▪️بی‌بی‌هلی پارچه‌هایش را به سفارشِ #شهربانو، مستقیم به بازار می‌داد. یا ترمه‌هایش را به #تاجران‌یهودی می‌فروخت. در آن سال‌ها (دهه‌ی ۴۰_۱۳۳۰) تعدادِ مغازه‌داران و تاجران یهودی در بازارهای یزد به خصوص #بازار_خان، زیاد بود. تعدادشان حداقل به سی‌و‌پنج درصد بازاری‌های بازارِ خان می‌رسید. جمعه را مسلمانان و شنبه را یهودی‌ها تعطیل می‌کردند. عملاً شنبه هم بازارِ خانِ یزد، نیمه‌تعطیل بود. از هر تاجرِ قدیمی بازار سئوال کردم، گفت "یهودی‌ها"، مردمانِ بسیار درستی بودند. هرگز در کارشان تقلب یا کاستی یا کلک نبود. ▫️آن روز دورِ حوض صحبت از فراهم کردن پول برای خرید نخ و وسایل دیگر بود. باید نخ می‌خریدند تا دستگاه‌ها را راه می‌انداختند. #بی‌بی‌هلی گفت: "شهربانو پارچه‌هایش را در بازارِ خان به تاجرهای یهودی می‌فروخت، ترمه‌ها را به ابراهیم یروشلی و جیم‌ها را به هارون‌الدادی. من آن دو نفر را می‌شناسم. فردا با مهری به مغازه‌ی آنها می‌رویم." ▪️ظهر آش و کتلت فراوان از خانه‌ی بی‌بی‌هاجر آوردند. درست همان موقع اشرف با دو پسر کوچکش با یک گادیشه‌ی(گاودوش: ظرفی است سر گشاد و ته تنگ که معمولاً شیر گاو را در آن می‌دوشند.) بزرگِ ماست و یک سفره سبزی خوردن، وارد شد. انسجام خانوادگی و همسایگی، کامل شد. اشرف، زن عموی مهری از زمان مرگ رقیه به خانه‌ی برادرشوهرش نیامده بود. ▫️موقعِ ناهار اعظم #عربونه را سر دست کرد و به شدت بر آن کوبید. زن‌ها و بچه‌ها دور حوض عربونه زدند و رقصیدند؛ صدا و رقصی که غم و شادی را توامان در خود داشت. صدا و رقصی که #عدالت را طلب می‌کرد(بعدها در پاریس یک دوست موسیقی‌دان اهل سیرالئون برایم داستان نوعی رقص ظلم و داد را تشریح کرد.) مثل اینکه هیچ غمی وجود نداشت. #مهری غمِ زندانی‌شدن همسرش را فراموش کرده بود. ▪️من به شدت خواهانِ صفورا بودم. از گونه‌های سرخ او و نگاه‌های آتشینش معلوم بود که طاقت او نیز طاق شده است. این نوجوانی هم عالمی دارد. سنّی که مَرد شده‌ای، ولی هیچ‌کس تو را به مردی قبول ندارد. می‌توانی بین زن‌ها جولان بدهی. چند ماه و حداکثر یکسال بعد دیگر نمی‌توانستم به خانه‌ی همسایه‌ها بروم و قاطی زن‌هابشوم. یک‌سال بعد همسایه‌ها رسماً مرا مَرد می‌دانستند. پایم از جلسات زنانه و خانه‌ی همسایه‌های دختردار بریده می‌شد. ✅ این داستان ادامه دارد.... 📌{۱} و اما #پاورقی این قسمت از داستان، آقایِ #احمددبیری، مردِ وارسته و بزرگواری بود. فردی مؤدب، دانا و زحمتکش. در انارِ یزد مِلک و آبی داشت. خانواده‌اش از بزرگانِ آن‌جا بود. در زمان بی‌نظمی‌های جنگ دوم، دزدان، اموالِ آن‌ها را تاراج می‌کنند. سیل و خشکسالی هم افزون بر دزدها می‌شود. دبیریِ مالک، در یزد رُفتگرِ شهرداری می‌شود. #رفتگری که من خیلی چیزها از او آموختم. من شب‌های بسیاری را در اتاق آنها می‌ماندم و با علی و اکبر و بچه‌های او کتابِ امیر ارسلان و اسکندرنامه می‌خواندم. 📌#احمدآقا_دبیری، بعدازظهرها برای مردم آب می‌کشید. آب چاه چهل گز. او مردی آراسته، مرتب و همیشه تمیز بود. صبور و حلیم بود. هرگز او را خندان ندیدم. اخم هم در چهره‌اش نبود. ولی هیچ‌چیز در زندگی‌اش نبود که او را بخنداند. همسرش از بزرگسالی پشت دستگاه شعربافی نشسته بود. زنی که کارگر داشته است، حالا خود کارگر شده بود. سرعتِ کار او نصف سرعت کارگران معمولی شعر بافی بود. 📌 بی‌بی‌هلی او را تحمل می‌کرد. من کلاس پنجم یا ششم دبستان بودم. روزی کسی از من سئوال کرد: "در آینده می‌خواهی چه کاره شوی؟" گفتم: "استادِ دانشگاه." نمی‌دانم کلمه‌ی استاد را کجا شنیده بودم. هنوز به تهران و خانه‌ی استاد محمدی نرفته بودم. همسایه‌ای آن‌جا بود. به من گفت: "خوبه خوبه! چه حرف‌ها" #سکینه‌خانم‌دبیری گفت: "حسین حتماً استادِ دانشگاه می‌شود. بچه را تشویق کنید." سکینه‌خانم از آن زن سئوال کرد: " اگر حسین گفته بود می‌خواهم پادو بشوم خوب بود؟" این حرف نشان از عمقِ فرهنگ خانم دبیری داشت. 📚شازده حمام، جلد ۴ ✍ #دکتر_محمدحسین_پاپلی_یزدی @zarrhbin

🔘 دلگرمی دل‌های یخ‌زده #نامه_به_دادستان 📨 📌قصه به اینجا رسید که قرار شد دستگاه‌های شَعر بافی شهربانو که در زیرزمین خانه‌ی خلیفه محمدعلی خاک می‌خورد دوباره به کار بیفتد، تا مهری بتواند در نبودِ آقارضا، از این راه کسبِ درآمد کند، #باهم بخوانیم ادامه‌‌ی ماجرا... ▫️غروب، دستگاه‌ها آماده‌ی کار بود. ربابه ترمه‌باف و خواهرش یکی از دستگاه‌های ترمه‌بافی را راه انداختند. هر دستگاه ترمه‌بافی دو نفر کارگر می‌خواست. برای دستگاه جیم‌بافی یک نفر کافی بود. پیدا کردن کارگر، ساده نبود. ربابه گفت تا #مهری کارگر پیدا کند، دستگاه ترمه‌بافی خودش را تعطیل و برای او کار می‌کند. ▪️حاجیک زن رمضان هم گفت دستگاه جیم‌بافی خودش را تعطیل و برای او کار می‌کند و دستگاه مهری را راه می‌اندازد. این خود نوعی #ایثار بود. آن‌ها دستگاه خودشان را رها می‌کردند تا برای همسایه مجانی کار کنند. دیگران هم قول همکاری و پیدا کردن کارگر دادند. ▫️فردا #مهری و بی‌بی‌هلی راهی بازار شدند. اول به مغازه‌ی #ابراهیم‌یروشلی رفتند. مغازه‌ی او وسط بازار خان بود. بی‌بی‌هلی، یروشلی را می‌شناخت. او مهری را به یروشلی معرفی کرد: "نوه شهربانو، دختر خلیفه محمدعلی زن آقارضا پاسبان" ابراهیم یروشلی گفت سال‌ها طرف حسابِ #شهربانو بوده و در پُرسه(مراسم‌ختم) او هم شرکت کرده است. ▪️#مهری گفت: "من دستگاه‌های مادربزرگم را راه انداخته‌ام. کلاف ابریشم و سایر وسایل برای بافت ترمه می‌خواهم، پول هم ندارم." #یروشلی گفت: "هر چه می‌خواهی، نسیه می‌دهم. من به تو اطمینان کامل دارد." مهری گفت برای دو دستگاه ابریشم می‌خواهم. #یروشلی گفت: "می‌دانم شوهرت به ناحق گرفتار شده است. حتماً چون او گرفتار شده، می‌خواهی دستگاه‌ها راه بیندازی!" بعد بلافاصله ابریشم و خامه را تحویل مهری داد. ▫️و گفت: "برای اینکه دستگاه‌ها را راه بیندازی، به پول نیاز داری. می‌خواهی به تو پیش پرداخت بدهم؟" #ابراهیم‌یروشلی دفترش را آورد و اجناس داده شده را در آن نوشت. ۱۵۰ تومان هم پیش پرداخت به مهری داد. #بی‌بی‌هلی گفت: "وسایل همین‌جا باشد تا برویم مغازه‌ی الدادی برای نخ جیم." ▪️آن زمان #بازار_یزد، #بازار_تولیدی بود که به بازارِ داخلی متکی بود. بازاری نبود که به بازارِ چین وصل باشد. خدا لعنت کند آن‌هایی که در طول پنجاه‌سال بازارهای تولیدی ما را به #بازار_مصرفی تبدیل کردند! آن هم بازارِ نوکرِ سرمایه‌داری چین. جنسِ نامرغوب و اصطلاحاً بُنجلِ چین را آوردند تا تولید و #اشتغال‌داخلی را نابود کنند. در آن زمان بازاری‌ها #تخصصی عمل می‌کردند. 📌{۱} ▫️#یروشلی در کار پارچه‌ی ابریشمی بود. #الدادی در کار پارچه‌های پنبه‌ای بود. یکی نخِ ابریشم تحویل می‌داد و پارچه‌ی ابریشمی می‌گرفت و دیگری نخِ پنبه‌ای می‌فروخت و پارچه پنبه‌ای می‌خرید. تازه همین یروشلی در تولید کرم نوغان و پیله هم سرمایه‌گذاری می‌کرد. #اقتصاد‌_ملی_و_اسلامی به تسبیح و دلق و انجمن‌های پر آب و تاب نیست. به تولید و اشتغال ملی وابسته است. ▪️هر دو زن به مغازه‌ی #هارون‌الدادی رفتند. الدادی مغازه‌ی کوچکی داشت. #مهری را شناخت. او گفت: "من سال‌ها با شهربانو درباره‌ی تورات و قرآن بحث می‌کردم. از شهربانو چیزها یاد گرفتم. من شاگرد شهربانو هستم. بچه‌های من پیش شهربانو تورات و تلمود یاد گرفته‌اند." این دو زن با الدادی صحبت از راه‌اندازی دستگاه‌های جیم کردند. الدادی هم چون یروشلی تمام وسایل لازم را به مهری نسیه داد و گفت: "مادربزرگت کمی از من طلب دارد. چند توپ جیم و ترمه نزد من امانت گذاشته بود که دیگر سراغشان نیامد. به عمویت هم پیغام دادم، او هم نیامد. من دفتر و دستکم را نگاه می‌کنم، هر چه طلب داشت از بدهی تو کم می‌کنم." 👇👇👇👇

▫️#هارون‌الدادی از مهری پرسید: "ورّاث دیگر به این کار راضی هستند." #بی‌بی‌هلی گفت: "شهربانو وقتی زنده بوده دستگاه‌ها را به شوهر مهری داده است‌." در آن زمان #بازار به دروغ و کلک و چک برگشتی آلوده نبود. در طولِ بیست‌سال، یعنی ۱۳۲۵ تا ۱۳۴۵، حتی یک بازاری در #یزد به خاطرِ ناحسابی و مالِ مردم‌خوری به زندان نرفته است. این #ارزش‌ها را پاس بداریم. من فکر می‌کنم در بیشتر بلکه تمامی شهرهای ایران بِجز تهران، وضع همین‌طور بوده است. بازارهای بزرگی چون بازار شهر تبریز، قزوین، اصفهان، کرمان، شیراز و...بر مبنای درستی استوار بوده است. من مسئله‌ی بازار را در یک مقاله‌ی علمی نگاشته‌ام. ▪️#بی‌بی‌هلی یک باربر گرفت. باربر بارها را در گاری دستی کوچکش گذاشت و راهی خانه شدند. #آحبیب‌احمد (حبیب نیکوکار) از بعدازظهر مشغول کار شد تا دستگاه‌ها را راه بیندازد. بعد از سه روز دستگاه‌ها آماده بود. کارگر هم پیدا شده بود. آحبیب هم با وجود آن که سه روز کار کرد، هیچ دستمزدی نگرفت. هر چه مهری اصرار کرد، آحبیب نیکوکار گفت در بچگی شاگردِ #شهربانو بوده و این چند روز کار را برای نوه‌اش به یاد شاگردی او انجام داده است. آحبیب گفت: "بعد از این کاری داشتی، مزد می‌گیرم."📌{۲} ✅ این داستان ادامه دارد... 📌{۱} و اما بخوانیم اولین #پاورقی؛ دکتر پاپلی می‌گوید: امروز دوشنبه ۱۳۹۴/۳/۲۵ است ۹ روز است عملِ جراحی پروستات کرده‌ام. پنج روز بیمارستان بودم. حالا خانه هستم. کیسه‌ی ادرارم به دست چپم است. چون نمی‌توانم بنشینم، ایستاده دارم می‌نویسم. امروز ارباب شهریار؛ #هیربد‌زردشتی از یزد تلفن کرد. احوالپرسی کرد، البته نمی‌دانست عمل کردم، من هم نگفتم، عمل جراحی را به #یزدی‌ها نگفتم. اگر مادرم بفهمد خیلی نگران می‌شود. 📌من هم به دوستِ زردشتی‌ام #ارباب‌بهرام‌شهری دبیر بازنشسته تلفن کردم. احوالش را پرسیدم. پایش را عمل کرده است. وقتی از او پرسید مشهد کاری داری؟ گفت: "سلامِ مرا خدمتِ #امام‌رضا برسان." #همزیستی‌ادیان عمیق‌تر از آن است که مستشرقان بفهمند. خدا کند که هرگز نفهمند! دارم برای چندمین بار متن جلد چهارم شازده حمام را تصحیح می‌کنم. 📌{۲} و اما دومین #پاورقی؛ دکتر پاپلی می‌گوید: من از این شاگردها زیاد دارم. شاگردانی که در سال‌های ۱۳۵۰ با من درس داشتند. ولی هنوز محبت می‌کنند. الان ساعت ۴:۳۰ دقیقه صبح روز ۱۳۹۳/۴/۱۶ است. یکی از شاگردان قدیمی که محبت دارد و بارها به من محبت کرده است، آقای #حبیب‌الله‌اباذری‌طرقبه است. مرد شریف بزرگواری که خود سال‌ها دبیر بود. شهردار طرقبه بود‌. معتمد مردم طرقبه است. منشاء خدمات مهمی برای شهر طرقبه است. به من چیزها آموخت. درس صبر، #بردباری و پاسداشت‌. 📌 من وقتی به او درس نقشه‌خوانی می‌دادم ۳_۲۲ سال بیشتر نداشتم. امیدوارم اگر شما #معلم هستید شاگردانِ بامحبتی چون آقای حبیب‌الله اباذری طرقبه داشته باشید. من ده‌ها بلکه بیش از ۱۵۰ نفر از این شاگردان با محبت دارم. من همه رقم "همکاری" هم داشته و دارم. همکاری اگر می‌توانست در #حسادت مرا به دیارِ عدم می‌فرستاد تا همکاری که همیشه مرا #یاری کرده است. من از همه‌ی شاگردانم متشکرم؛ حتی آن‌ها که به دلیل شغلی مجبور بودند برای من گزارش بدهند و پرونده درست کنند! شاگردی جای خودش را دارد وظیفه‌ی شغلی جای خود را. 📚 شازده حمام، جلد ۴ #دکتر_محمدحسین_پاپلی_یزدی @zarrhbin