#سید_رضا_شیرازی #پژوهشکده_علوم_اسلامی_رضوی #پیشینه_پیاده‌روی_زیارت_اربعین 🆔 @tammolaat

🎞 مستند کوتاه| تاریخچۀ پیاده‌روی اربعین #خبرگزاری_فارس #سید_رضا_شیرازی #پژوهشکده_علوم_اسلامی_رضوی #پیشینه_پیاده‌روی_زیارت_اربعین 🆔 @tammolaat

⁉️آیا طرحی خودجوش است یا از جانب نهادی خاص پشتیبانی می‌شود؟ 🚫 اگر خودجوش است، چرا چنین امور فرهنگی مهمی باید بی‌مدیریت علمی و اجرایی شروع شود؟ ❌ آیا به هزینه‌های مادی و معنوی شکست یا موفقیت چنین طرح‌هایی دقت شده است؟ 🅰در صورت دوم بر اساس کدام پیوست‌های علمی چنین پیشنهادی شده است؟ 🅱چرا بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی از آن بی‌خبر است؟ #سید_رضا_شیرازی #پیوست_علمی 🆔 @tammolaat

❇️سوغات زائر در سه پارادایم ⚠️باید به پارادایمی که سوغات زائر در آن تعریف می‌شود دقت نمود و آن را مورد پژوهش قرار داد: 🏞پارادایم1️⃣:گردشگری اسلامی گردشگری است که در آن گردشگر پایبند آموزه‌های اسلامی باشد و از سوی دیگر با کنجکاوی برای شناخت بهتر تمدن‌های کهن و پیشینیان خود سفر کند. بنابراین کلمه "اسلامی" صفت است و ترکیب "گردشگری اسلامی" همانند گردشگری تفریحی، گردشگری طبیعت، گردشگری سلامت و ... نمی‌باشد. بلکه تمام انواع گردشگری ذکر شده می‌تواند اسلامی باشد. در برخی پژوهشها از این سبک گردشگری به "گردشگری حلال" نام برده می‌شود. ⛪️پارادایم 2️⃣: گردشگری دینی، نوعی از گردشگری است که به منظور دیدار از اماکن مقدس یا انجام دادن امور مذهبی انجام می‌شود. کلمه "دینی" در ترکیب "گردشگری دینی" مضاف الیه است و ترکیب "گردشگری دینی" همانند گردشگری تفریحی، گردشگری طبیعت، گردشگری سلامت و ... نوعی از انواع گردشگری و در ردیف آنهاست. در این پارادایم زیارت نوعی از انواع گردشگری است. 🕋پارادایم3️⃣ : در این پارادایم سیاحت و زیارت، دو کنش متفاوتند که شباهتهایی ظاهری با هم دارند. زیارت نوعی از انواع گردشگری نیست. بلکه تفاوتهای ریشه‌ای از حیث هدف، عملکرد و نتیجه دارند که این تفاوتها در ویژگی‌های فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی ظهور و نمود مشخصی دارند. 🔺در پارادایم گردشگری اسلامی هدف از خرید سوغات تفاوت با سوغات دیگر انواع گردشگری ندارد. جنس سوغاتی در این پارادایم معمولا ما یحتاج زندگی، مانند انواع البسه و اقمشه، عطر، انواع اسباب‌بازی برای کودکان و ... است. آن چه مؤثر در بالا رفتن تقاضای خرید می‌شود کیفیت بهتر و قیمت ارزانتر سوغاتی نسبت به مشابه آن در شهر و دیار گردشگر است. گاهی نیز نبود جنس در شهر و دیار، معیاری برای خرید سوغاتی است. 🔺اما در پارادیم گردشگری دینی ماهیت سوغاتی بوی مذهبی به خود می‌گیرد. فرهنگ و هنر محلی نیز در آن خود را نمایان می‌کند. ترکیب «سوغات فرهنگی زائر» در این پارادایم غریب نیست. نمونه‌ای از این نوع سوغات‌ها را #موسسه_آفرینش‌های_هنری_آستان_قدس تولید و در معرض فروش قرار می‌دهد (نمونه) . 🔺باید توجه کرد که سوغات در پارادایم زیارت ویژگی‌های خاصی دارد. آب زمزم و تربت کربلا نمونه‌ای از سوغات در این پارادایم است. در این پارادایم جنبه معنوی و دینی سوغاتی اهمیت دارد. 👌پژوهشهایی به هدف جستجوی مؤلفه‌های «اصالت سوغات» در پارادایم گردشگری دینی شده است. ویژگیهایی مانند هنر دستی بودن، کمیاب و بی‌همتا بودن، داشتن جنبه‌های زیباشناختی، نشان دادن یکپارچگی تاریخی و فرهنگی و قابل استفاده بودن را برای آن شمرده‌اند. (به عنوان نمونه مقاله : «بطریهای خالی در مکانهای مقدس» را در کتاب گردشگری، دین و سفرهای معنوی را ببینید). این ویژگی‌ها همه در پارادایم 2️⃣ معنادار هستند. از این رو بسیاری از آنها بر آب زمزم و مهر کربلا صدق نمی‌کند. در حقیقت بنا بر این معیارها باید گفت: آب زمزم و تربت کربلا سوغات اصیل برای حاجی و زائر به شمار نمی‌آیند❗️ ❓اما بنا بر پارادیم 3️⃣ اگر سوغات حاجی آب زمزم و چوپ مسواک است و سوغات کربلایی مهر و تسبیح ساخته شده از خاک کربلا است، سوغات زائر امام رضا (ع) چه باید باشد؟ به عبارت دیگر، مؤلفه‌های «اصالت سوغات زائر» چیست و مصداق آن در مشهد الرضا (ع) کدام است؟ #سید_رضا_شیرازی #سوغات_زائر #پارادایم‌_زیارت #زیارت #گردشگری_اسلامی #گردشگری_حلال #پارادایم_گردشگری_دینی #گردشگری_مذهبی 🆔 @tammolaat

❇️ راهبردهای مختلف در زیارت: زیارت انبوه، زیارت جایگزین 🖌سید رضا شیرازی 〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰 برای توضیح آسان و سریع راهبردهای مختلف در زیارت می‌توان از مفاهیم مشابه آنها در صنعت گردشگری بهره برد: 🔻امروزه بسیاری از کشورها به سبب مشاهده آسیبهای «گردشگری سنتی» در مقاصد پُرگردشگری چون نپال از یک سو و درآمدزایی و اشتغال‌زایی گردشگری از سوی دیگر، به برنامه‌ریزی دقیق و «گردشگری انبوه» روی آورده‌اند. 🔻در گردشگری انبوه جابه‌جایی و ارائه امکانات اقامتی و تفریحی با کمترین هزینه برای تعداد بسیاری از گردشگران توسط آژانس‌های بزرگ مسافرتی اختصاص دارد. گردشگری انبوه مورد انتقادات بسیاری از حیث محیط زیستی، فرهنگی و اجتماعی قرار گرفته است. کشوری را در نظر بگیرید که زیرساختها و آثار باستانی آن پاسخگوی پنج میلیون گردشگر در سال است. اگر در سال پنجاه میلیون گردشگر برای بازدید آثار باستانی به این کشور سفر کنند، ناگزیر به زیرساختها و آثار باستانی آنجا صدمه وارد خواهد شد. علاوه بر این که تغییرات مدیریت نشده در فرهنگ و ساختار اجتماعی آن کشور رخ خواهد داد که الزاما مطلوب ساکنان آن کشور نیست. 🔻«گردشگری جایگزین» راهبردی مکمل گردشگری انبوه است. در مثال گذشته در کنار گردشگری میراثی اگر آژانس‌ها به سازماندهی تورهای جایگزین مانند تور بازدید از کوه‌ها و دشتها، یا تور مناطق حفاظتی حیات وحش و یا تورنمت ورزشی و امثال آن اقدام نمایند به گونه‌ای که پنجاه میلیون گردشگر میراثی را در انواع مختلف گردشگری توزیع کنند، گردشگری جایگزین محقق می‌شود. ♦️پرواضح است که «مدیریت سنتی» در زیارتهای میلیونی مانند اربعین جوابگو نیست. اگر چه نقاط قوت «زیارت انبوه» از قبیل وحدت شیعیان، نمایش اقتدار تشیع، بالابردن همبستگی ملی و بین‌المللی چشم‌گیر است، اما نباید از آسیبهایی که از توسعه سریع و بی‌مطالعه آستانهای مقدس و شهرهای مذهبی به بناهای قدیمی و مجموعه‌های بهم پیوسته ساختمانی بافت شهر مذهبی می‌رسد، غافل شد. در این توسعه‌ها در سطح بنا، به ویژگیهای عملکردی و زیبایی‌شناسی و در سطح محیط به تداوم فضای مذهبی، تراکم، شبکه‌های شهری ونحوه دسترسی و ترکیب بافت کهن و جدید دقت نمی‌شود. همچنین نباید از تغییرات ناخواسته فرهنگی، اجتماعی و مذهبی چشم‌پوشی کرد. تبیین و شرح آسیبهای این حوزه‌ها مجالی دیگر می‌طلبد و در گنجایش این خلاصه نیست. ✅ ظرفیت زیرساختی و مدیریتی عراق توان زیارت انبوه اربعین را دارا نیست. با راهبرد «زیارت جایگزین» می‌توان انبوه جمعیت گسیل شده در اربعین حسینی به زیارتهای رجب، نیمه شعبان، عید فطر و قربان و شبهای قدر توزیع نمود. این امر با راهبرد امامان ع در زیارت حسینی همگراست. در این صورت با حفظ نقاط قوت زیارت انبوه حسینی از آسیبهای آن جلوگیری می‌شود. 🔰در کل، باید برای توسعه پایدار زیارت به فکر بود و فضای نخبگانی را به فکر در این موضوع حساس کرد. #سید_رضا_شیرازی #زیارت #زیارت_انبوه #زیارت_جایگزین #توسعه_پایدار_زیارت 🆔 @tammolaat

🪑کرسی علمی-ترویجی ارزیابی روایت «اجر مغنیه» به روش تحلیل فهرستی 🎤 حجت‌الاسلام سیدرضا شیرازی(استادیار پژوهشکده علوم اسلامی رضوی) 🔨 حجت‌الاسلام حسن نقی‌زاده(استاد دانشگاه فردوسی) 🔨دکتر محمود ملکی(استادیار پژوهشکده علوم اسلامی رضوی) ⚙ حجت‌الاسلام محمدمهدی کمالی(استادیار پژوهشکده علوم اسلامی رضوی) 🕙پنج‌شنبه ۱۳ مهر ۱۴۰۲ ساعت ۱۰ 🏢مشهد، بست طبرسی حرم مطهر، بنیاد پژوهشهای اسلامی، تالار نمایشگاه #تحلیل_فهرستی #کرسی_علمی_ترویجی #پژوهشکده_علوم_اسلامی_رضوی #سید_رضا_شیرازی 🆔 @tammolaat

🔈صوت کرسی علمی-ترویجی 🔴ارزیابی روایت اجر مغنیه به روش تحلیل فهرستی #تحلیل_فهرستی #پژوهشکده_علوم_اسلامی_رضوی #سید_رضا_شیرازی 🆔@tammolaat

🔴سیاست‌گذاری زیارتگاه 〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️ ✍سید رضا شیرازی ⚠️یکی از موضوعاتی که نیاز به تأمل بسیار زیاد در ابعاد مختلف توسط کارشناسان علوم گوناگون دارد، سیاست‌گذاری زیارتگاه‌هاست و متاسفانه تا کنون مورد غفلت واقع شده است. 🔺سیاست‌گذاری زیارتگاه فرآیند سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی نسبت به مسائلی مانند توسعه زیارت‌گاه، طراحی محیط ساخته شده حول آن، زیرساختهای مورد نیاز آن، قسمتهای زیارتگاه، پیش‌بینی رشد جمعیت زائر, مسکن زائر، حمل و نقل، فضای پارک خودروها، تأمین آب زائر، میزان تقاضای تأمین غذا، تخصیص خدمات بهداشتی، مسائل زیباشناختی، امنیت و ایمنی، روشنی و صدا، تأسیسات آب و فاضلاب و ... است. 🟢اصلی‌ترین هدف سیاست‌گذاری زیارتگاه رفاه عمومی زائر و مجاور است که شامل در نظر گرفتن افزایش بهره‌وری زائران از امکانات شهر زیارتی همراه با محافظت از کاهش بهره‌وری مجاوران از آن امکانات و همچنین مدیریت فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی می‌شود. 🔺با توجه به ابعاد گستردهٔ زیارتگاه‌ها، سیاست‌گذاری زیارتگاه باید به ابعاد مختلفی بپردازد و در این راستا از دانش‌های مختلفی مثل جغرافیا، محیط زیست، هیدرولوژی و ژئومورفولوژی، انواع مهندسی، جامعه‌شناسی، پزشکی، مدیریت بهره می‌برد. ✅نمونه‌ای از برنامه‌ریزی زیارتگاه را حرم یادبود جنگ جهانی اول (shrine of Remembrance) در ملبورن استرالیا انجام داده است. #سیاست‌گذاری_زیارتگاه #برنامه‌ریزی_زیارتگاه #رفاه_عمومی_زائر_مجاور #افزایش_بهره‌وری #سید_رضا_شیرازی 🆔 @tammolaat

🛑استارت‌آپ و زیارت 〰〰〰〰〰〰〰〰〰 ✍سید رضا شیرازی ♦️ایده استارت‌آپ در زیارت را جناب حجت الاسلام قطبی رئیس مرکز نوآوری و خلاقیت اشراق را مطرح و مشغول مدیریت آن هستند. 🔺در سال ۱۴۰۱ رویداد سقاخانه با حمایت مالی شهرداری‌های مشهد، قم، شیراز و آستان قدس برگزار شد و امسال رویداد سوغات زایر با حمایت مالی آستان قدس در حال برگزاری است. ⚠️نسبت به موضوع ورود استارت‌آپ در زیارت باید تامل نمود ❇️مزیت استارت‌آپ، رشد سریع و رسیدن به منفعت اقتصادی بسیار در مدت کوتاه است. در حالی که معنویت نیاز به تأنی و تامل دارد. یکی از آفتهای عبادت شتاب است. ❇️علاوه بر این که استارت‌آپ‌ها همانگونه که در صورت موفقیت پیشرفت سریعی دارند در صورت شکست، سقوط دردناکی دارند. 🩸دردناک‌بودن شکست استارت‌آپ زیارتی هنگامی است که مورد استقبال واقع نشود. فرض کنید زحمت زیادی بکشید و نذری بسازید و موکب بزنید اما کسی از شما نذری نگیرد. خیلی دردناک است. ❇️پیشرفت استارت‌آپ‌ها بر اساس شور و هیجان است. شور و هیجان موجود در آنها از نوع شور و هیجان اقتصادی است. در امور معنوی نیز شور و هیجان وجود دارد اما از نوع شور و هیجان قدسی است. اتفاقا وقتی در امور معنوی منافع اقتصادی لحاظ شود، شور و هیجان افت می‌کند. ❇️اساسی‌ترین تأمل در این موضوع، پارادیم آن است. بی‌شک استارت‌آپها در #پارادایم_گردشگری_مذهبی و نه #پارادایم_زیارت بروز کرده و در حال رشد هستند. 🔺اولین محور رویداد سقاخونه عبارت بود: فناوری اطلاعات و گردشگری زیارت. قبلا هم در یادداشت #سوغات_زائر بر این که این رویداد در پارادایم گردشگری مذهبی است، قرینه‌هایی ارائه کردم. 〰〰〰〰〰〰〰〰〰 پینوشت: ⚠️عدم مشارکت شهرداریها در رویداد سوغات زایر(موضوع اقتصادی)، پس از مشارکت آنها در رویداد سقاخونه(موضوع ایده‌پردازی) قابل تأمل است. #استارت‌آپ #پارادایم_زیارت #رویداد_سقاخونه #سوغات_زائر #سید_رضا_شیرازی 🆔@tammolaat

🌖حاشیه 〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️ ✍️سید رضا شیرازی ✅رویکرد تطبیقی در پژوهش،دیدگاه همه‌جانبه‌نگر به موضوع را به دنبال دارد. رویکرد تک‌جهتی در شناخت یک پدیده، پژوهشگر را از دیدن ابعاد مختلف آن محروم می‌سازد و او را سطحی‌نگر بار می‌آورد. ⚠️اما به‌کارگیری عالمانه رویکرد تطبیقی در پژوهش نیازمند عبور از موارد شباهت و تفاوت ظاهری به مواضع خلاف و وفاق واقعی در موارد زیر است: 1️⃣سؤالهای اساسی و رخنه‌های معرفتی 2️⃣پیشینه و بستر معرفتی 3️⃣مبانی و مبادی تصوری و تصدیقی 4️⃣ادله، رویکردها و روشها 5️⃣لوازم، آثار و نتایج 6️⃣رقبا، امثال و اغیار 7️⃣پارادایمها، سیستمها و نظامهای فکری 8️⃣ادبیات و زبان (بنگرید: قراملکی، روش‌شناسی مطالعات دینی ص 313) ♦️تا آنجایی که من مطلع هستم، تا کنون سه نظریه نسبت به زیارت در دنیای غرب ارائه شده است: 1️⃣نظریه جماعت‌وارگی(کامیونتاس) یا آستانگی توسط ویکتور ترنر 2️⃣نظریه رقابت توسط مایکل سالنو 3️⃣نظریه حرکت توسط سایمن کولمن (کتاب اخیر کولمن با عنوان Powers of Pilgrimage: Religion in a World of Movement باید خواندنی باشد) 🔺ظاهرا، استعاره سیالیّت در ادبیات دین‌پژوهی و جامعه‌شناسی دنیای غرب به معنای دارای ویژگی‌های سیّالات(مایعات) بودن است. ویژگی‌هایی از قبیل روان بودن، نفوذ کردن(همانند نفوذ آب در اسفنج)، جذب و حل کردن مواد در خود، تغییر شکل و ... است. 🔥بنابراین سیالیّت تجربه دینی بدین معناست که دائما در حال تغییر شکل است. به عبارتی دیگر، دین‌پژوهان غربی همانند هرویولوژه که دین و دینداری در دنیای معاصر را امری سیّال می‌دانند، قائل به تغییر دین و دینداری هستند. 💥در نظر هرویولوژه دین در پس‌زمینه مفهوم «حرکت» قابل درک است. به همین جهت او تمرکز صرف بر مناسک مکان‌بنیاد و یا توجه صرف بر «مکان» در مناسک را به چالش می‌کشد. در دیدگاه او حتی در زیارت که همواره با «مکان» پیوند خورده بود، نیز این تحول قابل رؤیت است. خود «سفر» و حرکت تبدیل به ویژگی اساسی زیارت می‌شود. ☄️اهمیت «حرکت» از نظر هرویولوژه تا حدی است که به نظر او می‌تواند به عنوان استعاره در مفهوم دینداری معاصر استفاده شود و گونه «دینداری زائرانه» در برابر گونه «دینداری گرویده» قرار می‌گیرد. در گونه دینداری زائرانه، دین امر فردی، داوطلبانه، تجربی و عاطفی است. در گونه دینداری گرویده، هویت دینی در شخص پررنگ است و خود را به یک جماعت دینی مشخص متعلق می‌داند. ✅برخلاف برخی از پژوهشگران(که تعداد آنها کم نیست) دکتر پویافر بحث خود را بر اساس نظریه منسوخ شده ترنر مبتنی نکرده است. برعکس پژوهش ایشان مبتنی بر آخرین نظریات نسبت به زیارت است. 💫انواع و اقسام استعاره‌هایی که برای دین و دینداری به‌کار برده می‌شود بر اساس فضای دین‌ و دینداری در غرب است و تفاوت محسوسی با دینداری در جوامع اسلامی و مخصوصا جامعه شیعی و بالاخص ایران که دارای حکومتی مبتنی بر دین است، دارد. ⛔️خطای راهبردی برای دین‌پژوه؛ تحلیل مناسک زیارت اربعین بر اساس نظریه‌های غربی است. علاوه بر این که چنین مطالعه تطبیقی از سطح و عمق کافی برخوردار نخواهد بود. ❇️عمیقا معتقدم که باید دین‌پژوهان معاصر، به نظریه‌پردازی روی آوردند و جامعه علمی ما را از دام مصیبت‌بار نظریه‌های غیربومی که با جامعه و فرهنگ‌مان ناسازگارند، برهانند. کاری که زیبنده آقای دکتر محمدرضا پویافر و امثال ایشان است و با توجه به قدرت فکری و مایه علمی که دارند، دشواری چندانی برایشان ندارد. 〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️ 📌پی‌نوشت: همه را به خواندن مقاله خانم دکتر شریعتی با عنوان «سیالیت و مناسک دینی» توصیه می‌کنم. #نظریه‌پردازی_زیارت #محمدرضا_پویافر #سیالیت_زیارت #تجربه_دینی #دین‌پژوهی #سید_رضا_شیرازی 🆔@tammolaat

مقاله ارائه شده به همایش الهیات زیارت #سید_رضا_شیرازی #رشته_زیارت 🆔@tammolaat

پاورپوینت ارائه #سید_رضا_شیرازی #رشته_زیارت 🆔@tammolaat