"یادداشتی دربارهی چند شعر از دفتر غزل هزارهی دیگر/ محمدسعید میرزایی"
یکی از مباحثی که از دیرباز در علم عروض مطرح بوده، مبحث #اختیارات است. منتقدان و دانشمندان علم عروض فارسی، از دیرباز با دستهبندی رفتارهای موسیقایی شاعران و بر اساس مباحث نظری و در کنار آن تکرارپذیری، تناسبهای آوایی و ذوق زیباییشناسی ایرانیان قواعدی را برای این علم و همچنین ساختشکنیهای رایج و مقبول در این حوزه تبیین کردهاند.
در شعر سنتی معاصر، بسیاری از شاعران کوشیدهاند، به بهانهی ساختشکنی از برخی از این قواعد خارج شوند؛ حال آنکه توجه به این نکته ناگزیر است که حتی در تاریخ نقد ادبی غرب، جز در برخی گونهها یا مکتبهای هنری چون: داداییسم و برخی مکاتب و امواج شبیه یانزدیک به آن، مبحث ساختشکنی به تنهایی نمی تواند هدف خلق ادبی باشد.
صحیح این است که خروج از قواعد وضعشده، وسیلهای برای رسیدن به نتیجهای شاعرانه یا هنرمندانه است و در رفتارهای خاص عروضی نیز، شاعران توانمند عمدتا از این ساختشکنی در مسیری خاص استفاده میکنند؛ با این حال در شعر هنجارشکن دهههای اخیر، گاه این دست رفتارهای ساختشکنانه هیچ ساحتی به شعر نمیافزاید؛ بلکه از زیبایی آن میکاهد.
برای مثال محمدسعید میرزایی، در دفتر غزل هزارهی دیگر (گزیده اشعار/ شهرستان ادب)، در بیت پایانی غزلی که به سبک بیدل سروده، میگوید:
اگرچه خون شد دلم در اینجا، به مکتب بیدلم در اینجا
که رستهام من قلم در اینجا، همین بس است حاصلم در اینجا
که از نظر موسیقایی، در بخش " بس است حاصلم" و درست درمیانهی رکن عروضی، یک هجای کوتاه اضافه وجود دارد که یا آوای شعر را دچار اختلال میکند یا باید "ح" را به شیوه ی زبان محاوره حذف کرد که در زبان تقلیدگر از بیدل دودستگی ایجاد می کند؛ حال آنکه این خروج از قواعد، هیچ کمکی به زیبایی شعر نکرده است. حتی تمهید ارائه شده در مصرع پایانی هم نتوانسته کاستی این خطای عروضی را پوشش دهد.
همچنین در اختیارات عروضی، شاعر اجازه دارد دو هجای کوتاه را به یک هجای بلند تبدیل کند(و بالعکس)، برای مثال می توان " مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن" را به " مفعول فاعلاتن، مفعول فاعلن" تبدیل کرد.
مثلا در شعر همین شاعر از همین دفتر:
میزی بچین برای من از غصه و شراب
یک صندلی بیاور، جای مرا بده
اما باید در نظر داشت، شاعر مجاز نیست به دلیل اینکه در این تبدیل، یک وزن پیوسته به وزنی تقریبا دولختی تبدیل و در میانهی آن مکث ایجاد میشود؛ بیتمهید یا دلیل هنری، واژهای واحد را در دو طرف مکث موسیقایی حاصل از اختیار قرار دهد؛ چون در مثالهای زیر:
خواب مرا بده رو_یای مرا بده
#
دیروزتر شوم فر_دای مرا بده
#
انگشتهای من ام_ضای مرا بده
#
پس میز چیده شد آن_جا با دوصندلی
تسامحی که در اشعار محمدسعید میرزایی و بسیاری از پیروانش، بهفراوانی دیده میشود؛ بی آنکه این گسست موسیقاییِ برآمده از اختیار، از نظر معنایی و زیباییشناسی در خدمت شاعرانگی باشد و واضح است که عمدتا محدودیت وزنی شاعر را به سمت این ساختشکنی سوق داده است.
#محمد_مرادی
#غزل_هزاره_دیگر
#نقد_شعر
@mmparvizan
خار خندید و به گل گفت سلام
و جوابے نشنید
خار رنجید ولے هیچ نگفت
ساعتے چند گذشت
گل چه زیبا شده بود
دست بے رحمے نزدیک آمد،
گل سراسیمه ز وحشت افسرد
لیک آن خار در آن دست خلید و گل از مرگ رهید
صبح فردا ڪه رسید
خار با شبنمے از خواب پرید
گل صميمانه به او گفت سلام...
گل اگر خار نداشت
دل اگر بے غم بود
اگر از بهر كبوتر قفسے تنگ نبود،
زندگی،
عشق،
اسارت،
همه بے معنا بود . . . .
• فریدون مشیرے 🌴🏴🌴
لشکر زهرا
مدعیهای عشق بسیارند
پای عشق علی، مرام یکیست
فاطمه ایستاد این یعنی
مرد و زن سهمش از قیام یکیست
پای حق، پای دین وسط باشد
مرد و زن فرق دارد آیا؟ نه
با خودت یک حساب ساده بکن
مرد این جنگ میشوی یا نه؟
پای عشق علی چه زنها که
مرد و مردانه قد علم کردند
چادر خویش بر کمر بستند
دست نامرد را قلم کردند
خواهرم! چادری که پوشیدی
قبل از این بوده بر سر زهرا
با همین چادر سیاه بمان
در سیاهیِ لشکر زهرا
چادرت سنگر است دقت کن
که شبیخون به سنگرت نزنند
دشمن از باور تو میترسد
تیر شبهه به باورت نزنند
مرد میدان اگر به خاک افتاد
عرصۀ جنگ همچنان برپاست
کوچه بازار، جبهۀ جنگ و
چادر اکنون لباس رزم شماست
نهضتی که به ما رسید امروز
از مدینه شروع شد، از در
پشت در مادرم زمین افتاد
تا بماند قیام پیغمبر
پرچم شیعه چادر زهراست
چادری که به روی خاک افتاد
هم در آن کوچه، هم زمانی که
پیش آن جسم چاکچاک افتاد
چادر خاکی همین مادر
پرچم انتقام خواهد شد
با نوای خوش اناالمهدی
درد شیعه تمام خواهد شد
✍🏻 #داود_رحیمی
🏷 #شعر_پایداری | #حجاب_فاطمی | #چادر
صبح که می شود🌞
دنبالِ اتفاقاتِ خوب بگرد
دنبال آدم های خوبی که
حال خوبت را با
نگاهشون و لبخندشون
به روزگارت سنجاق کنی
یک روز خوب اتفاق نمی افتد!
ساخته می شود...🪴
┈┈••✾•🌷•✾••┈┈
@Shere_naab
┈┈••✾•🌷•✾••┈┈
تلنگر...
چندیست دچار اُفت ایمان شده ایم
در حرف و عمل اسیر بحران شده ایم
حالا که زمان گفتن و تبیین است
ما پُشت سرِ سکوت پنهان شده ایم
#حسین کیوانی
__جهاد تبیین
هدایت شده از 🇮🇷 لطیفه حلال 🇮🇷
Hadis-dost.pdf
2.35M
دانلود کتاب👆👆
کانال 🇮🇷 لطیفه حلال 🇮🇷 👇👇👇
https://eitaa.com/joinchat/3540451341C466d1824a0
امشب ای ماه چه رخسار عجیبی داری
غم نخور بغض نکن سهم و نصیبی داری!
آسمان پهنه ی درد است خودم می دانم
وای انگار تو هم حسّ غریبی داری
شاید آن سوی سَحَر ساحره ای سِحر زده
که چنین مات شدی شکل ِمهیبی داری!
تو که بالای سری تاج سری سرتاسر..
سایه ای نیست بر آن ،چشم نجیبی داری
شده ام محو تماشای تو ای مه بانو..
دلربایی !،نکند باز فریبی داری؟!
بُرده ای دیرزمانی دل مسکینم را
شهر آشوب شود یار و حبیبی داری
رحم کن بر من آشفتهٔ بی خواب شده
مرهمم باش که سیمای طبیبی داری
#پدرام اکبری
#شام غریبان
"شعر و بحران مقبولیت/ ۱"
شهرت و مقبولیت، از مباحث همیشه مطرح در حوزهی هنر و و نقد شعر بوده است. کمتر شاعری را در ادبیات فارسی میتوان نام برد که این مساله برای او حیاتی نبوده باشد و بهراست یا خطا، شعرش را بر دیگران ترجیح نداده و از شهرت خود سخن نگفته باشد:
سعدی:
هفت کشور نمی کنند امروز
بیمقالات سعدی انجمنی
*
بر حدیث من و حسن تو نیفزاید کس
حد همین است سخندانی و زیبایی را
یا حافظ:
حسد چه میبری ای سستنظم بر حافظ؟
قبول خاطر و حسن سخن خداداد است
*
صبحدم از عرش میآمد خروشی عقل گفت
قدسیان گویی که شعر حافظ از بر میکنند
این آرزوی دیرین و دغدغهی شیرینِ شاعران؛ همواره چون: سعدی و حافظ، منطبق با شهرت و مقبولیت بیرونی نبوده است؛ در گذشتهی ادب پارسی، به نحوی و در روزگار ما در وضعیتی بحرانیتر. اما آنچه در زمان ما مهم به نظر میرسد؛ تفاوت و تمایز گونههای مقبولیت و سخن راندن از اسباب و آفات آن است.
شاید بتوان، در یک تقسیمبندی نسبی (و نه چندان قطعی) گونههای مقبولیت شاعر و شعر را در چهار دستهی عام، خاص، ادبی و تاریخی، قرار داد و این گفتار را بر اساس آن به پیش برد.
دراز آهنگی این مبحث، ما را بر آن میدارد که صرفا به چند مقوله در این حوزه و در زیر چند سر فصل اشاره کنیم.
الف_ شعر: هنری در زمان گم پنامی
اگر زمانی به اطمینان ادعا میکردیم که شعر، هنر ویژه و در کنار آن مقبول تودهی ایرانیان است؛ این گزاره در روزگار ما، دیگر با واقعیت بیرونی تایید نمیشود. شعر هنری تخییلی، ذهنی، زبانی، فردی و عمدتا درونی است و انسان روزگار ما؛ گویی یا در جهانی دیگر نفس میکشد یا گمشدهی خود را (اگر بداند چیست) در شعر نمیجوید.
در عصر جهانیشدن و در زمانی که غالب واقعیتها در مجاز یا فضای مجازی نمود مییابد؛ شعر را نیز باید از زاویهی مجاز دید و شاید در حوزهی مقبولیت عوام، این فضای مجازی باشد که جایگاه شعر را معرفی و حتی مسیرش را رهبری میکند.
برای آزمون، فضای اینستاگرام را رصد میکنیم. از چندده میلیون کاربر ایرانی، هزاران تن (به نام شاعر) در این فضا فعالیت مشخص دارند. اما دست کم در میان چند صد تن از نامهای فعال در اینستاگرام؛ تقریبا هیچیک از شاعران(حتی به صورت کمّی) قرار نمیگیرند.
تعدادی از پر طرفدارترین نامها در این لحظه، اینانند:
حسن ریوندی با حدود ۱۹ میلیون دنبالکننده، گلشیفته فراهانی ۱۶ میلیون، رامبد جوان ۱۱ میلیون و دیگرانی چون: مهناز افشار، بهنوش بختیاری، الناز شاکردوست، سحر قریشی، محمدرضا گلزار، ترانه علی دوستی و ...، که در صفحههای پیشین یا فعال خود میلیونها دنبالکننده دارند .
در این فهرست دهها نفری که به راحتی قابل استخراج است، دهتن نخست نامهای سینمایی یا تلویزیونیاند. تا پایان این فهرست، اهالی بازی؛ قابل یا ناقابل، دولتی یا غیر دولتی، لایق یا نالایق، جدی و محترم یا شوخ و لوده، بیشترین دنبالکننده را دارند؛ هرچند بازیگران مطرح و درجه اول، چندان جایگاهی را در مجموع صفحههای پر طرفدار یافتهاند یا حتی در این فضا فعالیت نمیکنند.
پس از بازیگران، خوانندگان رپ و پاپ و گونههایی دیگر از موسیقی، قرار میگیرند و در کنار آنان تعدادی از فوتبالیست.ها و والیبالیستها را میتوان دید که نامهایی پر طرفدارند. نامهای سیاسی راست یا چپ، داخلنشین یا خارجنشین نیز گاه بر پیشانی فهرست صفحههایی با کاربران میلیونی چشمک میزنند.
در این میان؛ وضع هنرهای سنتی؛ موسیقی ایرانی، پژوهشگران و دانشگاهیان، چندان فراگیر نیست. دست کم وضع شعر، بهتر از فلسفه و علم است؛ تا آنجا که بهندرت صفحههایی فلسفی با کاربران بالای ده هزار نفر میتوان دید که در بردارندهی مباحث فلسفی خارج از سیاست حاکم یا نهادها و گروههای مقابل آن باشد.
الگوی مقبولیت فضای مجازی کاملا برعکس الگوی پیشنهادی افلاطون در مدینهی فاضله است؛ الگویی معکوس که چه مخاطبان، چه مدگرایی جهان مدرن و چه برخی در بدنهی حاکمیت به آن بیعلاقه نیستند. در کل وضعیت شعر و شاعری در روزگار ما، چندان مقبول و خوشایند نیست؛ مسالهای که نیاز به واکاوی بیشتر دارد.
ادامه دارد...
#نقد_شعر
#شعر_و_رسانه
#مقبولیت
@mmparvizan