر می‌شـود. مرحـوم آیـت الله میـرزا هاشـم آملـی بـه پـدر مـا فرمـوده بـود کـه بـه ایشـان (یعنـی بنـده) بگـو الان فقـه و اصـول بخوانـد؛ نوبـت نهج البلاغـه و ... خواهـد رسـید. مقصـود ایشـان ایـن بـود کــه بایــد علــوم اصلــی را عمیــق مطالعــه کنــد تــا بعــد کــه وارد مطالعــه نهج البلاغــه، تفسـیر و ... می‌شـوید، ورود عالمانـه‌ای داشـته باشـید. بنابرایـن، نبایـد کار ی کـرد کـه دروس اصلـی ضعیـف شـود. 📚 برگرفته از دروس خارج و افتتاحیه‌های مدارس و .... حضرت استاد (سال 1399- 1386) @book_feghahat 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین
✍🏻 «برنامه‌ریزی مأموریت گرا و برنامه‌ریزی منابع محور» 📌 نوشته استاد: محمد رضا فلاح 💠 https://shahidain.ir/fa/jurisprudence-methodology/articles/755-2019-10-14-08-29-24 💯 مطالعه چند باره این مقاله به تمامی اساتید و طلاب محترم توصیه می‌شود. 🔹 در این مقاله پاسخ این سؤالات را خواهید یافت: 1️⃣ رسالت تخصصی حوزه چیست؟ 2️⃣ برنامه‌ریزی چه نقشی برای یک طلبه دارد؟ 3️⃣ هدف از طلبگی چیست و وظیفه یک طلبه در قبال این هدف کدام است؟ 4️⃣ رهبری فرمود: «فلسفه وجودی حوزه، مردم و مطالبات مردم است در سطوح مختلف. حوزوی باید این را ببیند. برای این حوزه به پا شده است». حوزه چقدر به این انتظارات رهبری از حوزه جامه عمل پوشانده است؟ 📖 متن قسمتی از مقاله: «اینکه به صورت سرگردان کار خوب انجام دهیم بزرگترین اشتباه است. کار مهم اگر بی‌منطق باشد به درد نمی‌خورد. باید یک مأموریت وسط بگذاریم و به همه چیز دیگر «نه» بگوییم که بتوانیم آن را انجام دهیم». ✅ برای مطالعه این مقاله به آدرس زیر مراجعه کنید: 💠 https://shahidain.ir/fa/jurisprudence-methodology/articles/755-2019-10-14-08-29-24 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید. 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین قم
۲۲ 💠 به مناسبت هفته شماره ۲۲ مجله «نگاه» به همت معاونت پژوهش مدرسه شهیدین (ره) منتشر شد. 📌 جهت دانلود فایل تک‌تک مقالات این شماره (ویژه ادبیات عرب) و شماره‌های قبلی به سایت مدرسه مراجعه کنید: 🌐 https://shahidain.ir/fa/research/negah-right-menu 👈 نکات بیشتر را اینجا ببینید 📌 این شماره در مطلب بعدی 👇 قابل دسترسی است. 🔰 سطوح عالی مدرسه شهیدین قم