🔰 بر کرانه آیه‌ها
5️⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/15)
💢 «یَستَهزِئُ»:
یکی از حروفی که در خط قرآن، #گاهی ناخواناست حرف «یاء» است و یکی از مواضعی که حرف یاء، ناخوانا می‌شود هنگامی است که در زیر همزه (رأس‌العین) به‌عنوان پایه قرار می‌گیرد. البته گاهی این حرف یاء، به شکل دندانۀ بدون نقطه نیز در این موقعیت قرار می‌گیرد (ىـ) که در مطالب آتی دربارهٔ آن خواهیم گفت.
❓اما چرا یاء؟ ... دلیل انتخاب این حرف برای پایۀ همزه چیست و چرا الف یا واو برای پایۀ همزه انتخاب نشده‌اند؟
✅ بر اساس آنچه در منابع رسم‌المصحف در خصوص «یَستَهزِئُ» و کلماتی نظیر آن آمده است؛ هنگامی‌که کلمه به همزه ختم شود و حرکت حرف قبل از آن، یکی از حرکات کوتاه باشد، پایۀ همزه، یکی از حروف ناخوانا (و ، ا ، ی) متناسب با حرکت حرف قبل از همزه (نه حرکت خودِ همزه)، نوشته می‌شود، یعنی:
✓ اگر حرکت حرف قبل از همزه، #ضمه باشد حرف #واو
✓ اگر #فتحه باشد حرف #الف ،
✓ اگر #کسره باشد حرف #یاء ،
به‌عنوان پایۀ همزه نگاشته می‌شود. البته این قاعده برای برخی لغات، نکات دیگری هم دارد که در مطالب بعدی در مواجهه با آن کلمات توضیح داده خواهد شد.
🟥 به پایۀ همزه و حرکت قبل از آن در کلمات زیر توجه فرمایید:
«بَدَأَ» «سَبَإٍ»: با پایهٔ الف به دلیل #فتحه قبل از همزه
«اللُّؤلُؤُ»: با پایهٔ واو به دلیل #ضمه قبل از همزه
«قُرِئَ»: با پایهٔ یاء به دلیل #کسره قبل از همزه
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیه‌ها
4⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/49)
💢 «نَجَّینٰکُم»:
چنانکه ملاحظه می‌کنید در این کلمه، #الف حذف شده است.
بر اساس قواعد رسم المصحف، حرف الف در تمامی کلمات دارای ضمیر متکلم مع‌الغیر (نا) متصل به ضمیر مفعولی (در اینجا ضمیر «کُم») با #حذف_الف نگارش شده است.
✓ #علامت_گذاری این کلمه:
ضبط #مصری : نَجَّیْنَـٰکُم (علامت سکون روی حرف میم در این کلمه به دلیل ادغام با حرف میم در کلمه بعدی حذف شده است)
ضبط #هندی : نَجَّیْنٰکُمْ
ضبط #ترکی : نَجَّیْنَاکُمْ (اصولا حرکت فتحه قبل از الف ایستاده، قاعده‌مندتر از این حرکت قبل از الف کوچک است)
ضبط #ایرانی : نَجَّیْنٰاکُمْ
ضبط #کم_علامت : نَجَّینٰکُم
← چنانکه ملاحظه می‌کنید در ضبط ترکی و ایرانی #رسم_المصحف رعایت نشده است.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیه‌ها
4⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/50)
💢 در مطلب روز قبل گفتیم که #الف در افعالی که ضمیر متکلم مع‌الغیر «نا» به آن چسبیده و بعد از آن، ضمیر مفعولی آمده باشد حذف می‌شود.
حال در این آیه شریفه، ما با سه کلمه که هر سه دارای ضمیر «نا» هستند مواجهیم (فَرَقنا، فَاَنجَینٰکُم، اَغرَقنا).
✓ چنانکه می‌بینید ضمیر «نا» در این افعال وجود دارد اما فقط در یکی از این افعال (فَاَنجَینٰکُم)، #الف حذف شده است.
توضیح قاعدهٔ بالا با ملاحظهٔ این سه کلمه کاملا روشن و قابل درک است، زیرا الف ضمیر «نا» که در دو فعل «فَرَقنا» و «اَغرَقنا» اثبات شده، در «فَاَنجَینٰکُم» حذف شده است و دلیل آن بر طبق قاعده‌ای که ذکر شد، آن است که بعد از ضمیر «نا» در این کلمه، ضمیر مفعولی «کم» آمده و به همین دلیل، #الف حذف شده است.
✓ #علامت_گذاری این کلمه:
ضبط #مصری : فَأَنجَیْنَـٰکُمْ
ضبط #هندی : فَاَنْجَیْنٰکُمْ
ضبط #ترکی : فَاَنْجَیْنَاکُمْ
ضبط #ایرانی : فَاَنْجَیْنٰاکُمْ
ضبط #کم_علامت : فَاَنجَینٰکُم
← چنانکه ملاحظه می‌کنید در ضبط ترکی و ایرانی، #رسم_المصحف رعایت نشده است.
☝️ یک نکتهٔ تجویدی:
حرف «م» در آخر کلمهٔ «فَاَنجَینٰکُم» و حرف «واو» که بلافاصله بعد از آن آمده، هر دو از حروفی هستند که از ناحیه لب‌ها تلفظ می‌شوند (حروف شَفَوی) و به همین دلیل، امکان #ادغام شدن در هم را دارند، بنا بر این در حوزه تجوید و فصیح‌خوانی، بسیار تأکید شده است که تلاوت‌کننده می‌بایست حتما مراقب باشد تا حرف «میم» در حرف «واو»، ادغام نشده ❌ و کاملا #واضح تلفظ شود.
✓ یادآور می‌شود که مثال مهم دیگر برای این نکته، در آیهٔ آخر سوره حمد -که در همهٔ #نمازهای_واجب خوانده می‌شود- در بین دو کلمهٔ «عَلَیهِم وَلَاالضّآلّین» وجود دارد که اهمیت توجه به این موضوع را بیشتر می‌کند.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیه‌ها
5⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/57)
💢 «طَیِّبٰتِ»:
این کلمه مانند دیگر کلماتی که طی مطالب قبلی گفته شد از نوع اسم و #جمع_سالم مؤنث است.
در این کلمه نیز همچون کلمات قبلی از این دست، بر اساس قاعدهٔ #رسم_المصحف مبنی بر حذف الف از کلمات اسم جمع سالم مذکر یا مؤنث، الف به روال عادی حذف شده است.
✓ علامتگذاری این کلمه:
ضبط #مصری : طَیِّبَـٰتِ
ضبط #هندی و #کم_علامت : طَیِّبٰتِ
ضبط #ترکی : طَیِّبَاتِ
ضبط #ایرانی : طَیِّبٰاتِ
💢 «رَزَقنٰکُم»:
قاعدهٔ رسم المصحف که شامل این کلمه می‌شود و در مطالب گذشته نیز به آن اشاره شده این است که «در کلماتی که در آخر آنها ضمیر فاعلیِ "نا" آمده و بلافاصله ضمیر مفعولی به آن چسبیده باشد، #الف حذف می‌شود».
✓ علامتگذاری این کلمه:
ضبط #مصری : رَزَقْنَـٰکُمْ
ضبط #هندی : رَزَقْنٰکُمْ
ضبط #ترکی : رَزَقْنَاکُمْ
ضبط #ایرانی : رَزَقْنٰاکُمْ
ضبط #کم_علامت : رَزَقنٰکُم
طبق روال معمولِ شیوه‌های ترکی و ایرانی، در این شیوه‌ها #الف در این کلمات اثبات شده که با اصول و قواعد رسم المصحف، مغایر است.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹
🔰 بر کرانه آیه‌ها
5️⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/65)
💢 «فِی السَّبتِ»:
در ادامۀ توضیحات آموزشی در خصوص شیوۀ علامتگذاری #کم_علامت ، حال در این رابطه به برخی دیگر از قواعد مربوط به تشخیص #حروف_ناخوانا می‌پردازیم:
✓ #یاء بعد از کسره:
طبق قواعد #روخوانی ضبط کم‌علامت، حرف یاء بعد از کسره ناخواناست، بنا بر این یاء در «فِی» ناخواناست.
✓ #الف در ابتدای کلمه، قبل از لام:
قاعدۀ دیگر در حروف ناخوانا در این شیوه این است که الف در ابتدای کلمه که بعد از آن «لام» باشد ناخواناست (الف وصل).
✓ #لام قبل از تشدید:
همچنین «لام» قبل از تشدید نیز در ضبط کم‌علامت، ناخوانا محسوب می‌شود.
← بنا بر این در اتصال دو کلمۀ «فِی السَّبتِ» سه حرف #ناخوانا به وجود می‌آید که هر سهٔ آنها قاعده‌مند هستند.
← اما درباره حروف الف و لام باز هم می‌توان قواعد را کمتر کرد، به این صورت که می‌توان گفت «الف و لام در ابتدای کلمه، قبل از #تشدید ، هر دو ناخوانا هستند».
💢 «خٰسِـٔینَ»:
در این کلمه همچون کلمه «الصّٰبِـٔینَ» (بقره/62) دو قاعده رسم‌المصحف جریان دارد که جمع این دو قاعده در یک کلمه، جالب توجه است.
☝️اول، #حذف_الف :
این قاعده که در بسیاری از کلمات قرآن جاری است و در مطالب گذشته بارها به آن اشاره شده؛ همان قاعدۀ معروف حذف الف از کلمات اسم #جمع_سالم مذکر یا مؤنث است.
✌️دوم، #حذف_یاء :
مطابق قواعد #رسم_المصحف ، اگر دو حرف یاء که اولی برگرفته از همزه باشد و یاء دوم نشانۀ جمع باشد؛ برای جلوگیری از قرار گرفتن دو حرف مثل هم در کنار هم و در یک کلمه، یاء اول حذف می‌شود و به جای آن، علامت رأس‌العین را با قید مراقبت از تأثیر بر شکل اساسی کلمه نگارش می‌کنند که در اینجا بر روی #خط_تیره در امتداد دندانه‌های حرف «سین» نوشته شده و دیگر مربوط به رسم‌المصحف نبوده و به حوزۀ علم #ضبط_المصحف مربوط می‌شود.
💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم
👇👇👇👇👇
🔹@moshaf_org🔹