❓پرسش 7:
مراد از «تبکیت» در علم منطق چیست؟
✍🏻پاسخ:
✴کل قیاس نتیجته تکون نقضا لوضع من الاوضاع یسمی باصطلاح المنطقیین «تبکیتا»
هر استدلالی که نتیجۀ آن، نقض و درهم شکستن رأی و نظری باشد، به آن «تبکیت» گفته می شود. تبکیت در معنای لغوی به معنای جبر و ضربه زدن به دیگری است و این جا به علاقۀ مشابهت، به ضربه زدن به رأی و کلام دیگران مجازاً اطلاق شده است.
📚المنطق التعلیمی، صفحۀ365
#تبکیت
#منطق_تعلیمی #منطق_مظفر
#منطق
https://eitaa.com/saluni
❓پرسش 20:
مغالطه اشتراک لفظ چیست؟
✍پاسخ:
🌀«مغالطه اشتراک لفظ»، که برخی آن را «مغالطه اشتراک اسم» نامیده اند، از اقسام مغالطه لفظی است و عبارتست از به کاربردن یک کلمه در یک متن با معانی گوناگون، بدون توجه به تعدد معانی آن، به طوری که این موضوع موجب یک نتیجه‌گیری نادرست شود.
💠مثال: او و همسرش پنج سال اختلاف داشتند، اختلاف در این جمله هم می‌تواند به معنای تفاوت باشد یعنی پنج سال تفاوت سنی دارند و هم می‌تواند به معنای مشاجره و منازعه باشد.
#مغالطه #مغالطه_اشتراک_لفظ
#منطق_مظفر
#منطق
📚 المنطق مرحوم مظفر، صفحهٔ۴۸۴
https://eitaa.com/saluni
❓پرسش 22:
تفاوت قیاس، تمثیل و استقراء چیست؟
✍پاسخ:
طرق ريیسه استدلال، به سه قسم قیاس،تمثیل واستقراء تقسیم میشود که تعریف آنها به شرح زیر است:
✳️ قیاس: منظور از قیاس، این است که ذهن، از طریق قواعد عامه ای که صحت آن مسلم است به مطلوب منتقل شود.(البته برخی در تعریف قید «لذاته» را اضافه کرده اند که برای توضیح بیشتر می توانید به تعلیقه استاد فیاضی به المنطق، ذیل این بحث مراجعه کنید. )
*⃣ مثال: شرب مسکر حرام است. خمر مسکر است. مطلوب: شرب خمر حرام است.
🔹🔸🔹🔸🔹🔸🔹🔸🔹🔸🔹🔸
✳️تمثیل: منظور از تمثیل، انتقال ذهن از حکم یک شیئ به حکم شیئ دیگر از جهت اشتراکی بین آن دو است.
*⃣ مثال: شخصی تب دار میشود و دکتر برای او دارویی تجویز میکند و او برای دوست خود که تب دار شده، همان دارو را لازم بداند!
🔹🔸🔹🔸🔹🔸🔹🔸🔹🔸🔹🔸
✳️استقراء: منظور از استقراء، استنباط حکم عام از عده ای از جزئیات است.
*⃣ مثال: شخصی از دیدن تعداد زیادی از اهالی کشور نیجریه نتیجه بگیرد همه اهالی نیجریه، سیاه پوست هستند.
♨️تفاوت اصلی این سه قسم، این است که انتقال به مطلوب در قیاس (از کلی به جزئی)، در تمثیل (از جزئی به جزئی) و در استقراء (از جزئی به کلی) است.
#قیاس #تمثیل #استقراء
#منطق_مظفر
#منطق
📚المنطق مرحوم مظفر، باب خامس
https://eitaa.com/saluni
❓پرسش 32:
منظور از «اثبات شیئ، نفی ماعدا نمی کند» چیست؟؟
✍پاسخ:
🔰«اثبات شیئ، نفی ماعدا نمی کند»، یک قاعده عقلی و #منطقی و #فلسفی است که به علت وضوح مفاد آن، تقریباً در منابع منطقی و فلسفی نیز توضیح زیادی برای آن ارائه نشده است و صرفاً از آن استفاده می شود.
〽️مثال: مثلاً در قضایای #موجهه، گفته میشود: «الانسان ممکن الوجود». معنای این عبارت، این است که طرف مقابل یعنی «عدم»، ضروری نیست یعنی «الانسان ممکن العدم» نیز صحیح است. به عبارت دیگر، اثبات «ممکن الوجود» برای انسان، نفی ما عدای آن مانند«ممکن العدم» از انسان نمی کند و گزارۀ «الانسان ممکن العدم» نیز صحیح است.
🔅نکته: اگرچه گاهی در علوم مختلف مانند علم بلاغت، اصول فقه و... به این قاعده تمسک می شود اما باید توجه داشت که این قاعده، منطقی و فلسفی است و در مباحث بلاغت، اصول و ... ، به نحو کلی صحیح نیست بلکه گاهی اتفاقاً اثبات شیئ، نفی ما عدا می کند و مثال بارز آن بحث #حصر در علم #بلاغت و بحث #مفاهیم در علم #اصول_فقه است.
#اثبات_شیئ_نفی_ماعدا_نمیکند
#منطق_مظفر
#منطق #فلسفه
📚منطق مظفر، قضایا، تقسیمات حملیه، موجهات
https://eitaa.com/saluni
❓پرسش 64:
در روایات متعددى که از طرق اهل بیت«علیهم السلام» به ما رسیده است، قیاس کردن احکام و حقایق دینى به شدت محکوم شده است. آیا قیاس در مباحث کلامی نیز مطرود است؟
✍🏽پاسخ:
قیاس یکی از روشهای #استدلال ظنی است که در منطق به آن تمثیل می گویند. این روش در #استنباط_احکام_شرعی به دلیل وابسته بودن #مناطات_احکام به #وحی قابل استفاده نمی باشد. در منطق هم ارزش آن به اندازه ظن و گمان بوده و یقینی نیست. در کلام نیز از این روش برای رسیدن به یقین استفاده نمی شود اما گاهی #متکلمین برای تفهیم مطالب انتزاعی به آن متمسک می شوند که اصطلاحا به آن #تشبیه_معقول_به_محسوس نیز گویند.
باید توجه داشت که متکلمین گاهی برای اثبات مدعای خود از روش #جدل استفاده می کنند که تمثیل در جدل هم گاهی مورد استفاده قرار می گیرد.
🔅تذکر: گاهی تمثیل یا همان #قیاس_فقهی در شرایطی می تواند #یقین_آور باشد که در این صورت ارزش آن یقینی بوده و در فقه نیز قابل استفاده است. برای مثال #قیاس_منصوص_العله یکی از مصادیق این نوع قیاسات بوده که #فقها به آن توجه می کنند.
#قیاس #تمثیل
#منطق_مظفر
#منطق #کلام #عقاید
https://eitaa.com/saluni