#یادداشت_های_فقهی_حقوقی۲۴۴ #احکام_مساجد #احکام_مشاهد_مشرفه #فقه_و_کرونا(۲) بنظر می رسد بستن مساجد و مشاهد مشرفه دارای احکام ذیل باشد: ۱) گاهی حرام است: مانند زمانیکه جنبه اهانت و استخفاف داشته باشد یا به قصد ممانعت از عبادت و زیارت مردم باشد چراکه "صد از سبیل الله" است بلکه هرگونه تعطیلی مساجد به جهت ممانعت از ذکر الهی یا تخریب و تعطیلی آنها به دلیل آیه شریفه "و من اظلم ممن منع مساجد الله ان یذکر اسمه و سعی فی خرابها" [بقره۱۱۴]حرام است. و یلحق بها المشاهد المشرفة في وجه قوي. ۲)گاهی مستحب است: مانند مواردی که به جهت تعمیر غیر ضروری یا نظافت "موقتا" بسته می شود(اگر تزاحمی نباشد) فتامل! ۳) گاهی هم واجب است: مانند مواردی که به جهت امنیتی یا رعایت جهات بهداشتی ضروری_مانند مواردی که خطرجانی برای عبادت کنندگان و زائران وجود دارد_ یا تعمیر ضروری "موقتا" بسته می شود. نکته: ۱_ تشخیص موضوع_که تهدید امنیتی یا ضرورت بهداشتی یا پایداری ساختمان هست یا نیست_ با متخصصان و تشخیص حکم با فقهاست. ۲_برای مکروه و مباح فرض روشنی عجالتا به ذهنم نرسید و اگر برسد اضافه می کنم. از نظرات فضلا بهره می برم.🙏💐 #فقه_کرونا ۹۸/۱۲/۱۰ @muslims_1

#یادداشت_های_فقهی_حقوقی۲۴۵ #حج #استطاعت #فقه_کرونا۳ اگرچه سازمان حج اعلام کرده که حج امسال لغو نخواهد شد_خبرگزاری فارس۹۸/۱۲/۱۳_ لکن تا حج چند ماهی باقی مانده است و همه چیز بسته به مهار این ویروس بی همه چیز دارد! برگزار کردن یا نکردن حج که دست سعودی و تابع فتاوای علمای آنجاست و رفتن یا نرفتن حجاج شیعه هم تابع فتاوای علمای اعلام ما و آنها هم منتظر نظرات پزشکی در زمینه کنترل یا شیوع ویروس کرونا می مانند.. یکی از شرایط وجوب حج امن بودن رفتن به حج[تخلیة السرب و سلامته: تحرير الوسيله، ابتداي كتاب الحج و...] است. غالبا فقها نا امنی را به معنای نبودن دشمن و دزد و مانند آن معنا کرده اند. لکن برخی از محققان به درستی معنای ناامنی را درک کرده و در مثال و تطبیق توسعه داده اند. فقط به دو نمونه بسنده می کنم: ۱_علامه ملااحمدنراقی در کتاب ارزشمند مستند می نویسد: کما یشترط خلو السرب عن العدو، یشترط خلوه عن سائر الموانع ایضا فلو کان فی بعض منازل الطریق طاعون او وباء و خاف علی تفسه من العبور فیه لم یجب(مستند۱۱ص۶۵) که روشن است مرادشان در صورتی است که راه منحصر به آنجا باشد والا باید از راه جایگزین و امن برود. حال اگر خدای ناکرده در سرزمین وحی کرونا شیوع داشت_مخصوصا باتوجه به اینکه اکثر حجاج مارا افراد مسن تشکیل می دهند_ جای جایگزینی وجود ندارد.. ۲_شیخنا الاستاذ مرحوم آیت الله تبریزی ره در پاسخ به استفتایی که درباره عبور حاجی از برخی راهها که بیماری مسری مانند طاعون در آنجا هستند با "اگر" پاسخ می دهند که بنظرم مفهوم سخن علامه نراقی است. استاد می نویسند:"اگر می تواند از راه دیگری به حج برود و یا آن که از همان راه مذکور برود اما با امکان خودداری و پیشگیری از آلودگی به بیماری مسری_هرچندکه بامصرف نمودن قرص و یا استفاده آمپول باشد_حج بر او واجب می شود" استفتائات جديد٣٤. مفهوم اگر این است که درغیراین صورت واجب نیست...‌ بهرحال همانطور که در یادداشت های قبل گفتم تشخیص میزان خطر و گستردگی آن با پزشکان و تسخیص حکم _در این یادداشت حج رفتن یانرفتن_ با فقهاست. البته که تصمیم گیری درباره حج که از جمله فرائض مهم اسلامی است بسی دشوار و پیچیده است لکن بهرحال وظیفه مراجع و فقهای امت است که بادرنظرگرفتن شرایط موجود و دریافت آخرین نظرات کارشناسان متعهد_ و نه هر پزشک بی مبالاتی که شاید از خدایش هم باشد که حج تعطیل شود و مثلا ارز مملکت خارج نشود!!_در همه حالات مبین احکام الهی باشند. شاید حج را با جمعیت کمتر و کنترل بیشتر بتوان انجام داد که همین امر هم بررسی مفصلی لازم دارد. درهرحال امیدوارم با رفع مشکل کرونا #حج امسال بهتر و باشکوه ترازهرسال برگزار شود.. ۹۸/۱۲/۱۳ #فقه_پزشکی #فقه_و_کرونا #فقه_کرونا ۳ @muslims_1

#یادداشت_های_فقهی_حقوقی۲۴۶ #قاعده_اضطرار #فقه_کرونا۴ بدن میت مسلمان احترام دارد و باید طبق احکام خاصی دفن شود. غسل ، تکفین و نماز میت از جمله احکامی است که بصورت واجب کفایی تشریع شده است و اگر عده ای آن را انجام دهند از گردن بقیه ساقط می شود. ر.ک عروه و شروح آن. لکن در موارد اضطرار تکلیف شرعی تخفیف یافته یا برداشته می شود. ر.ک قاعده #اضطرار(=الضرورات تبیح المحظورات) لکن در اجرای قاعده اضطرار باید توجه کرد که قاعده عقلی "الضرورات تتقدر بقدرها" هم هست. به این معنا که ما تنها به اندازه ضرورت می توانیم از تکلیف الزامی مشکل زا دست برداریم و حق نداریم کلا راه مسامحه پیشه کنیم و به بهانه پیش آمدن حالت خاص اضطرار کلا زحمتی برای تطبیق حکم اولیه نکشیم. فی المثل در اوایل شیوع کرونا در برخی خبرها آمده بود که "به دلیل مسری بودن این بیماری اجازه دفن اموات کذایی بدون غسل و کفن و نماز از علما؟! گرفته شده است!" این مساله سبب شگفتی بنده شد و دربرخی گروه های مجازی اعتراض کردم که بفرض اگر غسل یا کفن بدلیل تماس خطرناک برداشته شود، نماز را به چه دلیل حذف کردید چراکه بر میت پیچیده شده در کاور با قدری فاصله می توان نماز بی خطری خواند!! بهرحال فتاوای چند مرجع عالیقدر منتشر شد و آنها بر همین اساس به صورت کلی اجازه ترک واجبات تدفین را صادر نکردند بلکه گفتند باید تدریجی و مرحله ای جلو رفت و حتی اگر هزینه ای داشته باشد باید پرداخته شود تا اعمال به درستی انجام شود. نکته۱: بادقت در فتوایی که اخیرا درپاسخ به استفتآت کرونایی اخیر صادر شده روشن می شود که برخی مراجع بحث اضطرار و رفع تکلیف اولیه را زودتر قبول و برخی آن را در پایان عنوان می کنند لکن با دقت در تعابیر فتوایی روشن می شود که تفاوت مبنایی و فقهی خاصی در این بحث وجود ندارد و آنچه هست رویکرد و دغدغه فقیه است که بر اساس اطلاعات وارده اتخاذ می شود. فتدبر! نکته۲: ظاهرا تطبیق اضطرار بر مورد با مکلف است و در بحث ما افرادی که در صحنه هستند و متکفل غسل و کفن و نماز میت کرونایی هستند باید به تطبیق تدریجی و مرحله ای قاعده اضطرار توجه کنند. ۹۸/۱۲/۱۶ @muslims_1

#یادداشت_های_فقهی_حقوقی۲۴۷ #ضمان(مسئولیت قهری) #فقه_کرونا۵ یکی از مسائل مهمی که درباره بیماری مسری کرونا قابل طرح است مساله بیمار کردن دیگران است. بر اساس موازین فقهی جان و مال و عرض مسلمان محترم است و اگر کسی سبب آسیب به آنها باشد باید خسارت خود را جبران کند و نسبت به آن مسئولیت دارد. مستند این حکم قاعده حرمت جان و مال محترم و نیز قاعده من اتلف و نیز قاعده لاضرر است. [درباره نسبت این قواعد و اینکه آیا به هم باز میگردند یا مستقل هستند باید درقواعد فقه بحث مفصلی کرد.] مطلب مهم اینکه بر اساس اطلاق ادله ضمان و تسبیب، اگر انسان در هنگام آسیب غافل یا جاهل باشد و بعدا متوجه خسارت دیگران بشود، باز هم ضامن است. تطبیق این قاعده در بحث کرونا به این است که اگر انسان متوجه بیماری خویش نباشد و پس از اثبات متوجه شود که عده ای توسط او مبتلا یا فوت شده اند، ضامن هزینه ها/دیه آنهاست. توجه به این حکم پیشگیرانه برای همه ما سبب احتیاط در معاشرت و روابط انسانی است. نکته: ۱_پس از بررسی در صورت شک و تردید در استناد خسارت و آسیب، تکلیفی وجود ندارد. ۲_آیا بررسی(فحص) نسبت به افرادی که خسارت دیده اند لازم است یا نه. به نظر مشهور فقها خیر. در شبهات موضوعیه بررسی و تحقیق لازم نیست و تا زمانی که انتساب خسارت به فرد محرز نشود، مسئولیتی هم ندارد و خودش لازم نیست تحقیق کند لکن به نظر ما این دیدگاه جای تامل و اشکال دارد و در اصول نسبت به آن مناقشه کردیم. به نظرما ادله ای که برای عدم فحص در شبهات موضوعیه اقامه شده، عمومیتی ندارد و به مسائلی چون طهارت و نجاست است و البحث فی محله...لذا در حد متعارف_نه به حدی که به حرج افتد_ انسان بیمار باید از سلامت و بیماری افراد مرتبط باخودش تحقیق به عمل بیاورد. ۹۸/۱۲/۱۸_ میلاد مسعود شاه ولایت امیرالمومنین علیه السلام. قم #فقه_و_کرونا #کرونا #تسبیب @muslims_1

#یادداشت_های_فقهی_حقوقی۲۴۸ #سفر_حرام #فقه_کرونا۶ یکی از احکام مسافر در فقه شیعه لزوم شکستن نماز و ترک روزه است. این حکم البته مطلق نیست و مشروط به شرایطی است که یکی از آنها مجاز/مشروع بودن سفر است. اگر سفر حرام باشد نماز باید کامل و روزه واجب، انجام شود. در اینجا بحث می شود که سفرحرام چه تفسیری دارد و چه مواردی را شامل می شود. فقهای عظام در اینجا موارد مختلفی را برای سفر حرام ذکر کرده اند. گاهی سفر برای انجام حرامی است وگاهی خود سفر را حرام می دانند.(برای مطالعه بیشتر: الفتاوی الواضحه اثر شهیدصدر ص۴۷۳، صلات مسافر اثر محقق اصفهانی ص۶۶) یکی از مواردی که خود سفر را حرام می دانند، موردی است که سفر برای فرد ضرر داشته باشد. این مطلب چند صورت دارد که برخی از آنها در متون فتوایی صریحا بیان شده و برخی از متون برداشت شده یا قابل طرح است: اول: سفر برای فردی که بیمار است مضر باشد یعنی سبب ضرر بیشتر شود "و مع المرض المضر به السفر"(مناهج المتقین مرحوم مامقانی ره ص۱۰۲) دوم: سفر سبب بیماری شود "اذا کان السفر مضرا ببدنه"(عروه۹ص۳۸۲ چاپ سبطین) سوم: در خود سفر ضرری وجود ندارد لکن در مقصد ضرری به او متوجه شود. چهارم: نه در سفر کردن و نه در مقصد ضرری به خودش متوجه نمی شود لکن سبب ضرر دیگران می شود! مانند سفر "بیمارکرونایی" به فرض. نکته: محققان فقهای معاصر_برخلاف برخی از گذشتگان_ مطلق ضرر زدن به خود راحرام نمی دانند _مثل اینکه سفر سبب سرماخوردگی شود_ بلکه ضررهایی که جدی و قابل اعتنا باشد مراد انهاست مثل اینکه انسان دراثر سفر کرونا بگیرد و بمیرد! به همین جهت هم استاد زنجانی در شرط پنجم از شروط شکستن نماز مسافر فرموده اند: مثل انکه برای اوضرری داشته باشد که اقدام به آن شرعا حرام است(رساله توضیح المسائل ص۲۷۲) تطبیق: در حادثه کرونا باتوجه به هشدارهایی که مبنی بر بیمارشدن یا بیمار کردن دیگران توسط کارشناسان داده شده ممکن است عنوان سفر حرام منطبق شود. این مساله البته بسته به درجه هشدار پزشکان دارد و تطبیقش با مورد سفر با خود مکلف است و لذا ممکن است در مراحل مختلف هجوم ویروس کرونا و نیز شهر مبدا و مقصد تفاوت کند...این مساله تتمه ای هم دارد که فعلامجال طرحش نیست. ۹۸/۱۲/۲۳_قم #فقه #کرونا @muslims_1