درس خارج فقه آیت الله روحانی جلسه سیزدهم @Nardebane_feghahat

درس خارج فقه آیت الله روحانی جلسه چهاردهم @Nardebane_feghahat

درس خارج فقه آیت الله روحانی جلسه پانزدهم @Nardebane_feghahat

درس خارج فقه آیت الله روحانی جلسه شانزدهم @Nardebane_feghahat

✳️ #کتاب_الطهارة (34) ✔️ درس فقه آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی ۱۸ آبان ۱۳۸۳ 🔹 يک بحثي که در کلمات فقهاء مطرح شده، اين است که آيا قاعده تجاوز در طهارات ثلاث (وضو، غسل و تيمم) جريان دارد يا خير؟ مثلا در وضوء اگر در حين شستن دست راست هستيم، شک کرديم که آيا صورت را ‌شستيم يا نه. آيا مي‌توانيم بگوييم اينجا قاعده تجاوز جريان دارد؟ در غسل همينطور، در تيمم هم همينطور، يا اينکه قاعده تجاوز در اين طهارات ثلاث جريان ندارد؟! 🔸 اجماع قائم شده در اينکه قاعده تجاوز در باب وضو جريان ندارد. و فقهاء به اين مورد اجماع غسل و تيمم را هم الحاق کرده‌اند. #فقه @Nardebane_feghahat

✔️ تدریس کتابِ فقهی «شرائع الإسلام- محقق حلی- کتاب الطهارة» 13 🔹 مبطلات وضو 🔸 توضیحی مختصر پیرامون انواع استحاضه 🔹 «وذی، مذی، ودی» وضو را باطل نمی‌کنند 🔹 رعایت ادب در به کار‌گیریِ عبارت 🔸 برخی از موارد را مرحوم محقق حلی(ره) ردّاً علی العامة ذکر می‌کند 🔹 طبق آیه «أو لامستم النساء» آیا چنین امری وضو را باطل می‌کند؟ 🎤 رضا حسینی #فقه #تدریس_شرایع @Nardebane_feghahat

✔️ تدریس کتابِ فقهی «شرائع الإسلام- محقق حلی- کتاب الطهارة» 14 🔹 مقصود از «خلوة» 🔸 احکام تخلّی 🔹 ستر عورت از ناظر محترم 🔸 تباعد از مردم هنگام تخلی 🔹 توضیحی پیرامون تفسیر علی بن ابراهیم 🔹 چرا وقتی روایت ضعیف السند است، به جای حرمت به کراهت فتوا می‌دهند؟ 🔸 معرفیِ «محمد بن اسماعیل» از فهرست نجاشی 🔹 شیخ مفید معتقد است که استدبار و استقبال به قبله هنگام تخلی فقط در صحرا حرام است، اما در بناء مشکلی ندارد 🎤 رضا حسینی #فقه #تدریس_شرایع @Nardebane_feghahat

✳️ #اجماع_لطفی (18) 🔸 اگر کسی بخواهد به قاعده لطف استناد کند، باید این سه مرحله زیر را بپذیرد: الف) حسن و قبح ذاتی: یعنی اینکه مثلاً: العدل حسنٌ فی الواقع، الظلم قبیح فی الواقع، الأمانة حسنة فی الواقع، الخیانة قبیحة فی الواقع. ب) حسن و قبح عقلی: یعنی باید قبول کند که عقل ما می‌تواند حسن و قبح اشیاء را درک کند. ج) باید بپذیرد که عقلِ ما نه تنها می‌تواند حسن و قبح را در افعالِ عباد درک کند، بلکه می‌تواند در افعال الهی هم حسن و قبح را تشخیص بدهد. 🔹 اگر این مراحل ثلاثه را نپذیرد، نمی‌تواند یک سری از امور را به پشتوانه اینکه بر خداوند حَسَن است (و ترک آن بر او قبیح است) کنار بگذارد. 🔸 اشاعره مرحله اول (حسن و قبح ذاتی) را انکار کرده‌اند و به تبع آن، مرحله دوم (حسن و قبح عقلی) هم مورد انکار آنها قرار گرفته است. 🔹 اخباریون مرحله اول (حسن و قبح ذاتی) را پذیرفته‌اند، ولی مرحله دوم (حسن و قبح عقلی) را انکار کرده‌اند و معتقدند که عقلِ ما قادر بر تشخیصِ حسن و قبح نیست. 🔸 معتزله و برخی از شیعه هر سه مرحله را پذیرفته‌اند. 🔹 برخی از علما (نظیر علامه طباطبایی) نیز مرحله سوم را انکار کرده‌اند و معتقد شدند که عقل هرچند قادر بر تشخیص حسن و قبح هست، اما فقط در حیطه افعالِ عباد، نه در افعال الهی. #اصول #کلام @Nardebane_feghahat

✳️ #اجماع_لطفی (19) ◾️ تفاوت حسن و قبح ذاتی با حسن و قبح فعلی ✔️ استاد محمد تقی سبحانی: 🔸 {در حسن و قبح} بین ذاتی بودن و عقلی بودن تفاوت است. یکی ناظر به مقام ثبوت است و دیگری ناظر به مقام اثبات است. سؤال این است که آیا می‌شود در موردی حسن و قبح ذاتی باشد اما عقلی نباشد؟ در پاسخ می‌گوییم: بله چنین چیزی امکان دارد. می‌توان عنوان نمود که ظلم واقعا زشت است و صفتی به نام قبح را دارد اما عقل آن را تشخیص نمی دهد. کسی از میان متفکران ما این نکته را بیان نکرده‌اند اما فرض آن وجود دارد. تنها برخی از متفکران غربی این نکته را متذکر شده‌اند. #اصول #کلام @Nardebane_feghahat

✳️ #عوالی_اللئالی (1) ✔️ آیت الله سید احمد #مددی (مدظله العالی): 🔹 صاحب وسائل از «عوالی اللئالی» نقل نمی­‌کند و تصريح هم می­‌کند که از اين کتاب نقل نمی‌کند. اما مرحوم بحار از عوالی نقل می‌کند. 🔸 {این کتاب} کاملاً بهم ريخته است، يعنی بسيار کتابِ بهم‌ريخته‌ای است و به لحاظ علمی مشکل دارد. #رجال @Nardebane_feghahat

✳️ #عوالی_اللئالی (2) ✔️ آیت الله سید احمد #مددی (مدظله العالی): 🔹 مرحوم صاحب حدائق با اين که خودش اخباری‌مسلک است، اما هم در مؤلِّفِ (یعنی ابن ابی جمهور احسائی) و هم در مؤلَّف (کتاب عوالی اللئالی) مشکل داشته است. 🔸 {خلاصه} وضع علمیِ اين کتاب، هيچ روشن نيست؛ يعنی نه خودِ مؤلّف وضعِ علمی­‌اش روشن است و نه ارزشِ علمیِ کتاب. #رجال @Nardebane_feghahat

✔️ تدریس کتابِ فقهی «شرائع الإسلام- محقق حلی- کتاب الطهارة» 15 🔹 تعریف استنجاء 🔸 چرا تعبیر به «تطهیر موضع بول و غائط» بهتر است از تعبیر «غَسل موضع بول و غائط»؟ 🔹 استنجاء واجب نفسی نیست، بلکه واجب غیری است 🔸 کیفیت تطهیر موضع بول 🔹 کیفیت تطهیر موضع غائط 🔸 قاعده میسور 🔹 قاعده «ما لا یدرک کله، لا یترک کله» 🔸 چرا قاعده میسور در اینجا جاری نمی‌شود؟ 🔹 «مثلا» در اصل، «مثلانِ» بوده که به جهت اضافه، نون حذف شده است 🔸 دو برداشت از «مثلا ما علی الحشفة من البلل» 🔹 نقل کلامی از آیت الله شبیری زنجانی در مورد ضررِ وارد نمودن فلسفه در مباحث فقهی 🎤 رضا حسینی #فقه #تدریس_شرایع @Nardebane_feghahat

✔️ تدریس کتابِ فقهی «شرائع الإسلام- محقق حلی- کتاب الطهارة» 16 🔸 فرمایشات آیت الله مددی (حفظه الله) در مورد کتابِ عوالی اللئالی 🔹 نظر محدث نوری، مرحوم مرعشی نجفی، صاحب روضات الجنات، شیخ حر عاملی، علامه مجلسی در مورد مؤلفِ عوالی 🔸 مطلبی منسوب به آیت الله سیستانی در مورد صاحبِ عوالی اللئالی 🔹 مستندِ «قاعده میسور» عوالی اللئالی است 🔸 «ان الله اذا حرم شیئا حرم ثمنه» از عوالی اللئالی است 🔹 «مرفوعه زراره» فقط در عوالی اللئالی آمده 🔸 بحث از تعارض «مرفوعه زراره» با «مقبوله عمر بن حنظله» اتلاف عمر که هیچ، بلکه اتلاف کاغذ است! 🔹 مشایخ ابن‌ابی‌جمهور 🔸 «افضل» در اینجا به معنای استحباب نیست 🔹 وجه افضلیت و اکملیت؟ 🔸 اگر غائط از مخرج تعدی بکند، راه تطهیر آن تعیینی است (فقط آب)، اما اگر تعدی نکند، راه تطهیر تخییری است (آب یا احجار) 🔹 «مفهوم عدد» یا «سالبه به انتفاء موضوع»؟! 🔸 نکته‌ای ادبی پیرامونِ «لم یَنْقَ» 🔹 اکمال ثلاث واجب است، زیرا مطلوب ما مرکب از دو جزء است! 🔸 ادله افرادی که معتقدند حجر واحد (که ذوجهات ثلاث است) کفایت می‌کند + مناقشه در آن 🔹 مقصود از «حجر مستعمل» 🎤 رضا حسینی #فقه #تدریس_شرایع @Nardebane_feghahat

✔️ آیت الله شبیری زنجانی (مدظله العالی): 🔸 مرحوم آقای آمیرزا مهدی اصفهانی مشهد از نظر معنوی و جهات روحی فرد خیلی ممتازی بود. ایشان ضدّ فلسفه بود، در نهایت ضدّیت. 🔹 من از مرحوم حاج آقای مشایخی عراقی شنیدم که می‌گفت: به آمیرزا مهدی گفتم: آن کسی که در قم منظومه می‌گوید، نماز شبش ترک نمی‌شود و منظورم آقای خمینی بود. ایشان گفت: نماز شب می‌خواند و فلسفه می‌گوید؟! ایشان این‌گونه ضدّ فلسفه بود. 🔸 از آقای خمینی شنیدم که آمیرزا مهدی در توهین به فلاسفه قصد قربت می‌کند. 🔹 شنیدم آقای آمیرزا مهدی با این اختلاف سبک و مشرب، وقتی کتاب «کشف الاسرار» آقای خمینی را دیده بود، با اینکه ۱۷-۱۸ سال از آقای خمینی بزرگتر بود، در مشهد دست آقای خمینی را بوسید. 📚 جرعه‌ای از دریا ج2 ص540 #شبیری_زنجانی #امام_خمینی #میرزا_مهدی_اصفهانی @Nardebane_feghahat

✳️ #عوالی_اللئالی (3) ✔️ آیت الله سید احمد #مددی (مدظله العالی): 🔸 مرحوم حاجی نوری (قدس الله نفسه) در مستدرک جلد 3 از چاپ قديم، مفصل سعی کرده از کتاب عوالی اللئالی دفاع کند، البته باز هم قبول کرده که مقدمه­‌اش خيلی نامربوط دارد، مقدمه­‌اش را حاجی نوری قبول می‌کند که خرابی دارد‌. #رجال @Nardebane_feghahat

✳️ #اجماع_لطفی (20) ✔️ انکار مرحله سوم توسط علامه طباطبایی 🔸 فمِنْ عظيم الجرم أن نُحَكِّمَ العقلَ عليه تعالىٰ فنقيّد إطلاقَ ذاته غيرِ المتناهية فنُحِدَّه بأحكامه المأخوذة من مقام التحديد والتقييد، أو أن نُقَنِّنَ له فنَحْكُمُ عليه بوجوب فعل كذا و حرمة فعل كذا وأنه يحسُنُ منه كذا و يَقْبُحُ منه كذا على ما يراه قومٌ. فإن في تحكيم العقل النظري عليه تعالى حكما بمحدوديته والحد مساوق للمعلولية فإن الحد غير المحدود والشيء لا يحد نفسه بالضرورة، وفي تحكيم العقل العملي عليه جعلُه ناقصاً مستقبلاً تَحْكُمُ عليه القوانين والسنن الاعتبارية التي هي في الحقيقة دعاو وهمية كما عرفت في الإنسان فافهم ذلك. 📚 الميزان في تفسير القرآن، العلامة الطباطبائي ج8 ص55 #اصول #کلام @Nardebane_feghahat

✔️ تدریس کتابِ فقهی «شرائع الإسلام- محقق حلی- کتاب الطهارة» 17 🔸 «روث» و «عظم» طعامِ جن است 🔹 حکم وضعی و حکم تکلیفی 🔸 از أحجار باکره در دو بابِ فقه بحث شده 🔹 مستحبات و مکروهات تخلی 🔸 تغطیة الرأس 🔹 تسمیه 🔸 ورود به توالت با پای راست روایتی ندارد 🔹 قرینه مقابله 🔸 استبراء للرجل و المرأة 🔹 مکان‌هایی که تخلی در آن‌ها مکروه است 🔸 مواضعِ لعن 🔹 تعریف مشتق (بحث اصولی) 🔸 تخلّی تحت اشجار مثمره 🎤 رضا حسینی #فقه #تدریس_شرایع @Nardebane_feghahat

✔️ تدریس کتابِ فقهی «شرائع الإسلام- محقق حلی- کتاب الطهارة» 18 🔹 حقوقِ حیوانات در اسلام 🔸 قتلِ سعد بن عباده 🔹 أکل، شرب و سواک در حال تخلّی کراهت دارد 🔸 تکلّم در حال تخلی مکروه است الا در سه مورد 🔹 الضرورات تبیح المحظورات 🔸 معنای «فروض» 🔹 «نیّت» لسانی و جوارحی نیست، بلکه قلبی و جوانحی است 🔸 «لفظ» مقوِّم نیّت نیست، بلکه کاشف از آن است 🔹 علامه مجلسی هیچ عملِ مباحی انجام نداد 🔹 نیّت در طهارت لغویه شرط نیست، اما در طهارت شرعیه شرط است 🔸 قدر متیقّن از نیّت عزم بر فعل است 🔹 معنای قصدِ تقرّب 🔸 فرق بین قصد امتثال الهی و جلب رضایت الهی 🔹 ۱۱ معنا برای قصد قربت مطرح شده 🔸 آیا «قصد وجه» در نیّت لازم است؟ 🔹 قصد قربت در «توصلیات» شرط کمال است 🔸 ضمیمه‌شدن نیّت تبرّد به نیت تقرّب 🔹 قولی منسوب به سید مرتضی (اعلی الله مقامه) 🎤 رضا حسینی #فقه #تدریس_شرایع @Nardebane_feghahat

✔️ تدریس کتابِ فقهی «شرائع الإسلام- محقق حلی- کتاب الطهارة» 19 🔹 تختم بالیمین از علائم شیعه است 🔸 عمروعاص در ماجرای حکمیت چه کرد؟ 🔹 معنای فریضه و سنّت 🔸 شافعیه تلفظ در نیّت را شرط می‌دانند 🔹 توضیحی پیرامون محمد بن ادریس شافعی 🔸 فقط در یکجا به زبان آوردن نیت، مستحب است 🔹 وقتِ نیّت چه موقعی است؟ 🔸 همه این بحث‌ها مترتّب بر این است که نیّت را یک امر إخطاری بدانید! 🔹 آیا نیت یک امر اخطاری است یا صرفاً دافع إلی الفعل است؟ 🔸 استدامه حقیقیه و استدامه حکمیه 🔹 «استدامه حقیقیه» تعسّر دارد 🔸 «استدامه حکمیه» طبق یک معنا، امری وجودی است و طبق معنای دیگر، امر عدمی محسوب می‌شود 🔸 توضیحی پیرامون علی بن ابراهیم 🔹 دو راه برای توثیق ابراهیم بن هاشم 🔸 حماد بن عیسی (غریق الجحفة) 🎤 رضا حسینی #فقه #تدریس_شرایع @Nardebane_feghahat

✔️ نظرات در مورد تداخل اسباب: 1⃣ نظریه ی مشهور (و از جمله صاحب کفایه): عدم تداخل. اگر شخصی هم بول کرد، هم غائط و هم خوابید، آیا در ‌این صورت، سه وجوب وضو بر ذمه می‌آید؛ زیرا قاعده «عدم تداخل» است. 2⃣ نظر مرحوم خوانساری (صاحب مشارق الشموس): تداخل یعنی در فرض مذکور، فقط یک وجوب وضو بر ذمّه مکلّف می‌آید. 3⃣ نظر ابن ادریس حلی: اگر جنس شرط‌ها یکی است، مثلاً اگر ساعت ۶ خوابید، بیدار شد و دوباره ساعت ۷:۳۰ خوابید. جنس این‌ها یکی است و لذا قاعده در این صورت، تداخل است. اما اگر جنس شرط‌ها متفاوت باشد، مثلاً اگر شخصی ساعت۶ بخوابد و بعد از بیدار شدن، بول کند. هریک از این‌ها سبب مستقل برای وجوب وضو است.در چنین مواردی قائل به عدم تداخل شده است، یعنی دو وضو بر ذمه مکلف قرار گرفته. 🔸 لازم به ذکر است که چنین مثالی به از باب تقریب به ذهن است وگرنه در این مثال دلیل خارجی وجود دارد و این بحث‌ها پیش نمی‌آید. #اصول @Nardebane_feghahat

✳️ #روایت_مضمره (6) ✔️ دو راه‌حلِ صاحب مدارک(ره) برای استناد به یک روایت مضمره 🔸 رواه الكليني ـ رضوان الله عليه ـ في الحسن عن زرارة، قال: «إذا اغتسلت بعد طلوع الفجر أجزأك غسلك ذلك للجنابة، والجمعة، وعرفة، والنحر، والحلق، والذبح، والزيارة، و إذا‌ اجتمعت لله عليك حقوق أجزأك عنها غسل واحد قال، ثم قال: وكذلك المرأة يجزئها غسل واحد لجنابتها، وإحرامها، وجمعتها، وغسلها من حيضها أو عيدها» 🔹 وهذه الرواية وإن كانت مضمرة في الكافي إلا أنّ اسنادها في التهذيب، و ظهور أنّ هذا الراوي لا يروي عن غير الإمام (عليه‌السلام) يجعلها في قوة المسندة. 📚 مدارك الأحكام، الموسوي العاملي، السيد محمد ج1 ص195 #رجال @Nardebane_feghahat

✳️ #شرایع_الإسلام (5) 📚 كتاب حقائق الفقه في شرح شرائع الاسلام ✍ الشيخ محمد رضا الطهراني #فقه @Nardebane_feghahat

✔️ تدریس کتابِ فقهی «شرائع الإسلام- محقق حلی- کتاب الطهارة» 20 🔹 دو راه‌حل در مورد مضمره زراره 🔸 چهار نظریه در مورد روایات مضمره 🔹 اعتباری به «أنزع» و «أغم» نیست 🔸 بابِ تقدیرات در فقه 🔹 شخص غیر مستوی الخلقة باید در وضو مانند شخص مستوی الخلقة عمل کند 🔸 مقصود از «عِذار» 🔹 توضیحی پیرامون اخبار بیانیه 🔸 قول، فعل و تقریر معصوم حجت است 🔹 فعل معصوم دلالت بر چه امری ‌می‌کند؟ وجوب؟ استحباب؟ اباحه؟ 🔸 اباحه به معنای اخص و اباحه به معنای اعم 🔹 اگر صورت را برعکس بشوید، مجزی نیست (بر خلاف سید مرتضی) 🔸 برخی بین دلالت روایات بیانیه و دلالت فعل معصوم فرق‌ گذاشته‌اند 🔹 اگر قرائن منضمّ به اخبار بیانیه شوند، وجوب فهمیده می‌شود، وگرنه خیر 🎤 رضا حسینی #فقه #تدریس_شرایع @Nardebane_feghahat

✔️ تدریس کتابِ فقهی «شرائع الإسلام- محقق حلی- کتاب الطهارة» 21 🔹 صاحب کفایه معتقد است که رابطه بین وجوب و استحباب، تباین است 🔹 محاسن اگر بیشتر از یک قبضه باشد، کراهت دارد 🔸 آیا تخلیل واجب است؟ 🔹 تفصیل بین کثیف الشعر و خفیف الشعر 🔸 همگی شستن مرفق را لازم می‌دانند ولی در دلیل شستن آن چهار نظریه هست 🔹 دخول غایت در مغیا؟! 🔸 برخی گفته‌اند غسل مرفق واجب بالأصالة نیست، بلکه شستن آن از باب مقدمه علمیّه لازم است 🔹 وضوی علی بن یقطین 🔸 تخصیص قرآن به خبر واحد 🔹 سه فرض در مورد دست (داخل محدوده، خارج محدوده و...) 🔸 اگر شک دارد که این ید، ید اصلیه است یا ید زائده، تکلیف چیست؟ 🎤 رضا حسینی #فقه #تدریس_شرایع @Nardebane_feghahat

✔️ مرحوم میرزای قمی از «لا خلاف» به «اجماع سکوتی» تعبیر می‌کند. #اصول #اجماع @Nardebane_feghahat