📚 عنوان: نسبت فلسفه اسلامی با فلسفه ذهن معاصر 👤 سخنران: دکتر مهدی همازاده دکترای تخصصی فلسفه ذهن، پژوهشکده علوم شناختی و دستیار پژوهش دانشکده فلسفه دانشگاه راتگرز آمریکا (۲۰۱۶-۲۰۱۵) 🗓 تاریخ: ۱۷ / بهمن/ ۱۴۰۰ 🕗 زمان: ساعت 19 📍مکان: صفحه انجمن علمی فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه تهران (Live) 🔻🔻🔻🔻 https://instagram.com/ut_isl_philosophy

بخشی از گفتگوی انجمن علمی فلسفه اسلامی دانشگاه تهران با دکتر همازاده در موضوع «نسبت #فلسفه_اسلامی با #فلسفه_ذهن معاصر»، یکشنبه 17 بهمن 1400 👆👆 🚩🚩🚩 سرفصل‌ها: 🔸 پیامدهای عدم تعامل فلسفی و پژوهشی با #علوم_تجربی جدید 🔸 ناکارآمدی برخی از مهم‌ترین ادله و تبیین‌های پیشینیان در #علم_النفس 🔸 برخی نقدهای اشتباه داخلی، حاصل از فهم غلط و ناقص نظریات رقیب 🔸 معضل تعیین حد و مرز فلسفه اسلامی بر اساس محدود نص منابع پیشین 🔸 ضرورت توجه به تبیین‌های تجربی برای تعامل و دیالوگ با جوامع آکادمیک دنیا @PhilMind

🌑 #دانیل_دنت در مقاله "کوالیای کواینی" برای نفی #کوالیا، چند ویژگی مختص آن را برشمرده و از جمله مهم‌ترین این ویژگی‌ها را «دسترسی مستقیم و بی‌واسطه» دانسته است. او چند #آزمایش_فکری ارائه داده تا این ویژگی و در نتیجه وجود چیزی به اسم کوالیا را رد کند: 🌘 آقای سانبورن تست کننده حرفه‌ای قهوه مکسول هاوس است و در حدود 6 سال شغل او این بوده تا مزه قهوه تغییری نکند. او می‌گوید در حالی ‌که از طعم و تست قهوه ماکسول هاوس لذّت می‌برد، دیگر این کار را نمی‌کند. دلیل او این است که دیگر قهوه ماکسول هاوس آن طعم و مزه سابق را برایش ندارد. 🌗 سه تبیین ممکن برای این تغییر وجود دارد: 1) کوالیای او تغییر کرده و استانداردهای او ثابت باقی‌مانده‌اند. 2) کوالیای او ثابت باقی‌مانده‌اند، اما او به خاطر نمی‌آورد؛ چون استانداردهای او تغییر کرده‌اند. 3) هم کوالیا و هم استانداردهای او تغییر کرده. از آنجا که آقای سانبورن ‌قادر نیست از طریق درون‌نگری امکان‌های 2 و 3 را رد کند، نمی‌تواند از طریق درون‌نگری بداند که کوالیای او تغییر کرده است. بنابراین او دسترسی مستقیم و معرفت بی‌واسطه به کوالیای خودش ندارد. (Dennett, 1988, “Quining Qualia”, in: Consciousness in Contemporary Science, A., Marcel, & E., Bisiach, (eds.), Oxford University Press, pp. 525-532) 🌖 دنت در این مقاله دو آزمایش فکری دیگر با همین خط استدلال ارائه می‌دهد که البته آزمایش‌های دیگر بدلیل گره‌زدن قضاوت کوالیا به تعدیل در فرآیندهای دسترسی به حافظه، مناقشه پذیرترند. اساساً تجربه ادراکی مانند شیرینی و نظایر آن (ترشی، تلخی، شوری) خیلی سریع از طریق رسپتورهای زبانی در بخش چشایی #کورتکس مغز مشخّص می‌شوند. این اتّفاق سریع‌تر از آن است که قضاوت یا مقایسه‌ای رخ دهد و وابسته به حافظه نیست (See: Gutierrez & Fonesca, 2020, “The neuroscience of sugars in taste, gut-reward, feeding circuits, and obesity”, Cellular and Molecular Life Sciences, Vol. 77, No. 2.) 🌕 به نظر می‌رسد دنت نکته‌ای را نادیده گرفته است؛ از این‌که تجربه‌کننده نمی‌داند چگونه میان کوالیای فعلی و قبلی مقایسه انجام دهد، منطقاً نتیجه نمی‌شود که تجربه‌کننده دسترسی مستقیم و بی‌واسطه به کوالیای فعلی خودش ندارد. 🌔 در واقع به نظر می‌رسد خط استدلال دنت در این آزمایش‌های فکری به گونه زیر است: الف) شخص تجربه‌کننده در آزمایش‌های فکری فوق قادر نیست از طریق درون‌نگری میان کوالیای فعلی و کوالیای قبلی مقایسه‌ای انجام دهد نتیجه: بنابراین شخص تجربه‌کننده، دسترسی مستقیم به کوالیای فعلی خود ندارد. 🌓 اما دنت چگونه از مقدّمه الف به نتیجه رسیده است؟ بلحاظ منطقی برای این‌که نتیجه‌گیری فوق درست باشد، دنت دست‌کم نیازمند یک مقدّمه دیگر است: مقدّمه رابط: اگر کسی قادر نباشد از طریق درون‌نگری میان کوالیای فعلی و کوالیای قبلی مقایسه‌ای انجام دهد، پس او دسترسی مستقیم و بی‌واسطه به کوالیا فعلی خودش ندارد. 🌒 ولی آیا این مقدّمه رابط، معقول است؟ دنت هیچ دلیلی به ما ارائه نمی‌دهد؛ در حالیکه قضاوت کردن درباره نسبت کوالیای فعلی با کوالیای قبلی، چیزی بیش از دسترسی مستقیم به کوالیای فعلی است. 🌑 اگر #قوای_شناختی مسئول مقایسه کوالیا، کارکرد درست خودشان را از دست داده باشند، قضاوت شخص درباره این‌که چگونه کوالیای فعلی او به کوالیای قبلی او مربوط می‌شود، نادرست خواهد بود. اما این باعث نمی‌شود ادراک مستقیم و بی‌واسطه به کوالیای فعلی‌اش (خصوصاً کوالیای فرآیندهای ادراکی مانند شیرینی، شوری، ترشی، تلخی و ..) هم آسیب دیده باشد. @PhilMind

📚 #معرفی_کتاب 📘 کتاب «تجربه حسی و معرفت شناسی باور» اثر دکتر حمید وحید دستجردی از سوی انتشارات هرمس و در ۲۶۵ صفحه منتشر شد. 📕 مسئله اصلی کتاب هرچند حول برخی ویژگی‌های مهم معرفتی باور - بویژه: معقولیت و انسجام‌بخشی - می‌چرخد، اما در بررسی نسبت #تجربه_حسی و موجه‌ساختن باورهای ادراکی، به حوزه هم‌پوشان #معرفت_شناسی و #فلسفه_ذهن وارد می‌شود. 📗 دو فصل نخست کتاب به ویژگی صدق در باورها و نتایج آن اختصاص دارد و چهار فصل بعدی به حساسیت باور نسبت به شواهد تجربی و مسائلی که به بار می‌آورد. فصل چهار، حول نظریه تایلر برج در این‌باره پیش می‌رود که تجربه حسی چطور باورهایی که شکل می‌دهد را موجه می‌سازد؟ فصل پنج تجربه حسی را بمنزله دلیل برای توجیه باورها بررسی می‌کند و از آموزه سوپرونینس معرفتی کمک می‌گیرد. فصل ششم با این پرسش سخت گره می‌خورد که آیا #حالات_شناختی ما بر ادراکات حسی‌مان اثر می‌گذارند و در این صورت، تجارب حسی قدرت توجیه‌گری‌شان را از دست می‌دهند؟ 📙 فصل هفتم به بررسی تضاد #برون_گرایی با امکان دسترسی ویژه به محتوای افکارمان ارتباط دارد و فصل آخر (هشتم) نیز خطاناپذیری باورهای پایه را بررسی می‌کند. @PhilMind

🔥کروزول – از پیشتازان #هوش_مصنوعی – درباره پروژه شبیه‌سازی کامل رفتارها و واکنش‌های عاطفی در روبات‌ها اطمینان دارد؛ چیزی که هوش مصنوعی ضعیف نامیده می‌شود. اما درباره تحقق یا حتی امکان سنجش تجربه درونی آگاهانه (هوش مصنوعی قوی) مطمئن نیست. 🔥دریفوس اما از این هم فراتر می‌رود و امکان هر دو را منتفی می‌داند. استدلال وی – که بنحوی مفصل‌تر در مقاله/کتاب مشهور وی با عنوان "کامپیوترها چه کاری (هنوز) نمی‌توانند انجام دهند" آمده – بر این نکته استوار است که توانایی ما در انجام واکنش‌های بجا و متناسب، یک نوع مهارت غیر قابل بیان و پیشامفهومی از سنخ know how است که قابل تقلیل به کدگذاری‏‌های گزاره‏ای در برنامه‌‏نویسی یا مدل‌سازی درسیستم‌های قانون‌محور نیست (هرچقدر پایگاه داده آن جامع و عظیم باشد). 🔥طراحان شبکه‌‏های نورونی مصنوعی توافق دارند که یک شبکه هوشمند با توجّه به نمونه‌‏های کارآموزی‌شده از ورودی‏‌های مرتبط با یک خروجی خاص، باید بتواند ورودی‏‌های دیگر "از همین نوع" را با همین خروجی مرتبط سازد. ولی «از یک نوع بودن» را چه چیزی مشخّص می‏‌کند؟ 🔥دریفوس اعتقاد دارد تعمیم مذکور و متناسب بودن واکنش‌های انسان‌ها در هر موقعیت جدید، بسرعت و بر تجربه درونی و حس عمومی (common sense) استوار می‌شود. بلکه شاید هیچ دسته واقعیت‏‌های فارغ از کانتکست (Context-free) وجود نداشته باشد که شیوه‌های رفتاری را مدل‌سازی و تعمیم دهد. @PhilMind

🔻آزمایشات #نوروساینس نشان داده که نوسان 40 هرتز در #قشر_بینایی مغز (visual cortex)، یک نقش کلیدی در بهم پیوستن انواع مختلف اطلاعات در یک قالب واحد دارد. اطلاعات مختلف درباره شکل و رنگ و مکان یک ابژه، می‌توانند بنحوی کاملاً مجزّا بازنمایی شوند، ولی یک فرکانس مشترک در نوسانات‌شان داشته باشند که آن‌ها را قادر می‌سازد در فرآیندهای بعدی به هم پیوند بخورند و در حافظه کاری ذخیره بشوند. بدین ترتیب، دسته‌های متنوّع اطلاعات می‌توانند در محتوای آگاهی، ادغام و مجتمع (integrate) بشوند. 🔻این یافته‌ها و فرضیه‌ها البته بصیرت‌هایی درباره نحوه کارکرد #مغز و حافظه کاری و ... در بر دارد و می‌تواند تبیین کند که چطور اطلاعات برای کنترل رفتار، ادغام و مجتمع می‌شوند. اما پرسش اساسی همچنان بدون پاسخ باقی مانده است: چرا به هم پیوستن اطلاعات در این نوسان، باید همراه با تجربه آگاهانه باشد؟ 🔻ما از متد #علوم_اعصاب_شناختی قادر به فهم یکسری اطلاعات مهم ساختاری (اتّصالات نورون‌ها و بیوشیمی مغز) و یکسری اطلاعات مهم کارکردی (داده‌های ورودی و رفتارها و قابلیت‌های خروجی) هستیم. اما هیچ‎کدام از این دو دسته اطلاعات، مسیری جهت پل‌زدن به مفهوم #آگاهی نگشوده و بلحاظ روش‌شناختی بنظر نمی‌رسد که در آینده نیز چنین باشد. بلکه بنظر می‌آید مفهوم آگاهی را باید با واژگان و تعابیری در همان سطح پدیداری توصیف کرد. برخلاف مفاهیمی مانند «حیات» که از طریق ساختاری بیوشیمیایی، یا «حافظه» که از طریق کارکردی قابل تحلیل‌اند. 🔻نه فقط دانش درباره ساختار بیوشیمیایی مغز، بلکه مدل‌های شناختی هم بنحو مشابه با همین ابهام مواجه‌اند؛ این مدل‌ها داینامیک‌های علّی موجود در فرآیندهای شناختی را شبیه‌سازی می‌کنند که از طریق آن‌ها می‌توان مثلاً علیت‌های رفتاری در فرآیندهای شناختی را توضیح داد. در واقع #مدلسازی_شناختی می‎‌تواند "تبیین"‌های ارزشمندی از پدیده‌های روان‌شناختی مانند یادگیری، حافظه، کنترل رفتار، توجّه و ... فراهم آورد. 🔻ولی این‌ پیشرفت‌ها برای تبیین آگاهی کارآمد نبوده است؛ زیرا ما هر مدلی که پیاده کنیم، این پرسش باقی می‌ماند که چرا محقق‌سازی مدل مذکور، باید همراه با تجربه پدیداری باشد؟ مدل‌سازی‌های شناختی می‌توانند آگاهی را صرفاً در قالب برخی مفاهیم و ظرفیت‌های کارکردی - شناختی توضیح دهند؛ مثل گزارش‌پذیری، قابلیت درون‌نگری، و ... . ولی هیچ‌یک از این مفاهیم، چیزی برای پاسخ به این پرسش در اختیار ما نمی‌گذارد که چرا فرآیندها و مدل‌های مذکور، با تجربه درونی همراهند؟ @PhilMind

⛱ یکی از چالش‌های پیش روی دیدگاه #پنسایکیزم (#همه_روان_دار_انگاری) آنست که – لااقل طبق یک برداشت رایج از آن – همه‌ اشیاء جهان را دارای #آگاهی می‌داند و پذیرش این نکته که صخره و خاک و دریا هم حس و حال درونی دارند، بسیار غیرشهودی و بعید می‌نماید. به نظر چالمرز البته این اشکال چندان جدّی نیست و همه تئوری‌های مربوط به آگاهی تا حدّی عجیب و غریب هستند. (Chalmers, 2015, Panpsychism and Panprotopsychism, p. 247) ⛱ در یک قرائت ضعیف از پنسایکیزم، تنها برخی انواع هویات بنیادین فیزیک (مانند کوارک‌ها و فوتون‌ها) ذهن‌مندی دارند. یک نسخه جایگزین هم البته یگانه‌انگاری مقوم‌پدیداری (protophenomenal) است که از ویژگی‌های مقوم‌پدیداری سخن می‌گوید: ویژگی‌هایی که هرکدام به تنهایی نه فیزیکی‌اند و نه پدیداری؛ ولی وقتی مجموعا و به شیوه‌ای خاص در یک سیستم قرار بگیرند می‌توانند ویژگی‌های پدیداری یا فیزیکی را بسازند. (ibid, 259) ⛱ بنابراین اگر مثلاً سنگ دارای آگاهی و #تجربه_پدیداری نیست، بخاطر آنست که آن دسته ویژگی‌های مقوم‌پدیداری که زمینه‌ساز ویژگی‌های فیزیکی و ساختاری سنگ هستند، بنحوی با هم ترکیب نشده‌اند که منجر به پیدایش ویژگی‌های پدیداری بشود. (Alter & Nagasawa, 2015, Consciousness in the Physical World, Oxford University Press, p. 433) ⛱ یک مزیت یگانه‌انگاری مقوم‌پدیداری نسبت به یگانه‌انگاری پدیداری آنست که نسخه یگانه‌انگاری پدیداری از پنسایکیزم، تک‌تک ذرات بنیادین را دارای ویژگی مستقل پدیداری می‌دانست و با #مسئله_ترکیب مواجه می‌شد: این‌که چطور ترکیب هزاران کیفیت پدیداری و هزاران فاعل پدیداری، منجر به شکل‌گیری یک کیفیت کلان پدیداری واحد و یک فاعل پدیداری یکتا می‌شود؟ (وقتی هر ذره دارای تجربه پدیداری مستقل باشد، از آن‌جا که تجربه پدیداری بدون فاعل معنا ندارد، پس تعداد بسیار زیادی فاعل پدیداری هم در لایه بنیادین هر تجربه کلان پدیداری، حاضر خواهد بود.) ⛱ حال اما نسخه مقوم‌پدیداری، تک تک ویژگی‌های مقوم‌پدیداری را دارای تجربه پدیداری نمی‌داند و صرفاً از نوع خاصی از چینش و ترکیب آن‌هاست که ویژگی کلان پدیداری پدید می‌آید. ⛱ البته یک اشکال مهم در برابر نسخه مقوم‌پدیداری همان اشکال رایج در برابر غالب تئوری‌های فیزیکالیستی است؛ اینکه تمام حقایق سطح فیزیکی با عدم ویژگی پدیداری هم تصورپذیر است. #امکان_زامبی فلسفی در جهانی با قوانینی متفاوت از جهان ما وجود دارد که دقیقاً همین ویژگی‌های مقوم‌پدیداری و نوع چینش و ترکیب آن‌ها در من را دارا باشد، اما حالات پدیداری من را نداشته باشد. پس این ویژگی‌ها و نوع چینش آن‌ها برای ایجاد #آگاهی_پدیداری کافی نیست. @PhilMind

✅ سؤال یکی از مخاطبان عزیز کانال👆 و پاسخ به ایشان 👇 @PhilMind

🥇 #آگاهی بمعنای #تجربه_پدیداری، اساسا سابجکتیو و درونی‌ست و در نتیجه قائم به شخص. این ماهیت آگاهی پدیداری‌ست. دستکاری ماشینیٍ داده‌ها در تحقق جنبه‌های کارکردی و بیرونی آگاهی جواب می‌دهد. مثلا ورود داده‌ها از محیط و پردازش آن‌ها و سپس خروجی‌های رفتاری و گفتاری متناسب آن. اما این‌ها هیچ‌کدام معادل و حتی مستلزم جنبه تجربه‌ایٍ درونی نیست. 🥈استدلال‌های مختلفی در این‌باره در ادبیات بحث فلسفی ارائه شده و بین این دو جنبه آگاهی تفکیک کرده‌اند. فلاناگان (۱۹۹۲) با تعابیر «حساسیت تجربه‌ای: experiential sensitivity» در برابر «حساسیت اطلاعاتی: informational sensitivity» و ند بلاک (۱۹۹۴) با تعابیر «آگاهی پدیداری: phenomenal consciousness» در برابر «آگاهی دسترسی: access consciousness» از این دو جنبه یاد می‌کنند. برخی فیلسوفان ذهن ضمن تأکید بر ضرورت عدم خلط بین آن‌ها، استدلال می‌کنند که چرا جنبه دوم (جنبه‌های کارکردی) نمی‌تواند معادل و حتی برآورنده‌ی جنبه اول (جنبه پدیداری) باشد. 🥉 سخن دریفوس آنست که آگاهی بمعنای #آگاهی_پدیداری/ تجربه درونی (که همان مسئله دشوار: hard problem نام دارد)، از طریق فرآیندهای محاسباتی قابل تحصیل نیست. حتی خود «اذعان» روبات یا هر موجود دیگر به دارابودن جنبه درونی و پدیداری، باز هم یک «رفتار بیرونی‌»ست و ذیل جنبه کارکردی / اطلاعاتی قرار می‌گیرد. 🏅حال این مسئله‌ای دیگر است که جنبه پدیداری را چطور می‌توان ردیابی و verify کرد؟ اما دریفوس از سخن معمول فیلسوفان ذهن هم فراتر می‌رود. یعنی ادعای او این نیست که روبات‌ها برآورنده جنبه‌های رفتاری و کارکردی آگاهی هستند و این برای رسیدن به جنبه پدیداری و تجربه‌ایٍ آگاهی کافی نیست. بلکه بیش از این، می‌گوید حتی همان جنبه رفتاری و واکنش‌های بیرونی هیجانی و عاطفی هم بدرستی در رویکردهای فعلی ساخت #هوش_مصنوعی، امکان تحقق کامل ندارند. چرا که همین واکنش‌ها هم در انسان‌ها مبتنی بر تجربه درونی شکل می‌گیرند. در واقع او در تحقق #هوش_مصنوعی_ضعیف هم (تا چه رسد به #هوش_مصنوعی_قوی) تردید می‌کند. 🎖 این که ساینس از منظر سوم‌شخص به پدیده‌های آبجکتیو می‌پردازد ولی آگاهی، منظری سابجکتیو و اول‌شخص دارد که به دور از دسترس علم تجربی باقی می‌ماند، سخن خیلی‌هاست؛ چه در میان فیلسوفان و چه نوروساینتیست‌ها. دریفوس علاوه بر این‌ها می‌گوید واکنش‌ها و رفتارهای عاطفی بجا هم در عامل انسانی، مبتنی بر common sense و تجربه درونی‌ست و نه مبتنی بر دستورالعمل‌ها. 🎗دریفوس می‌گوید این واکنش‌ها یک نوع معرفت مهارتی (know how) است و نه یک نوع معرفت گزاره‌ای (know that) تا قابل برنامه‌نویسی یا مدل‌سازی باشد. می‌گوید اصلا واکنش‌های فارغ از کانتکست نداریم که شما یکسری ورودی را در یکسری کانتکست خاص در دوران کارورزی برای روبات تمرین دهید و بعد در کانتکست‌های جدید انتظار داشته باشید با مراجعه به خروجی همان تمرین‌ها، پاسخ مناسب را بیابد و اجرا نماید. می‌گوید اصلا تشخیص «هم‌سنخی و هم‌نوعی» بین ورودی‌های دریافتی از محیط/ کانتکست جدید با ورودی‌های فلان محیط/کانتکست دوران کارورزی، بر چه ملاک و معیاری استوار می‌شود؟ در حالیکه در انسان‌ها براساس شهود پدیداری اتفاق می‌افتد. @PhilMind

💎عوالم خلقت از منظر #عرفان_اسلامی دارای سه مرتبۀ طولی كلّی‌ است: 1) عالم عقل یا عالم #تجرد_تام كه آن را جبروت و عالم ارواح نیز می‌خوانند؛ 2) عالم #مثال_منفصل یا عالم #تجرد_مثالی كه آن را همان ملكوت یا عالم برزخ در لسان شریعت می‌دانند؛ 3) عالم مادّی یا طبیعت، كه با تعابیر ناسوت یا عالم مُلك نیز بدان اشاره می‌کنند. 💎عالم مثال در این دیدگاه، میانه و واسطه عالم عقل و عالم مادّی است و متشكّل از جواهری متفاوت كه از یکسو دارای شکل و رنگ و مکان‌مندی خاصّی است و جسمانیت دارد، و از سوی دیگر دارای جرم و غلظت و ابعاد مادّی نیست. بنابراین جوهر مثالی از جهتی شبیه به جوهر مادّی و از جهتی رو به جوهر عقلی است. (قیصری، 1375، شرح فصوص‌الحکم، انتشارات علمی و فرهنگی، ص97) 💎وجود مثالی در نظر عارفان، دو گونه تحقق دارد: تحقّق مستقل و جدا از انسان، و تحقّق وابسته و قائم به انسان. به اوّلی، مثال مطلق یا منفصل می‌گویند که عالمی است مستقل و مابین عالم مادّه و عالم مجرّد تام. دومی را اما مثال مقید یا متّصل می‌نامند که جزو مراتب وجود انسان است. به تعبیری دیگر، خیال انسان همان عالم مثال متّصل است که البته با عالم مثال منفصل / خیال مطلق، ارتباطی وثیق دارد. (ن.ک: قونوی، 1375، النفحات‌الالهیه، نشر مولی، ص119 / قیصری، 1375، شرح فصوص‌الحکم، صص99 و 480) 💎همان‌طور که محقّق جامی و دیگر عارفان تصریح کرده‌اند، ادراکات فرابدنی - که به تعبیر ایشان از رؤیاهای صادقه تا دریافت‌های وحیانی و مکاشفات صورت‌مند عرفانی را شامل می‌شود – در مرتبه مثالی انسان اتفاق می‌افتد که قوای ادراکی خاص خودش را دارد؛ کما این‌که بدن مادّی هم قوا و ابزار #ادراک_حسی خاص خودش را داراست. (جامی، 1381، نقدالنصوص، موسسه حکمت و فلسفه، ص52) برخی از عرفا اعتقاد دارند انسان افزون بر حواس پنجگانه ظاهری، دارای حواس پنجگانه مثالی نیز هست که به بدن مثالی او تعلق دارد. 💎این در واقع ترجمانی از همان اعتقاد عرفانی است که مراتب انسان را با مراتب هستی، مطابق می‌داند (عالم صغیر و عالم کبیر). از نتایج این تطابق در عرفان نظری، ادراک‌پذیر بودن مراتب گوناگون عالم برای انسان است از طریق مرتبه‌ای که با آن هم‌سنخی دارد. همان‌طور که عالم ماده و طبیعت از طریق آلات و قوای حسی ادراک می‌شود، حقایق مثالی نیز از طریق قوا و مرتبه مثالی انسان دریافت می‌گردد و حقایق عقلی (مجردات تام) هم از طریق مرتبه عقلی انسان. 💎بدین ترتیب آن‌چه امروز به تجربیات بیرون از بدن (OBE) می‌شناسند، از منظر عرفانی توسّط #بدن_مثالی انسان ادراک و تجربه می‌شود؛ بدنی که با از بین رفتن بدن مادّی، همچنان باقی می‌ماند و می‌تواند تجربیات و ادراکات خود را ادامه دهد. بدن مثالی در این دیدگاه، همان بدنی است که در خواب مشاهده می‌شود و ادراکات و تجربیات حالت خواب را داراست. @PhilMind

🔥قطع کردن دو نیمکره #مغز برای درمان صرع، آغازی بر یکی از اکتشافات مهم #علوم_اعصاب درباره تقسیم‌پذیری کارکردها و دوئیت افکار و حتی شخصیت‌ یک فرد واحد بود. 🔥این اتفاق مهم - که در ویدیوی فوق توضیح داده شده - چالشی جدی پیش روی دیدگاه تجردانگار درباره #روح انسان می‌گذارد؛ جوهر مجردی که بنا به تعریف بسیاری از نظریه‌پردازان #تجرد_نفس، ماهیتی بسیط و فاقد اجزاء دارد. 🔥این که - بدلیل قطع ارتباط دو نیمکره مغز - دست چپ شخص کاری انجام می‌دهد که او شفاها اظهار بی‌اطلاعی می‌کند، یا جهان‌بینی متضادی را در اظهار زبانی و سپس در اشاره یدی دارد، یا ...، بنوعی با بساطت روح مجرد که تمام قوا و کارکردهای ذهنی را بنحوی تجزیه‌ناپذیر در وحدت خود مندمج ساخته، در تعارض قرار می‌گیرد و تبیینی سازگار با این یافته‌ها را از اردوگاه #دوئالیسم طلب می‌کند. 🔥کما اینکه مورد دوقلوهای بهم چسبیده با مغزهای در هم آمیخته - که در ویدیوی فوق آمده - نیز بنحوی دیگر آموزه وحدت و بساطت نفس را با اشتراک و افتراق قوای ذهنی این دوقلوها به چالش می‌کشد. @PhilMind

سخن در پرده می‌گویم، چو گل از غنچه بیرون آی که بیش از پنج روزی نیست حکم میر نوروزی 🌷 سالی سرشار از نور و سرور، پیش رویتان باد. @PhilMind

♦️رابطه «ابتناء» (supervenience)، نوعي سوارشدن يك ويژگي بر روي ويژگي ديگر است؛‌ بگونه‌اي كه تغييرات در ويژگي پايه، موجب تغييرات در ويژگي ابتناءيافته باشد و البته اين ويژگي ابتناءيافته، برخلاف ويژگي پايه، مي‌تواند فيزيكي نباشد: اگر ویژگی Q بر ویژگی P از نظر وجودی «مبتنی» باشد، هر تغییری در Q نمی‏تواند بدون تغییر در P رخ دهد. بنابراین اگر دو شیء مختلف در ویژگی P (ويژگي پايه) تمایزناپذیر باشند، در ویژگی Q (ويژگي ابتناءيافته) هم تمایزناپذیر خواهند بود. (و نه بالعکس) ♦️معنای ادّعای ابتناء در فلسفه ذهن این است که حالات ذهنی بطور کامل به حالات نوروفیزیولوژیک متناظرشان وابسته هستند. حداقل دو تصویر از ابتناء وجود دارد: مفهوم تشکیل‌دهنده (constitutive) و مفهوم علّی. جان سرل تأکید دارد ابتناء ذهن بر بدن از نوع ابتناء علّی است. در حالیکه جگون کیم ادّعا می‌کند رویدادهای ذهنی مبتنی‌شده، هیچ شأن علّی جدا از ابتناء آن بر رویدادهای نوروبیولوژیکی – که نقش علّی کاملاً مستقیم دارند – نخواهند داشت. سرل با هر دو ادّعای کیم مخالف است. به نظر او واضح است که ماکروپدیده ذهنی، کاملاً معلول میکروپدیده سطح پایین‌تر است. بعلاوه، این واقعیت که خصیصه ذهنی بر خصیصه نورونی مبتنی می‌شود، بهیچ وجه تأثیر علّی آن را تقلیل نمی‌دهد. همانطور که جامدیّت پیستون، بنحو علّی بر ساختار مولکولی‌اش مبتنی می‌شود؛ اما این مطلب، جامدیّت را شبه‌پدیدار (فاقدتأثیرگذاری علّی) نمی‌گرداند. به همین‌ترتیب ابتناء علّی سردرد من بر میکرو رویدادهای موجود در مغزم، درد را شبه‌پدیدار نمی‌سازد. ( See: Searl, 2008, "Reductionism and the Irreducibility of Consciousness", pp.78-79.) ♦️مسئله اصلی این است که آیا قوانین ابتناء، قوانینی بنیادین و تقلیل‌ناپذیرند یا قوانینی انشعاب‏یافته از سطح فیزیک؟ مک‏لافلین قانون بنیادین را اینگونه تعریف می‌کند: قانون «ق» یک قانون بنیادین است، اگر و تنها اگر بنحو متافیزیکی توسّط هیچ قانون دیگری، ایجاب نشود. مثلاً ابتناء جرم کل جسم بر جرم ذرات، از سنخ قوانین بنیادین نیست؛ چون مصداقی از برآیند جمع جرم‌ ذره‌هاست. اصول ابتناء مرتبط با ویژگی‌های شیمیایی نیز از سنخ قوانین بنیادین نیستند؛ بلکه در واقع از قوانین مکانیک کوانتوم، مشتق می‏شوند. مک‌لافلین تلاش دارد بگوید ویژگی‌های حیات هم – طبق شواهد تجربی موجود در بیولوژی، با کشف ساختار DNA – نوظهوریافته نیستند (اصول ابتناء آن‌ها بر سطح مادون (مولکولی)، از سنخ قوانین بنیادین نیست)؛ کما اینکه هر ویژگی ذهنی که قابل تحلیل کارکردگرایانه باشد، نوظهوریافته نیست. ♦️فقط یک گروه از ویژگی‌های ذهنی وجود دارند که قابل تحلیل کارکردی نیستند: «ویژگی‌های آگاهانه». اینها تنها نامزد مقبول در نگاه مک‌لافلین برای ویژگی‏های نوظهوریافته به معنای اخیرند. نتیجه آنکه اگر برخی از اصول ابتناء، از سنخ قوانین بنیادین باشند، آنگاه ویژگی‌های آگاهانه، نوظهوریافته بشمار خواهند رفت. و اگر قوانین ابتناء، غیر بنیادین (اشتقاقی) باشند، ویژگی‌های آگاهانه هم برآیندی (و نه نوظهوریافته) خواهند بود و تهدیدی برای مادّه‌انگاری تقلیلگرا به شمار نمی‌روند. (McLaughlin, 2008, "Emergence and Supervenience", pp.93-94.)

📚#معرفی_کتاب 📙کتاب «ظهور مجدد دیدگاه نوظهورگرایی» به اهتمام فیلیپ کلایتون و پاول دیویس در سال 2006 و در 326 صفحه توسط انتشارات آکسفورد به چاپ رسیده است. 📘این کتاب در یک مقدمه و چهار فصل دسته‌بندی شده که #نوظهورگرایی (#نوخاسته_گرایی) را در علم فیزیک (فصل اوّل)، در زیست‌شناسی (فصل دوم)، در آگاهی (فصل سوم) و در دین (فصل چهارم) به بحث می‌گذارد. 📕فصل مربوط به #آگاهی (فصل 3) با مقاله انتقادی جاگون کیم درباره نوظهورگرایی آغاز می‌شود که مبنا و اساس این دیدگاه (رابطه ابنتاء :Supervenience بین ویژگی نوظهوریافته و ویژگی پایه) را بعنوان یک رابطه تبیینی به چالش می‌کشد. سپس مقاله مایکل سیلبرستین در دفاع از نوظهورگرایی هستی‌شناختی و نقش آن در تبیین علیت ذهنی می‌آید. مقاله نوظهورگرایی و علیت ذهنی از نانسی مورفی، بخش بعدی این فصل را تشکیل می‌دهد و در نهایت به مقاله دیوید چالمرز در توضیح "نوظهورگرایی قوی" و "نوظهورگرایی ضعیف" ختم می‌شود. همچنین آرتور پیکوک در مقاله اوّل از فصل مربوط به نوظهورگرایی و دین (فصل 4) نیز به توضیح دیدگاه لایه لایه درباره علوم و ارتباط آن با ارتباط ذهن - بدن می‌پردازد. 📒نوظهورگرایی بطور ساده و خلاصه، پدیدآمدن و جهش ویژگی سطح بالاتر از پیچیدگی سطح/ویژگی پایین‌تر را مطرح می‌کند و ویژگی‌های آگاهانه ذهن نیز در زمره همین ویژگی نوظهوریافته از پیچیدگی سطح مادون (نوروبیولوژیک) دانسته می‌شود که دو نسخه ضعیف (ویژگی نوظهوریافته فیزیکی) و قوی (ویژگی نوظهوریافته غیر فیزیکی) دارد. @PhilMind

🔐 واژه «هوش» (Intelligence) در عنوان حوزه مطالعاتی #هوش_مصنوعی، گمراه‏کننده است. این واژه را وقتی درباره انسان‌ها بکار می‏بریم،‌ به شاهکارهای ذهنی در خلاقیت و استعداد آن‌ها ارجاع می‌دهیم. در حالی‌که جذّا‏ب‏ترین مسائل هوش مصنوعی، به تلاش‏ها برای تقلید قوای ذهنی مردم عادی (مانند بینایی و زبان طبیعی) برمی‏گردد. 🔐 مردم عادی کارهایی مانند دیدن و صحبت‌ کردن را راحت می‏یابند و اهمیت زیادی برای آن‏ها قائل نیستند. از سوی دیگر، کارهایی مانند ضرب اعداد ده رقمی برای اکثر ایشان، دشوار بنظر می‏رسد. ولی استفاده از کامپیوترها برای مطالعه قوای ذهنی، مشخّص کرد که چقدر بازسازی کارهای ساده انسانی مانند دیدن و معاشرت و ... - برخلاف انجام عملیات‌های پیچیده ریاضیاتی - در کامپیوترها چالش‌برانگیز است. 🔐 در واقع آن‌چه محور پژوهش و ساخت در حوزه مطالعاتی و مهندسی هوش مصنوعی قرار دارد، بسیار نزدیک به مفهوم #آگاهی در کانتکست فلسفی و #علوم_شناختی است؛ چه مصادیق #گرایشات_گزاره‌ای (مانند باور، تردید، تفکّر، تصمیم، ...) و چه مصادیق #حالات_پدیداری (مانند شادی، غم، خشم، مهربانی، ...). 🔐 البته مسئله بسیار مهم، "رویکردهای مطالعاتی و تولیدی" هوش مصنوعی نسبت به حالات آگاهانه فوق است. همان‌طور که راسل و نورویگ در «رویکردی مدرن به هوش مصنوعی» (2010) توضیح می‌دهند، چهار تعریف/الگوی عمده «تفکّر شبیه انسان»، «تفکّر ایده‌آل»، «رفتار شبیه انسان»، «رفتار ایده‌آل» در مطالعه و ساخت هوش مصنوعی طی 70 سال گذشته وجود داشته است. چهار الگویی که بنحوی کاملاً کارکردگرایانه، صرفاً خروجی‌های محاسباتی (در الگوهای تفکّرمحور) و رفتاری (در الگوهای رفتارمحور) را هدف می‌گیرند و نسبت به جنبه‌های سابجکتیو و اوّل‌شخص #حالات_آگاهانه هیچ پروپوزالی و تمرکزی ندارند. چیزی که جان سرل، #هوش_مصنوعی_ضعیف می‌نامید. 🔐 هرچند ذیل پروژه #آگاهی_ماشین (Machine Consciousness) تلاش‌هایی برای بازسازی جنبه‌های پدیداری و اوّل‌شخص حالات آگاهانه در دست انجام است. فارغ از اینکه در این کلان‌پروژه نیز تا چه اندازه مدل‌کردن آگاهی ماشین (Machine Modeling of Consciousness: MMC) با رویکرد محاسباتی و کارکردگرایانه سایه انداخته، اما هدف و تعریف مسئله را منطبق با #مسئله_دشوار آگاهی می‌یابیم که بنحوی بنیادین با رویکرد و تعریف مسئله در جریان اصلی پروژه هوش مصنوعی، متفاوت است. 🔐 و البته برخی زمزمه‌ها و پروپوزال‌های حاشیه‌ای برای تولید و ساخت با رویکردی نوظهورگرایانه و شبه زیست‌شناختی و ... هم در حال طرح و بررسی است که بنحوی بسیار جدی‌تر از رویکردهای محاسباتی و رفتارگرا، تولید #آگاهی_مصنوعی را هدف می‌گیرند. (See: Clowes, R., & Torrance, S., & Chrisley, R., 2007, "Machine Consciousness, Embodiment and Imagination", Journal of Consciousness Studies, 14, No. 7, pp. 9–13.) @PhilMind

✅ پرسش یکی از مخاطبان کانال و پاسخ به ایشان ☝️☝️ @PhilMind

🔻دکتر پیم ون لومل - متخصص قلب و عروق دانشگاه اوترخت هلند - در این گفتگو👆 (سال ۲۰۱۹) درباره تحقیقی که بر روی بیماران تجربه‌کننده #NDE انجام داده و در مجله معتبر لنست بچاپ رسیده، توضیح می‌دهد. 🔺بسیاری از این افراد در حال #ایست_قلبی و فعالیت مغزی صفر (خط صاف EEG)، #تجربه_نزدیک_به_مرگ داشته و بعضا اتفاقاتی ابجکتیو در اتاق عمل و حوالی بیمارستان و ... را گزارش کرده‌اند. 🔻گزارشاتی که گاه بلافاصله پس از احیاء و در اولین ارتباط با پزشکان و پرستاران بیان شده و احتمال ساختگی‌بودن همه آن‌ها (با توجه به تنوع تیم‌های پزشکی و تکثر جغرافیایی و مکانی)، بسیار پایین است. 🔺غالب تئوری‌های فیزیکالیستی درباره آگاهی، فعالیت نورونی را مبنا و محور قرار می‌دهند؛ خواه مستقیما (در نظریات #اینهمانی و #نوظهورگرایی و ...) و خواه غیرمستقیم (در نظریات #بازنمودگرایی و ...). حتی دیدگاه‌های کارکردگرایانه که هسته مرکزی سیستم (مغز باشد یا تراشه الکتریکی یا ...) را بی اهمیت می‌دانند و نیز دیدگاه‌های بازنمودگرایانه، ورودی دیتا به سیستم را نیاز دارند. حال آنکه هیچ‌گونه داده حسی هم در حالت ایست قلبی اتفاق نمی‌افتد. 🔻این مسئله، مطالعات NDE را کم‌کم به سمت بخشی از منازعه نظری بین #فیزیکالیسم و #دوئالیسم سوق داده است. @PhilMind

🎗دیده‌ایم که برخی دلایل سیستماتیک وجود دارد که چرا روش‌های معمول در #علوم_شناختی و #علوم_اعصاب برای توضیح تجربه آگاهانه ناکارامدند. رک و راست: این‌ها دسته غلط از روش‌ها هستند. هیچ چیزی در این روش‌ها به ما یک تبیین از #آگاهی نمی‌دهد. برای توضیح تجربه آگاهانه، نیازمند یک «عنصر اضافی» در تبیین هستیم. این یک چالش برای کسانی فراهم می‌آورد که درباره #مسئله_دشوار آگاهی جدّی هستند: عنصر اضافی شما چیست و چرا این عنصر اضافه، تجربه آگاهانه را توضیح می‌دهد؟ 🎗البته کم و کسری بابت عناصر اضافی وجود ندارد. برخی‌ها تزریق بی‌نظمی و دینامیک‌های غیرخطی را مطرح می‌کنند. برخی فکر می‌کنند کلید مسئله در پردازش‌های غیر الگوریتمی نهفته است. بعضی‌ها به اکتشافات بیشتر در #نوروفیزیولوژی متوسّل می‌شوند. برخی می‌پندارند کلید راز در سطح #مکانیک_کوانتوم قرار دارد. آسان است که ببینیم چرا تمام این پیشنهادات مطرح شده‌اند. هیچ‌کدام از روش‌های قدیمی کار نمی‌کردند؛ بنابراین راه‌حل باید در چیزی جدید نهفته باشد. ولی متأسفانه تمام این پیشنهادات نیز از همان مشکلات قبلی رنج می‌برند. 🎗مثلاً پردازش غیر الگوریتمی که توسط #پنروز (1989 و 1994) به دلیل نقشی که ممکن است در فهم ریاضیاتی آگاهانه داشته باشد، مطرح شده. استدلال‌ها درباره ریاضیات مناقشه‌برانگیزند، اما حتّی اگر موفقیت‌آمیز باشند و یک تقریر از پردازش غیرالگوریتمی در انسان وجود داشته باشد، همچنان فقط توضیحی از «کارکردها»یی خواهد بود که با استدلال ریاضیاتی و موارد مشابه سروکار دارد. در برابر یک پردازش غیر الگوریتمی به همان میزان این پرسش بدون پاسخ وجود دارد که در برابر پردازش الگوریتمی: چرا این فرآیند باید تجربه را ایجاد نماید؟ در پاسخ به این پرسش خاص، هیچ نقش ویژه‌ای برای پردازش غیر الگوریتمی وجود ندارد. 🎗همین مطلب در مورد دینامیک‌های غیرخطی و نامنظم هم تکرار می‌شود. این‌ها شاید یک تقریر بدیع از دینامیک‌های کارکرد شناختی در اختیار ما بگذارند که با تقریرهای ارائه‌شده توسّط روش‌های استاندارد علوم شناختی متفاوت باشند. اما از دینامیک‌ها فقط دینامیک‌های بیشتر بدست می‌آید. پرسش درباره تجربه در این‌جا به همان رازآمیزی است که قبلاً بود. 🎗این نکته درباره اکتشافات جدید در نوروفیزیولوژی حتّی واضح‌تر است. این اکتشافات شاید به ما کمک کند تا پیشرفت‌های مهمی در فهم کارکرد #مغز داشته باشیم، اما برای هر فرآیند نورونی که جدا بکنیم، همین پرسش همواره بروز خواهد کرد. دشوار است تصور کنیم که یک طرفدار نوروفیزیولوژی جدید انتظار دارد چه چیزی بیش از تبیین #کارکردهای_شناختی بیشتر اتفاق بیفتد. این‌طور نیست که ما ناگهان یک جرقه پدیداری درون یک نورون کشف کنیم! Chalmers, D., 2010, The Character of Consciousness, pp. 12-13. @PhilMind

🎙️ارائه دکتر همازاده با موضوع #فیزیکالیسم و ترجیح توهم‌گرایی درباره #تجربیات_نزدیک_به_مرگ، ۳۱ فروردین ۱۴۰۱👆 به همراه فایل اسلاید👇 ✅ بررسی تبیین فلسفی گزارشات #NDE در کانتکست #فلسفه_ذهن و #علم_النفس فلسفه اسلامی @PhilMind

🌎 برَد تامپسون با سناریوی زمین دوقلوی فضا- مکانی تلاش کرده نشان دهد #بازنمودگرایی برون‏گرا درباره ادراک ویژگی‏های فضا مکانی هم اشتباه است: «دو شخص به نام‏های اسکار و بیگ‏اسکار را در نظر بگیرید. اسکار یک ادراک‏کننده نرمال ساکن در زمین واقعی است و بیگ‏اسکار در #زمین_دوقلو سکونت دارد. همه چیز در زمین دوقلو، دقیقاً شبیه همین زمین است، فقط با این تفاوت که بزرگی هرچیز، 2 برابر اندازه اشیاء متناظرشان در زمین ماست. متر معیار در زمین دوقلو نیز 2 برابر متر معیار در این زمین، طول دارد. بنابراین مکعّبی با حجم ح در این زمین، مکعّبی با حجم ۸ح در آن زمین خواهد بود. اسکار، همزاد پدیداری بیگ اسکار است و زندگی آگاهانه آن‏ها دقیقاً شبیه هم. وقتی اسکار به برج ایفل نگاه می‏کند، تجربه‏ای خاص از شکل و رنگ و سایز دارد دقیقاً مشابه وقتی بیگ اسکار به بیگ برج ایفل در زمین دوقلو می‏نگرد؛ هرچند که این تجربه به‏وسیله چیزی دو برابر آن در زمین ایجاد شده است.» (Thompson, 2010, "The Spatial Content of Experience", p.156) 🌍 تامپسون نتيجه مي‌گيرد كه تئوری‏های بازنمودگرایانه برون‏گرا درباره تجربه ویژگی‏های فضا- مکانی اشتباه هستند؛ دیدگاه‏هایی که می‏گویند هرگاه دو تجربه از اندازه و فاصله بلحاظ پديداري يكسان باشند، ویژگی فضا- مكاني يكساني را بازنمایی می‏کنند. البته واضح است که مثال وی، نسخه‏های قوی بازنمودگرایانه وسیع - که قائل به این‏همانی #ویژگی_پدیداری با ویژگی بازنمایی‌کردنِ محتوای بازنمودی (در نسخه‏های غیرخالص: به روشی خاص) است - را زیر سؤال می‏برد، ولی نسخه‏های ضعیف بازنمودگرایی (که صرفاً بر ابتناء ویژگی پدیداری بر محتوای بازنمودی تأکید دارند) پاسخی روشن در برابر زمین معکوس تامپسون دارند: ابتناء #پدیدارشناسی بر محتوای بازنمایی به این معناست که در صورت یکسانی محتوای بازنمایی، #خصیصه_پدیداری هم یکسان خواهد بود و نه لزوماً بالعکس. 🌎 اما با توجه به جنبه دیگری در سناریوی تامپسون، مي‌توان نسخه ضعيف بازنمودگرايي برون‌گرايانه را نيز زیر سؤال برد: فرض كنيد هم در برابر اسكار و هم در برابر بيگ اسكار، درختي به ارتفاع پنج متري و در فاصله ده متري آنها وجود دارد، و هر دو ادراك حسّي از اندازه درخت دارند. #محتواي_بازنمودي اين دو ادراك، يكسان است (هر دو ادراك طول واقعي را به درخت نسبت مي‌دهند). اما از سوي ديگر، به نظر مي‏رسد ويژگي پديداري ادراک اسکار و بیگ‏اسکار، متفاوت خواهد بود. یعنی با وجود یکسان ماندن پایه ابتناء، خصیصه پدیداری متفاوت می‏شود. به اين ترتيب، زمین معکوس تامپسون علیه نسخه ضعیف برون‏گرایانه هم کارآمد است. در نهایت بنا بر آن‏چه ذکر شد، به ‏نظر می‏رسد آزمون تامپسون، تمامی اقسام بازنمودگرایی برون‌گرا را به چالش می‏کشد. بازنمودگرایی برون‌گرا مهم‌ترین دیدگاه فیزیکالیستی برای تبیین #آگاهی طی دو دهه اخیر بوده است. @PhilMind

صوت گفتگوی مجازی با موضوع "چشم‌انداز و متدولوژی #علوم_شناختی"، کانون اندیشه جوان، 6 اردیبهشت 1401 👆👆 #نوروساینس #هوش_مصنوعی #دکتر_همازاده @PhilMind

📚 #معرفی_کتاب 📙«فلسفه علوم اعصاب، ذهن و آگاهی» بقلم دکتر کیوان الستی توسط نشر هرمس و در ۱۶۰ صفحه بچاپ رسیده است. 📘مقدمه کتاب ضمن اشاره به اینکه شواهد علمی موجود در #علوم_اعصاب یا #علوم_شناختی، از جنس شواهد سرراست و بین‌الاذهانی موجود در فیزیک و زیست‌شناسی نیستند، هدف از این تألیف را «معرفی برخی از تفاوت‌های فلسفه علومی که دغدغه مسائل مرتبط با ذهن را دارند در مقایسه با فلسفه علوم دیگر که تا امروز بیشتر با آن‌ها برخورد داشته‌ایم»، عنوان می‌کند. 📗فصل اوّل به کلیاتی درباره نظریه‌های فیزیکالیستی ذهن می‌گذرد و فصل دوم بطور خاص بر نظریه #حذف_گرایی ( #دنیل_دنت و دیگران) تمرکز دارد و با مروری بر #پیوندگرایی، استدلال‌ها له و علیه حذف‌گرایی را بررسی می‌نماید. 📕فصل سوم به موضوع تبیین در علوم اعصاب اختصاص دارد و توانایی مکانیزم‌های موجود در #نوروساینس برای تبیین همه اموری که به ذهن نسبت می‌دهیم را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. فصل آخر (چهارم) نیز به شواهد علمی #آگاهی می‌پردازد و با توضیح تمایز میان #مسئله_دشوار و مسائل آسان آگاهی، روش‌های متفاوت برای سنجش آگاهی (روش‌های عینی، رفتاری، درون‌بینی) را مرور می‌کند. @PhilMind

💥ند بلاک – استاد دانشگاه نیویورک و از پیشگامان #فلسفه_ذهن – در برابر دیدگاه #توهم_گرایی امثال #دانیل_دنت استدلال می‌کند. استدلال او بر تفکیک بین آگاهی دسترس (Access Consciousness) و آگاهی پدیداری (Phenomenal Consciousness) استوار است و نمونه‌هایی را مثال می‌زند که جنبه دسترسی و اطلاعاتی آگاهی بدون جنبه پدیداری آن در سیستم بینایی وجود دارد و بالعکس. 💥تلاش بلاک بر اینست که نشان دهد دیدگاه دنت درباره یک نوع دانستن تمام مصادیق #آگاهی اشتباه است و چیزی بیش از جنبه‌های اطلاعاتی آگاهی که در کارکردهای شناختی بکار می‌آید هم وجود دارد. چیزی که همان جنبه پدیداری و تجربه‌ای آگاهی است و برخی فیلسوفان دیگر نیز مانند دیوید چالمرز با تفکیک آگاهی پدیداری و آگاهی روان‌شناختی، و فلاناگان با تفکیک حساسیت تجربه‌ای و حساسیت اطلاعاتی، بدان پرداخته‌اند. 💥در واقع استراتژی بلاک اینست که با ارجاع به آزمایشات و اکتشافات #نوروساینس، تمایز موارد پردازش اطلاعات و کارکردهای شناختیِ آگاهی که فاقد #کوالیا هستند و موارد پدیداری سابجکتیو بدون کارکرد شناختی را مقابل #حذف_گرایی دنت بگذارد تا بگوید #آگاهی_پدیداری، نوعی متفاوت از پردازش اطلاعات (و نه درجه‌ای شدیدتر از آن) است. @PhilMind

✅ اعتقاد به جسمانیت و حتّی مادیت نفس، پیشینه‌ای مفصل و قابل توجّه در میان عالمان مسلمان دارد. بزرگان اهل‌سنّت مانند نظّام معتزلی، متکلّم قرون 2و3 در کنار ابوبکر باقلانی، از پایه‌گذاران کلام اشعری در قرن 4 ماهیت نفس آدمی را #جسم_لطیف معرفی می‌کردند که در مجموعه اعضاء و جوارح بدن مادّی سریان دارد یا با آن‌ها در آمیخته است (فاضل مقداد، ارشاد الطالبین، ص 388 / ابن‌حزم آندلسی، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، ص47). امام‌الحرمین جوینی، متکلّم و فقیه مشهور شافعی قرن 5 (جوینی، الارشاد الی قواطع الأدلّه، ص151) و ابن‌قیّم جوزی، متکلّم کثیرالتألیف قرن 8 (ابن‌قیّم، الروح، ص257) نیز بر همین دیدگاه تأکید داشته‌اند. ✅ حتی دیدگاه مادّی‌انگارانه‎‌تر هم از سوی شخصیت‌هایی چون ابوبکر الاصم، شیخ معتزله در قرن 2 (قاضی عبدالجبار، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، ج11، ص310) و ابوعلی الجبّائی، شیخ معتزله و بزرگ علمای کلام در قرن 3 (فاضل مقداد، ارشاد الطالبین، ص334) و ... اظهار شده که نفس یا روح را همین هیکل مادی و بدن محسوس می‌دانند و چیزی جز آن یا ورای آن را قبول ندارند. قابل توجّه آنست که همگی از مهم‌ترین ادلّه و انگیزه‌هایی که برای دیدگاه‌های مادّی‌انگارانه مذکور ارائه کرده‌اند، علاوه بر براهین عقلی، این است که نظریات فوق را موافق‌ترین آراء با نصوص و آموزه‌های دینی می‌دانند. ✅ در میان عالمان شیعی نیز مشابه همین سنّت فکری شایع بوده است؛ #سید_مرتضی، فقیه و متکلّم بزرگ شیعی در قرن 4، تفسیر صحیح از نفس آدمی را مجموعه اعضای همین بدن مادی می‌داند و سایر دیدگاه‌ها، از جمله جسم لطیف و #جوهر_مجرد فرامادّی را صراحتاً ردّ می‌کند (شریف مرتضی، الذخیره فی علم الکلام، ص114). ابوالصلاح حلبی، از عالمان مطرح شیعی در قرن 4 و 5 نیز به پیروی از اساتید خویش ( #شیخ_طوسی و سید مرتضی)، ماهیت نفس را همین اعضای بدن محسوس معرّفی می‌کند (حلبی، تقریب المعارف، صص128و127). همچنین #محقق_حلی، فقیه و متکلّم بزرگ شیعی قرن 7، ضمن تقسیم دیدگاه مادّی‌بودن نفس به دو دسته زیر، نظر دوم را به صواب نزدیک‌تر می‌بیند: الف) نفس انسان، مجموعه همین بدن مادّی است. و ب) نفس انسان، اجزای اصلی بدن مادّی است که تغییرناپذیر هستند. (محقق حلّی، المسلک فی اصول الدّین، ص106) ابن‌میثم بحرانی، عالم هم‌عصر محقّق حلّی نیز بر همین دیدگاه تأکید دارد. (بحرانی، قواعد المرام، صص141و140) ✅ از آثار #علامه_حلی هم چنین بر می‌آید که او مردّد بین دیدگاه فوق و نظریه #تجرد_نفس بوده است. وی در مناهج‌الیقین بر هر دو دیدگاه اشکالاتی وارد کرده (صص200و199)، در کشف‌الفوائد پس از ذکر نظریه تجرّد جوهری نفس، دیدگاهی که از محقّق حلّی نقل کردیم را بر می‌گزیند (ص327). در تسلیک النفس، ادلّه تجرّد نفس را ردّ کرده و دلیلی هم بر محال‌بودن آن نمی‌بیند. لذا می‌گوید جایز است که نفس انسانی، مجرّد باشد و اگر تجرّدش را نپذیریم، عبارت از اجزای اصلی بدن خواهد بود (ص124) و در کشف‌المراد نیز نهایتاً نظر خویش را مردّد بین دو دیدگاه مذکور باقی می‌گذارد. (ص215) ✅ بطور تقریباً موازی اما فیلسوفانی مانند #فارابی و #ابن_سینا، با دلایلی متعدّد به دفاع از تجرّد جوهری نفس و ردّ دیدگاه متکلّمین برخاستند. تجرّدگرایی نفس در سنّت فلسفی توسّط #سهروردی (قرن 6) تشدید شد و حتّی #قوه_خیال – که قبلاً و نزد فیلسوفان مشّاء، منطبع در #مغز و مادّی بود – نیز علاوه بر قوای ادراک معقولات، مجرّد دانسته شد؛ هرچند که تجرّد خیال نزد شیخ اشراق، بنحو تجرّد مثالی و متفاوت از تجرّد تامّ عقلی است. (ن.ک: سهروردی، مجموعه مصنّفات، ج2، صص213-211) ✅ از آن‌جا که براهین عقلی فقهای متقدّم و متکلّمین عمدتاً درباره جسمانیت و بلکه مادّیت نفس از سنخ دلایل اصول فقهی و مثلاً برای تصحیح خطاب و انتساب اعمال و تکالیف به مکلّفین بود، در برابر استدلال‌های وجودشناختی فیلسوفان دوام نیاورد و بتدریج کنار گذاشته شد. استنادات و استشهادات به نصوص دینی هم از سوی هر دو گروه #فیزیکالیست و #دوئالیست از عالمان مذکور ارائه شده و همچنان ادامه دارد. @PhilMind