🔰 بر کرانه آیه‌ها #نکات_نگارشی_و_علامت‌گذاری 🔹 در این عبارت باعظمت که سرآغاز 113 سوره از کلام پروردگار است، سه نکته مهم #آموزشی قرار دارد. 💢 ابتدا به ذکر چند #مقدمه می‌پردازیم: ❇️ مقدمه 1: نگارش لغات در هر یک از حوزه‌های #املای_عربی و #کتابت_قرآن_کریم ، از دستور و قاعده خاصی پیروی می‌کند که این دستورات، گاه با یکدیگر، همسو و گاه با هم متفاوت هستند. ❇️ مقدمه 2: در علوم قرآنی، به مباحثی که پیرامون چگونگی شکل نگارش کلمات قرآن می‌پردازد، رسم‌ُالمُصحف گفته می‌شود. همچنین به مجموعه مباحثی که به بررسی قواعد علامت‌گذاری قرآن و انواع آن در کشورهای اسلامی می‌پردازد اصطلاحاً «ضَبط‌ُالمصحف» گفته می‌‌شود. ❇️ مقدمه 3: #ضبط_المصحف (علامت‌گذاری کلمات قرآن)، انواع گوناگونی دارد که هر کدام از قواعد خاصی تبعیت می‌کنند. برخی از شیوه‌های ضبط‌المصحف عبارتند از: مصری (عثمان‌طه)، ایرانی، هندی، ترکی، کم‌علامت و ... 💢 نکات #آموزشی : 1️⃣ اولین نکته در این عبارت، در خصوص لفظ «بسم» است که بر اساس رسم‌المصحف، در همه مواضعی که در #ابتدای_سوره و بلافاصله بعد از آن، لفظ جلاله «الله» آمده باشد، به همین شکل یعنی بدون الف (سه حرف باء، سین و میم) آمده است. 👈 این لفظ از دو کلمه « بـ » و «اسم» تشکیل شده است. با توجه به این که الف در ابتدای کلمه «اسم»، الف وصل است، لذا تلفظ این کلمه به همان شکلی که در قرآن نوشته می‌شود صحیح است‌. 👈 در املای عربی و حتی در مصحف، هرجا بعد از این لفظ، کلمه‌ای غیر از «الله» آمده باشد؛ الف حذف نمی‌شود و نوشتن این لفظ با الف (باسم) نیز اشکالی ندارد؛ مثل: فسبح باسم ربک العظیم (واقعه/96). 2️⃣ در تمامی متون عربی اعم از #املای_عربی و #کتابت_قرآن ، لفظ جلاله «الله» همواره با دو حرف لام و بدون الف دوم (الله) نگارش می‌شود. بر این اساس در همه شیوه‌های علامت‌گذاری به‌جز شیوه مصری (عثمان‌طه)، صدای الف مدی در این کلمه، با #الف_کوچک روی لام دوم همراه با #تشدید (للّٰـه) گذاشته شده است. 👈 اما نکته قابل توجه این است که در شیوه علامت‌گذاری مصری در لفظ جلاله «الله»، روی لام دوم، علامت تشدید با علامت #فتحه آمده است (للَّـه) که به اذعان عموم علمای صاحب‌نظر و با استناد به کتب مرجع در این زمینه، هیچ توجیهی ندارد زیرا در این حالت، در صورت رعایت منطق علامت‌گذاری، #تلفظ این لغت با #کتابت آن اختلاف خواهد داشت. 3️⃣ نکته قابل توجه دیگر در این عبارت، کلمه «رحمٰن» است. این کلمه اگر با الف‌و‌لام باشد یا اسم عَلم (اسمی که به طور خاص، دلالت بر اسم شخص، مکان و… دارد)، محسوب شود، همواره در املای عربی و کتابت مصحف، بدون الف نگاشته شده و صدای مدی حرف میم با #الف_کوچک روی آن (رحمٰن) نشان داده می‌شود. 👈 الف کوچک روی میم، در ضبط مصری همراه با علامت #فتحه در سمت راستش می‌آید (ــَـٰ: رحمَـٰن) در حالی که در ضبط #کم_علامت ، الف کوچک، به‌تنهایی آمده است و بدون نیاز به علامت دیگر، #به_راحتی خوانده می‌شود و به علامت دیگری احتیاج ندارد. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 5️⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/22) 💢 «بِهٖ»: کلمات بسیاری مانند این کلمه در قرآن وجود دارد که در آخر آنها حرف «هاء» آمده و به دلایلی حرف هاء می‌بایست اشباع (تبدیل صدای کوتاه به صدای کشیده) شود، از آنجا که صدای یاء مدی را در این شرایط نمی‌توان با حرف «ی» چسبیده به هاء نوشت، ناگزیر باید از حروف یا علایمی که بر خط، عارض می‌شوند استفاده کرد. برای این منظور در مصاحف، به شکل‌های گوناگون عمل شده است. ✓ در ضبط #مصری در زیر حرف هاء، حرکت کسره و در جلوی آن، حرف یاء به شکل معکوس کوچک گذاشته شده است که هرچند حرفی از حروف الفباست اما چون کوچک و جدا از حرف نوشته شده در زمره علائم به حساب می‌آید و مربوط به #ضبط_المصحف است (بِه‌ے). ✓ در ضبط #ترکی به دو شکل عمل شده است: ۱. برخی فقط در زیر حرف هاء، حرکت کسره گذاشته و از نگارش حرکت یا علامت دیگری صرف‌نظر کرده‌اند (بِهِ). ۲. در برخی دیگر از مصاحف ترکی نیز فقط در زیر هاء، علامت کسرۀ اشباعی (شبیه به الف کوچک) گذاشته شده است (بِهٖ). 👈 البته در ضبط #هندی و ضبط #کم_علامت نیز به همین صورت است (بِهٖ). 💢 «الثَّمَرٰتِ»: مطابق با منابع علم رسم‌المصحف، بر مبنای قاعده حذف الف در کلمات جمع سالم مذکر و مؤنث، الف بعد از راء در این کلمه حذف شده است؛ مانند: «وَالصّٰدِقینَ»، «الظّٰلِمونَ» یا «کَلِمٰت»، «ظُلُمٰت» و ... . همچنین با اتفاق نظر علمای این علم، حرف تاء آخر به صورت کشیده و نه تاء گرد (ـة ة) نگارش می‌شود. در واقع نگارش این کلمه به این شکل (بدون الف)، فقط در مصحف، مورد تأکید است و در املای عربی، اثبات الف در این کلمه اشکالی ندارد. ناگفته نماند که در مصاحفی از قبیل ایرانی و ترکی، این کلمه با اثبات الف آمده است که با قواعد و اصول رسم المصحف مغایرت دارد. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 5⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/62) 💢 «الـٔاخِرِ»: ترکیب دو حرف «لام» و «الف» به شکلی که اصطلاحا به آن «لام و الف قیچی» گفته می‌شود به همراه علامت «رَأسُ العین» (ء) که در اصطلاح عامّ، به‌اشتباه به آن همزه گفته می‌شود و در میان این دو برای نشان دادن صدای مدی «آ» نوشته شده است؛ یکی از چالشی‌ترین موضوعات آموزش در آموزش روخوانی قرآن به حساب می‌آید. ← از طرفی ترکیب «لام و الف قیچی»، کاملا در چارچوب قواعد #خوشنویسی بوده و صحیح است و از سویی دیگر نگارش این دو حرف به این شکل، موانعی را بر سر راه #تلاوت_روان و صحیح قرآن برای بسیاری از تلاوت‌کنندگان قرآن ایجاد می‌کند؛ در این بین، وجود علامت «رأس‌العین» در میان این دو حرف، به عامل سوم برای تشدید این چالش تبدیل شده است؛ چرا که بر اساس اصول ضبط #مصری -که امروزه بیش از مصاحف دیگر در بلاد اسلامی رواج دارد- همواره #همزه_قطع با این علامت در زیر یا روی آن نوشته می‌شود (أَ ، إِ ، أُ) و نیز برای نشان دادن صدای مدی «آ» در شیوه‌های #مصری و #کم_علامت ، رأس‌العین در کنار حرف الف نوشته می‌شود (ءا). حال در اینجا علامت #رأس_العین در #میان ترکیب لام و الف قیچی به‌منظور نشان دادن صدای مدی «آ» آمده است در حالی که شباهت بسیاری به مواردی دارد که این علامت بر #روی حرف همزه با یک حرکت کوتاه آمده است مانند «الأَرضُ». ✓ چنانکه مشاهده می‌کنید این دو شکل «لـٔا» و «لأ» شباهت بسیاری به هم داشته و در مواقع زیادی موجب اشتباه در تلاوت می‌شود. ← نکته: به دلیل محدودیت فونت در فضای رسانه، امکان نوشتن شکل دقیق «لـٔا» که به‌صورت ضربدری است وجود ندارد. ✅ پیشنهاد: برای رفع این مسئله، مرکز طبع و نشر قرآن کریم در حال بررسی و تحقیق در خصوص استفاده از شکل «آ با کلاه» برای صدای مدی «آ» است تا در مقایسه با مورد مشابه آن که یکی از حرکات کوتاه را دارد کاملا متفاوت بوده و از امکان دچار شدن به اشتباه، تا حد زیادی کاسته شود. البته قطعاً در این پیشنهاد برای استفاده از علامت «آ» به جای «ءا»، #تفاوت_اساسی در شکل آن با علامت #مد ایجاد خواهد شد. 💢 «الصّٰبِـٔینَ»: حرف #همزه در میان این کلمه، به دلیل رعایت قواعد رسم المصحف به شکل علامت #رأس_العین و در حوزۀ قواعد #ضبط_المصحف آمده است. به این معنی که از نظر قواعد رسم المصحف، این کلمه می‌بایست با دو دندانه که یکی مربوط به حرف باء و دیگری حرف یاء است نگارش شود و نوشتن دندانۀ دیگری برای حرف همزه، خلاف اصول #رسم_المصحف است (ـبئیـ). ✓ همچنین الف بعد از صاد در مصاحف، پایبند به رسم المصحف حذف شده و صدای آن با الف کوچک (مربوط به ضبط المصحف) نشان داده می‌شود، هرچند که معمولا در شیوه‌های علامت‌گذاری #ایرانی و #ترکی ، این نکات، مورد توجه قرار نگرفته و رعایت نشده است. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 5️⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/65) 💢 «فِی السَّبتِ»: در ادامۀ توضیحات آموزشی در خصوص شیوۀ علامت‌گذاری #کم_علامت ، حال در این رابطه به برخی دیگر از قواعد مربوط به تشخیص #حروف_ناخوانا می‌پردازیم: ✓ #یاء بعد از کسره: طبق قواعد #روخوانی ضبط کم‌علامت، حرف یاء بعد از کسره ناخواناست، بنا بر این یاء در «فِی» ناخواناست. ✓ #الف در ابتدای کلمه، قبل از لام: قاعدۀ دیگر در حروف ناخوانا در این شیوه این است که الف در ابتدای کلمه که بعد از آن «لام» باشد ناخواناست (الف وصل). ✓ #لام قبل از تشدید: همچنین «لام» قبل از تشدید نیز در ضبط کم‌علامت، ناخوانا محسوب می‌شود. ← بنا بر این در اتصال دو کلمۀ «فِی السَّبتِ» سه حرف #ناخوانا به وجود می‌آید که هر سهٔ آن‌ها قاعده‌مند هستند. ← اما درباره حروف الف و لام باز هم می‌توان قواعد را کمتر کرد، به این صورت که می‌توان گفت «الف و لام در ابتدای کلمه، قبل از #تشدید ، هر دو ناخوانا هستند». 💢 «خٰسِـٔینَ»: در این کلمه همچون کلمه «الصّٰبِـٔینَ» (بقره/62) دو قاعده رسم‌المصحف جریان دارد که جمع این دو قاعده در یک کلمه، جالب توجه است. ☝️اول، #حذف_الف : این قاعده که در بسیاری از کلمات قرآن جاری است و در مطالب گذشته بارها به آن اشاره شده؛ همان قاعدۀ معروف حذف الف از کلمات اسم #جمع_سالم مذکر یا مؤنث است. ✌️دوم، #حذف_یاء : مطابق قواعد #رسم_المصحف ، اگر دو حرف یاء که اولی برگرفته از همزه باشد و یاء دوم نشانۀ جمع باشد؛ برای جلوگیری از قرار گرفتن دو حرف مثل هم در کنار هم و در یک کلمه، یاء اول حذف می‌شود و به جای آن، علامت رأس‌العین را با قید مراقبت از تأثیر بر شکل اساسی کلمه نگارش می‌کنند که در اینجا بر روی #خط_تیره در امتداد دندانه‌های حرف «سین» نوشته شده و دیگر مربوط به رسم‌المصحف نبوده و به حوزۀ علم #ضبط_المصحف مربوط می‌شود. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 4⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/71) 💢 «اِنَّه»: در این کلمه در زمینهٔ #رسم_المصحف نکتهٔ خاصی وجود ندارد اما در حوزهٔ علامت‌گذاری یا همان #ضبط_المصحف نکاتی هست که توجه به آن خالی از لطف نیست. ✓ علامت‌گذاری حرف هاء آخر که واو مدی است و اشباع می‌شود در شیوه‌های گوناگون به اَشکال متنوعی انجام شده است. ضبط #مصری : روی هاء، ضمّه و مقابل آن، حرف واو در اندازهٔ کوچک گذاشته شده است. ضبط #هندی : روی هاء، ضمّهٔ معکوس که به آن ضمّهٔ اشباعی گفته می‌شود گذاشته شده است. ضبط #ترکی و #ایرانی : فقط روی هاء، حرکت ضمّه نوشته شده است. ضبط #کم_علامت : حرف واو کوچک در زیر حرف هاء گذاشته شده است. ✅ توضیح مهم: در #نقد هریک از شیوه‌هایی که توضیح داده شد نکاتی وجود دارد که در زیر، تک‌تک آنها را بررسی می‌کنیم: ← ضبط #مصری : با تحقیقات میدانی که از سوی کارشناسان مرکز طبع و نشر قرآن پیرامون این شیوهٔ علامت‌گذاری در سطح مدارس و در جمع نوآموزان صورت گرفت، درصد بالایی از افراد در این کلمه، حرف هاء را به دلیل وجود حرکت ضمه بر روی آن، با صدای ضمّه و حرف واو کوچک را با حرکت فتحه که به‌طور ناخودآگاه در ذهن خود فرض نمودند قرائت کردند. ← ضبط #هندی : علامتی که بر روی حرف هاء در این شیوه گذاشته شده است، برای جوانان و نوجوانان امروز بسیار نامتعارف و ناشناس است و این دسته از افراد در مواجهه با این علامت از چگونگی خواندن آن ناتوانند. ← ضبط #ترکی و #ایرانی : یکی از جدی‌ترین نقدها در منطق علامت‌گذاری اشباع هاء، به این دو شیوه وارد است؛ چراکه در این دو شیوه از حرکت ضمّه بر روی حرف هاء، توقع قرائتی متفاوت با قرائت همین حرکت در حروف دیگر وجود دارد. به این معنا که هنگامی که علامت ضمّه بر روی حروف دیگر است از تلاوت‌کننده انتظار می‌رود تا صدای ضمّه را بخواند، در حالی که وقتی همین علامت بر روی حرف هاء آخر کلمات می‌آید، تلفظ صدای واو مدی از شاخص، مورد انتظار است و این کاملا مصداقی از تناقض در منطق علامت‌گذاری است. ← ضبط #کم_علامت : در این شیوه با تغییر کوچکی نسبت به شیوهٔ مصری، می‌توان گفت بهترین نتیجه، به دست آمده است، به این ترتیب که با حذف حرکت ضمّه از روی حرف هاء و انتقال نماد #واو_کوچک از مقابل حرف هاء به زیر آن، از امکان خوانده شدن این نماد به‌عنوان یک حرف مستقل جلوگیری شده است و به طور کلی، امکان قرائت اشتباه این کلمه تا حد زیادی کاهش یافته است. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹