🔻جریان شناسی سیاسی در ایران، بخش دوم
از جریان چپ تا اصلاح طلبی
1⃣چـپ سـنتی: معنـا و مفهـوم #چـپ از انقـلاب فرانسـه وارد ادبیـات سیاسـی شـد. در آن زمـان بـه آن دسـته از نماینـدگان کـه در قسـمت چـپ #پارلمـان مـی نشسـتند مـی گفتنـد کـه این هـا حامـی اقشـار متوسـط و فقیـر و در مقابـل اشـراف، سـلطنت طلبـان بودنـد.
ایــن مفهــوم در قــرن #نوزدهــم و بیســتم بــه جنبــش هایــی اطــلاق مــی شــد کــه خواســتار بهبـود وضعیـت اقشـار فقیـر تـر مـردم و خواهـان #عدالـت و آزادی بودنـد. اندیشـه مارکسیسـتی در جهـان مدعـی دفـاع از چنیـن اندیشـه ای بـود. در ایـران نیـز چـپ بـا دو گرایـش اعتقـادی کمونیسـتی و گرایـش مذهبـی شـکل گرفـت.
🔽همزمــان بــا انقــلاب اســلامی در ،۱۳۵۷ گرایــش هــا، اندیشــه هــا و رفتــاری را در بخشــی از #روحانیـون، احـزاب و تشـکل هـای سیاسـی- اجتماعـی شـاهد بودیـم کـه دارای ویژگـی هـای زیـر بـود: دفـاع از #آزادی و #عدالـت، حمایـت از محرومـان و مسـتضعفان، مقابلـه بـا سـرمایه داری و #خصوصـی سـازی، مخالفـت بـا ثـروت انـدوزی، دفـاع از #حقـوق کارگـران در برابـر کارفرمایـان، و مخالفـت بـا امپریالیسـم.
⏸ویژگـی هـای ایـن جریـان بـدون آن کـه از واژه «چـپ و راسـت» مصطلـح در ادبیـات #سیاسـی بهـره گیـرد، در میـان احـزاب، جریـان هـای سیاسـی و حتـی شـخصیت هـای روحانی طرفـداران جـدی داشـت. لیکـن در ایـام اول انقـلاب بـه دلیـل ترورهـا، جنـگ، کودتا هـا و ... زمینـه #ظهـور و بـروز جـدی پیـدا نکـرد.
⏏بـه هنگامـی کـه مجلـس شـورای اسـلامی در دور اول بـه عـدم کفایـت سیاسـی بنـی صـدر رای داد، جریـان #حاکمیـت بـه سـمت یک دسـت شـدن حرکـت کـرد؛ ایـن وضعیـت شـرایط و زمینـه مناســبی بــرای بــروز و ظهــور اختلافــات نظــری در میــان نیرو هــای انقلابــی درون حاکمیــت بـود. ایـن #اختلافـات از همـه زودتـر در سـازمان مجاهدیـن انقـلاب اسـلامی، حـزب جمهـوری اسـلامی و سـپس جامعـه روحانیـت مبـارز تهـران خودنمایـی کـرد.
*⃣گرایـش شـدید بـه رفتارهـای تنـد، دفـاع از تمرکـز گرایـی در اداره امـور، تجویـز دیـن حداکثری و محــدود کــردن قلمــرو آزادی هــا و حقــوق شــهروندی، دفــاع از دولــت گرایــی حداکثــری و مخالفــت بــا #خصوصــی ســازی، دفــاع از محرومــان، حاشــیه نشــینان و اقشــار آســیب پذیــر و طرفـدار عدالـت اجتماعـی، اسـتکبار سـتیزی و بالاخـره ولایـت فقیـه را فصـل الخطـاب دانسـتن در همـه امـور را بایـد از ویژگـی هـای جریـان چـپ اسـلامی در دهـه اول انقـلاب برشـمرد.
*⃣جریـان چـپ خواهـان اتخـاذ #مواضـع رادیـکال و انقلابـی در برابـر کشـورهای جهـان بـود و از نظـر آنـان صـدور انقـلاب معنـا و مفهومـش همیـن بـود. در حـوزه سیاسـت داخلـی هـم گرایـش بسـته و محـدود در امـور و مخالفـت بـا انفتـاح فضـای سیاسـی- فرهنگی کشـور بـود.
⏏ایـن گونـه اسـت کـه بایـد بـه لحـاظ جامعـه شـناختی تاریخـی، جریـان چـپ را در مجموعـه حـوادث و رخداد هـای اوایـل انقـلاب و در یـک جامعـه در حـال گـذار، قابـل بررسـی دانسـت.... ضعـف و ناتوانـی دولـت #موقـت را کـه دارای تفکـرات لیبرالـی بـود، بایـد عامـل اصلـی در قـدرت یابـی چـپ در ایـران دانسـت.
دیدگاه هـا و مواضـع چـپ سـنتی: ۱. صـدور انقـلاب: چـپ سـنتی بـا اسـتناد بـه متـون سـنت هــای دینــی، تفاسـیری ارائــه مــی داد کــه در آن ، غــرب ســتیزی و صــدور افــکار و آرمان هــای انقــلاب در ســرلوحه امــور قــرار داشــت ۲. رابطــه بــا آمریــکا: جنــاح چــپ ســنتی هر گونــه #رابطــه_بــا_آمریــکا را بــه شــدت رد مــی کــرد و #مقاومــت در برابــر آمریــکا را بــه عنــوان یکــی از اهـداف اصلـی سیاسـت خارجـی مـورد نظـر خـود عنـوان مـی کـرد. ۳. خصوصـی سـازی: آنهـا بـا خصوصـی سـازی بـه شـدت مخالـف بودنـد و بـر آن بودنـد کـه بخـش هـای مـادر و اسـتراتژیک #اقتصـاد بایـد بـرای همیشـه در مالکیـت دولـت باشـند ۴. توسـعه و رشـد اقتصـادی: آنهـا بـر آن بودنـد کـه توسـعه و رشـد اقتصـادی در مقایسـه بـا عدالـت اجتماعـی از اولویـت کمتــری برخــوردار اســت. ایــن جنــاح بــر توســعه اقتصــادی متکــی بــه درون اعتقــاد داشــت. بـه بیانـی دیگـر، پـای فشـردن بـر اسـتقلال اقتصـادی مسـتلزم نفـی راه حـل هـا و الگوهـای سـرمایه داری و نفـی ادغـام در بـازار جهانـی اسـت. ۵. عدالـت اجتماعـی: جنـاح چـپ سـنتی عدالـت اجتماعـی را از طریـق نظـام سـهمیه بنـدی امـکان پذیـر مـی دانسـت... بـه طـور کلـی منظـور آنهـا از عدالـت اجتماعـی، تغییـر سـاختار اقتصادی- اجتماعـی کشـور در جهـت منافـع #محرومیـن و نهادینـه کـردن ایـن خـط مشـی بـود. ۶. تهاجـم فرهنگـی: طیـف چـپ سـنتی تهاجـم فرهنگـی را ناشـی از عـدم تـوازن در داد و سـتد و تولیـد فرهنگـی و وجـود نقـاط آسـیب
🔻انشعابات در جنبش دانشجویی
اولیــن انشــعاب در ســال 1365بــا عنــوان جامعــه اســلامی دانشــجویان صــورت گرفــت. 🔹ایــن تشـکل بـا گرایـش سیاسـی بـه مجموعـه جریـان راسـت ملحـق شـد و سـال ها در ایـن راسـتا عمـل کـرد. پـس از آن در سـال ۱۳۷۱ بسـیج دانشـجویی تشـکیل گردیـد و داعیـه فراجناحـی داشـت و در سـال ۱۳۷۷ انشـعاب دیگـری بـا نـام اتحادیـه #انجمـن_هـای_اسـلامی دانشـجویان مسـتقل صـورت گرفـت.
🔸در سـال ۸۰ تعـدادی از انجمـن هـای اسـلامی دانشـجویان طـی نشسـتی در دانشـگاه گیـلان شـاهد انشـعاب دیگـری در دفتـر تحکیـم وحـدت بودنـد، #انشـعابی کـه شـامل نیرو هـای مذهبـی ایـن دفتـر بـا عنـوان «طیـف شـیراز دفتـر تحکیـم وحـدت» بودنـد، در مقابـل باقی مانـده دفاتـر کـه اکثریـت را تشـکیل مـی دادنـد، طـی نشسـتی در دانشـگاه علامـه طباطبایـی انتخابـات برگـزار کـرده و بـه «طیـف علامـه» معـروف شـدند. طیـف علامـه نیـز خـود بـه دو #فراکسـیون سـنتی کـه وجـه آن مذهبـی بـودن و مـدرن کـه سـکولار بـودن وجـه برجسـته آن بـود تقسـیم شدند .
🔹عــلاوه بــر ایــن انشــعاب ها کــه در دفتــر تحکیــم وحــدت صــورت گرفــت، در ســال ۱۳۸۱_ ۸۲ جنبـش عدالـت خـواه دانشـجویی از دل بسـیج دانشـجویی زاده شـد کـه مولفـه تمایـز آن، عمـل بـه روش هـای #چـپ و تـا حـدودی رادیـکال تـر نسـبت بـه بسـیج دانشـجویی بـود و در سـال ۱۳۸۴ نیـز شـاهد دو دسـتگی در جامعـه اسـلامی بـوده ایـم.
🔸بـه صـورت کلـی آن چـه مـی تـوان در بـاب دفتـر تحکیـم وحـدت گفـت ایـن اسـت کـه تشـکلی کـه در سـال ۵۹ توسـط دانشـجویان تسـخیر کننـده سـفارت آمریـکا و بـه منظـور سـازماندهی و کادر سـازی دانشـجویان مذهبـی بـرای رویارویـی بـا تفکـرات چـپ و #التقاطـی آغـاز بـه کار کـرده بـود، بـه دلیـل فاصلـه گیـری از از فلسـفه وجـودی اولیـه خـود، #دگردیسـی در اندیشـه هـا و بـاور هـا، جابـه جایـی نسـل هـا در مدیریـت جنبـش دانشـجویی، فـراز و فـرود هـای زیـادی را طـی کـرد.
🔻تشـکلی کـه روزی نمـاد جنبـش دانشـجویی در اسـلام خواهـی، #مـردم_سـالاری_دینـی، ضـد #امپریالیسـتی و عدالـت خواهـی محسـوب مـی شـد، امـروزه بـه گونـه ای دچـار فرسـایش شـده کــه برخــی از تشــکل هــای انشــعابی و ســخن گویــان آنهــا از گفتمــان ســکولار و خــروج از #حاکمیـت سـخن مـی گوینـد.
📚جریان شناسی سیاسی در ایران
✏️ علی دارابی
انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
#راه_ما_روشن_است🇮🇷
#حوزه_علمیه_خواهران
#سیاست_ما_عین_دیانت_ما
#راه_روشن را به دوستان خود معرفی کنید.
@rahroshaan
🔸🔹🌿🔸🔹
🔻ادامه مبحث احزاب وتشکل های اصلاح طلب:
🔹حزب مشارکت ایران اسلامی
پیدایش و تاسیس
#حـزب_مشـارکت بـر شـانه هـای دانشـجویان مسـلمان پیـرو خـط امـام بنـا شـد، چـرا کـه در میـان فهرسـت ۱۱۰ نفـر از موسسـان اولیـه حـزب، اسـلامی عمـده و تاثیر گذار، همانـا دانشـجویان مسـلمان پیـرو خـط امـام بودنـد کـه در ۱۳ آبـان ۵۸ سـفارت آمریـکا را تسـخیر کردنـد.
🔸آنهـا جوانـان انقلابـی از طبقـه متوسـط شـهری بـا گرایـش #چـپ اسـلامی بودنـد کـه آرمان گرایی و عمـل گرایـی وجـه مشـخصه شـان بـود. طیـف فکـری دیگـر بنیان گـذار ایـن جبهـه، نو اندیشـان دینـی بودنـد کـه قرائـت انسـان گرایانـه و #مشـارکت جویانـه ای از اسـلام سیاسـی داشـتند.
🔹آن چــه در بــه نــام جریــان #اصــلاح_طلــب در درون حلقــه کیــان و دفتــر مطالعــات اســتراتژیک ریاســت جمهــوری شــکل گرفــت، در جبهــه مشــارکت اجمــاع کردنــد. حــزب مشــارکت از آن دسـت احـزاب دولـت سـاخته بـود کـه با فاصلـه بـا انقضـای دوره قانونـی دولـت محمـد خاتمـی افـول خـود را آغـاز کـرد، چنان کـه از سـال ۸۴ تاکنـون نتوانسـته اسـت در انتخابـات برگـزار شـده توفیقـی داشـته باشـد و از ایـن حیـث مشـابه حـزب کارگـزاران سـازندگی اسـت.
🔹برخـی از چهـره برجسـته حـزب مشـارکت عبارتنـد از: محمـد رضـا خاتمـی، سـعید حجاریـان، مصطفــی تاجــزاده، محســن میردامــادی، محســن امیــن زاده، عبــد الله رمضــان زاده، هــادی خانیکـی، محمـود حجتـی کرمانـی، صفـدر حسـینی، الهـه کوایـی، هـادی قابـل، علـی شـکوری راد، سـعید شـریعتی، احمـد شـیرزاد، محمـد کیانـوش راد و ...
#راه_ما_روشن_است
🔻جریان سوم🔻
🔹تبیین مفهومی و جامعه شناختی جریان سوم
جریـان سـوم عنـوان اشـخاص، احـزاب، گروه هـا و تشـکل هایـی اسـت کـه در یـک اصـل همـه آنهـا مشـترک هسـتند و آن این کـه: دوران حاکمیـت چـپ و راسـت بـه سـر آمـد اسـت و کشـور بایـد از حاکمیـت دو جنـاح عمـده خـارج شـود. جریـان سـوم خـود را مدعـی #گفتمـان و روش تــازه ای بــرای اداره جامعــه مــی دانــد. ایــن جریــان ســوم بــه دو گــروه موافقیــن و مخالفیــن نظـام جمهـوری اسـلامی تقسـیم مـی شـوند.
🔸مدرسـه حقانـی، موسسـه آموزشـی و پژوهشـی امـام خمینی (#مصبـاح یـزدی)، جمعیـت دفـاع از ارزش ها (ری شـهری) و محسـن رضایـی را مـی تـوان از جملـه سـخن گویـان جریـان سـوم درون نظـام نامیـد. وجـه مشـترک همـه ایـن گروه هـا نقـد دو جنـاح #چـپ و راسـت و بیـان گفتمانـی جدیـد بـرای حـل مشـکات کشـور بـود. عـلاوه بـر این هـا جریـان سـوم سـخن گویـان دیگـری نیـز داشـته اسـت کـه فصـل مشـترک همـه آنهـا ایـن اسـت کـه بـه دنبـال جایگزینـی بـرای نظـام جمهوری اسـلامی هسـتند.
🔹نهضــت آزادی و روحانیونــی چــون ســید کاظــم شــریعت مداری (حزب خلــق مســلمان)، آیــت الـله منتظری (پـس از عـزل از قائـم مقامـی رهبـری)، محسـن کدیـور، عبـدالله نـوری، طاهـری اصفهانـی و حسـن یوسـفی اشـکوری را مـی تـوان در زمـره ایـن جریـان قلمـداد کـرد. مـا در این جـا بـه اقتضـای ایـن جـزوه مهم تریـن هـای آنهـا را بـه اجمـال معرفـی مـی نماییـم.
🔸نهضـت #آزادی از ابتـدا تاکنـون همـواره بـه دنبـال جمهـوری دموکراتیـک اسـلامی بـوده اسـت بـا دو مشـخصه: اول آن کـه سـکوار باشـد و دوم آن کـه از ولایـت فقیـه در آن خبـری نباشـد. اصلـی تریــن موضــع ســید کاظــم شــریعت مداری و حــزب خلــق مســلمان در حــدی بــود کــه مجــوز بمبـاران محـل سـکونت حضـرت #امـام_خمینـی توسـط شـریعت مداری بـرای کودتا چیانـی ماننـد قطـب زاده صـادر شـد.
🔹اشــخاص دیگــری کــه محــورت آنهــا آیــت الله منتظــری بــود، #نظــام جمهــوری اســلامی را بــا قرائـت خویـش قبـول دارنـد ؛ نظامـی بـدون #ولایـت_فقیـه و سـکولار را مـی تـوان ویژگـی هـای آن دانسـت.