🔰 بر کرانه آیه‌ها #نکات_نگارشی_و_علامت‌گذاری 🔹 در این عبارت باعظمت که سرآغاز 113 سوره از کلام پروردگار است، سه نکته مهم #آموزشی قرار دارد. 💢 ابتدا به ذکر چند #مقدمه می‌پردازیم: ❇️ مقدمه 1: نگارش لغات در هر یک از حوزه‌های #املای_عربی و #کتابت_قرآن_کریم ، از دستور و قاعده خاصی پیروی می‌کند که این دستورات، گاه با یکدیگر، همسو و گاه با هم متفاوت هستند. ❇️ مقدمه 2: در علوم قرآنی، به مباحثی که پیرامون چگونگی شکل نگارش کلمات قرآن می‌پردازد، رسم‌ُالمُصحف گفته می‌شود. همچنین به مجموعه مباحثی که به بررسی قواعد علامت‌گذاری قرآن و انواع آن در کشورهای اسلامی می‌پردازد اصطلاحاً «ضَبط‌ُالمصحف» گفته می‌‌شود. ❇️ مقدمه 3: #ضبط_المصحف (علامت‌گذاری کلمات قرآن)، انواع گوناگونی دارد که هر کدام از قواعد خاصی تبعیت می‌کنند. برخی از شیوه‌های ضبط‌المصحف عبارتند از: مصری (عثمان‌طه)، ایرانی، هندی، ترکی، کم‌علامت و ... 💢 نکات #آموزشی : 1️⃣ اولین نکته در این عبارت، در خصوص لفظ «بسم» است که بر اساس رسم‌المصحف، در همه مواضعی که در #ابتدای_سوره و بلافاصله بعد از آن، لفظ جلاله «الله» آمده باشد، به همین شکل یعنی بدون الف (سه حرف باء، سین و میم) آمده است. 👈 این لفظ از دو کلمه « بـ » و «اسم» تشکیل شده است. با توجه به این که الف در ابتدای کلمه «اسم»، الف وصل است، لذا تلفظ این کلمه به همان شکلی که در قرآن نوشته می‌شود صحیح است‌. 👈 در املای عربی و حتی در مصحف، هرجا بعد از این لفظ، کلمه‌ای غیر از «الله» آمده باشد؛ الف حذف نمی‌شود و نوشتن این لفظ با الف (باسم) نیز اشکالی ندارد؛ مثل: فسبح باسم ربک العظیم (واقعه/96). 2️⃣ در تمامی متون عربی اعم از #املای_عربی و #کتابت_قرآن ، لفظ جلاله «الله» همواره با دو حرف لام و بدون الف دوم (الله) نگارش می‌شود. بر این اساس در همه شیوه‌های علامت‌گذاری به‌جز شیوه مصری (عثمان‌طه)، صدای الف مدی در این کلمه، با #الف_کوچک روی لام دوم همراه با #تشدید (للّٰـه) گذاشته شده است. 👈 اما نکته قابل توجه این است که در شیوه علامت‌گذاری مصری در لفظ جلاله «الله»، روی لام دوم، علامت تشدید با علامت #فتحه آمده است (للَّـه) که به اذعان عموم علمای صاحب‌نظر و با استناد به کتب مرجع در این زمینه، هیچ توجیهی ندارد زیرا در این حالت، در صورت رعایت منطق علامت‌گذاری، #تلفظ این لغت با #کتابت آن اختلاف خواهد داشت. 3️⃣ نکته قابل توجه دیگر در این عبارت، کلمه «رحمٰن» است. این کلمه اگر با الف‌و‌لام باشد یا اسم عَلم (اسمی که به طور خاص، دلالت بر اسم شخص، مکان و… دارد)، محسوب شود، همواره در املای عربی و کتابت مصحف، بدون الف نگاشته شده و صدای مدی حرف میم با #الف_کوچک روی آن (رحمٰن) نشان داده می‌شود. 👈 الف کوچک روی میم، در ضبط مصری همراه با علامت #فتحه در سمت راستش می‌آید (ــَـٰ: رحمَـٰن) در حالی که در ضبط #کم_علامت ، الف کوچک، به‌تنهایی آمده است و بدون نیاز به علامت دیگر، #به_راحتی خوانده می‌شود و به علامت دیگری احتیاج ندارد. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/2) 💢 ذٰلك: این کلمه، از لحاظ رسم، با اتفاق جمیع علما و کاتبین، هم در نگارش املای عربی و هم در کتابت قرآن، همواره بدون الف مدی آمده است و همگی آن را با #الف_کوچک بر روی ذال نوشته‌اند. ✓ نکته مربوط به علامت‌گذاری این کلمه، وجود حرکت #فتحه همراه الف کوچک در #ضبط_مصری است و در ضبط‌های ایرانی و ترکی و هندی و #کم_علامت ، فقط الف کوچک به‌تنهایی آمده و حرکت دیگری همراه آن نیست. 💢 الکتٰب: این کلمه که در کل قرآن به تعداد زیادی وجود دارد، بر اساس رسم‌المصحف -به جز 4 موضع- همواره با حذف الف وسط کلمه (کتٰب) نوشته می‌شود و البته در #ضبط_مصری همراه الف کوچک، حرکت فتحه نیز آمده است. ✓ در 4 موضعی که اشاره شد، این کلمه در همه مصاحف جهان اسلام با اثبات الف (کتاب) نوشته شده است که عبارتند از: رعد/38، حجر/4، کهف/27 و نمل/1. 💢 هدًی: این کلمه از نظر رسم، نکته‌ای ندارد اما در حوزه ضبط، جای علامت تنوین بر اساس ضبط‌های مختلف، متفاوت است: ✓ ضبط #ترکی روی حرف «ی»: (هدیً) ← که در این حالت، در صورت رعایت منطق علامت‌گذاری می‌توان آن را به اشتباه، «هُدْیًا» (با سکون حرف دال و خوانا بودن حرف یاء و تنوین گرفتن آن) قرائت کرد. ✓ ضبط #مصری و #ایرانی و #کم_علامت روی حرف «د»: (هدًی) ← که در این صورت بر اساس منطق علامت‌گذاری، یاء ناخوانا و تنوین مربوط به دال می‌باشد. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 4️⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/6) 💢 «کَفَروا»: در زبان عربی، کلماتی شبیه به این کلمه که صیغهٔ سوم افعال غایب یا مخاطب هستند و انواع گوناگونی از لحاظ زمان دارند، بنا بر دلایلی به حرف الف ختم می‌شوند؛ مانند «فعلوا»، «اَنکِحوا»، «تکفروا»، «یکونوا» و ... ✓ قاعدۀ ثابت در این‌گونه کلمات، #ناخوانا بودن الفِ بعد از واوِ آخر کلمه است که در مصاحف، با علامت‌گذاری گوناگون به نوعی نشان داده شده است. ✓ در ضبط #مصری روی حرف راء، حرکت ضمّه و روی این الف -که همواره ناخواناست- علامت #دایره_کوچک گذاشته شده که یکی از نشانه‌های ناخوانا بودن حروف است (همان علامت شبیه به صفر بر روی واو کلمه «اولئك» کهدر آیه 5 توضیح داده شد). ✓ در ضبط #هندی که شلوغ‌ترین و پرعلامت‌ترین مصحف در میان مصاحف است، علاوه بر ضمه که روی راء گذاشته شده، یک علامت سکون هم بر روی حرف واو آمده، اما روی حرف الف ناخوانای آخر کلمه، هیچ علامتی نوشته نشده است. ✓ در ضبط #ترکی و #ایرانی ، حرکت ضمّه بر روی حرف واو نوشته شده است و علامتی روی راء و الف وجود ندارد. ✓ در ضبط #کم_علامت ، هیچ علامتی بر روی الف به‌عنوان حرف ناخوانا گذاشته نشده است. برای آگاهی از منطق علامت‌گذاریِ «الف بعد از واو آخر کلمه»، روی عبارت «توضیح» ضربه بزنید. 💢 «ءَاَنذَرتَهُم»: به نظر برخی از صاحب‌نظران علم تجوید، حرف همزه، یکی از حروف سنگین برای تلفظ است؛ حتی گاهی در برخی قرائات، همزه، #تسهیل می‌شود یعنی در هنگام تلفظ، اندکی از تیزی و سنگینی آن گرفته می‌شود. در کلمۀ «ءَاَنذَرتَهُم» دو حرف همزه، بلافاصله در کنار هم قرار گرفته‌اند که این موجب سنگینی بیشتر در تلفظ این حرف شده است، لذا در هنگام قرائت می‌بایست به این موضوع توجه داشته و مراقب از بین نرفتن صفت ذاتی حرف همزه -که اصطلاحا در تجوید به آن «نَبر» گفته می‌شود- باشیم. ✓ نکته: باید توجه داشته باشیم که در این کلمه، دو همزه‌ای که در کنار هم آمده‌اند هرچند به ابتدای کلماتی مانند «ءامنوا» شبیه هستند اما در «ءَاَنذرتهم»، هر دو حرف اول کلمه، #همزه است و هر دو با حرکت #فتحه تلفظ می‌شوند اما در کلمه «ءامنوا»، حرف دوم، با صدای الف مدی، تلفظ می‌شود. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 5⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/9) 💢 «یُخـٰدِعونَ»: بر اساس نظر همه علمای رسم‌المصحف و کاتبان مدینه، کوفه، بصره و شام، کتابت این کلمه با حذف الف بعد از حرف خاء، صحیح بوده و بر آن، اتفاق نظر دارند. بنا بر آنچه در کتاب «نثر المرجان في رسم نظم القرآن» که یکی از کتب مرجع در زمینۀ رسم‌المصحف است نوشته شده، دلیل دیگر #حذف_الف در این کلمه و برخی کلمات مشابه در قرآن، #کوتاه و #سبُک کردن آنهاست. ✓ در شیوۀ علامت‌گذاری #مصری -همانطور که در آیات گذشته نیز توضیح داده شد- در کنار الف کوچک روی حرف خاء، حرکت #فتحه نیز نوشته شده است، همچنین بر روی حرف «ع»، حرکت #ضمه آمده است (یُخَـٰدِعُون). ✓ در شیوۀ علامت‌گذاری #هندی ، روی حرف خاء، فقط یک الف کوچک نوشته شده اما در حروف پایانی کلمه، هم روی حرف «ع»، حرکت #ضمه و هم روی حرف واو مدی، علامت #سکون گذاشته شده است (یُخـٰدِعُوْن). ✓ در ضبط #ترکی که رسم‌المصحف را رعایت نکرده و خاء را با الف آورده است، مانند ضبط مصری قبل از الف، روی حرف خاء، حرکت #فتحه گذاشته شده، همچنین بر روی حرف «ع»، حرکت #ضمه آمده است (یُخَادِعُون). ✓ در ضبط #کم_علامت اما -همانطور که قبلا نیز گفته شد- از حرکت و علامت غیرضروری پرهیز شده است، بنا بر این در علامت‌گذاری این کلمه -بر مبنای آنچه در نگارش فارسی آموزش داده می‌شود- بر روی حرف خاء فقط یک #الف_کوچک (بدون حرکت همراه) قرار داده شده و بر روی حرف «ع» و «واو»، علامتی نوشته نشده است (یُخٰدِعون). 💢 «ءامَنوا»: روز گذشته در توضیح کلمهٔ «ءَاَنذَرتَهُم» (بقره/6)، در خصوص #همزه بودن هر دو حرف ابتدای آن، مطالبی ارائه شد. اکنون در کلمۀ «ءامَنوا» هرچند از لحاظ شکل کلمه و نگارشی، ابتدای هر دو کلمه شبیه به هم هستند اما شرایط متفاوت است. ✓ #تفاوت دو حرف ابتدای این دو کلمه در آن است که در «ءامنوا» ابتدا #همزه آمده و سپس حرف #الف_مدی ، صدای کشیدۀ حرف همزه شده است، در حالی که در کلمۀ «ءَاَنذَرتَهُم» دو حرف #همزه با حرکت #فتحه آمده است که هیچ‌کدام از آنها مدّی نیستند. ❓ شاید در اینجا این سؤال مطرح شود که «چرا در "ءانذرتهم" همزۀ دوم (ا) شبیه به همزۀ اول (ء) نوشته نشده و شبیه به الف است؟» ✅ پاسخ این است که علمای رسم‌المصحف در مواضع استفهام (جملۀ سؤالی که در عربی با همزۀ مفتوح شروع می‌شود)، از نگارش دو بار از یک حرف در کنار هم خودداری نموده و در این‌گونه کلمات، به نگارش یک همزه اکتفا کرده‌اند که در مصاحف مختلف، گاه همزۀ اول به صورت کوچک (رأسُ العَین) نوشته شده است و گاه همزۀ دوم. ✓ این رویه در کلمات مشابه در قرآن نیز دیده می‌شود، مانند: «ءَاَشفَقتُم»، «ءَاَنتُم»، «اَءِلـٰهٌ» یا «اَءُلقِیَ». 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 5️⃣ #نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/15) 💢 «یَستَهزِئُ»: یکی از حروفی که در خط قرآن، #گاهی ناخواناست حرف «یاء» است و یکی از مواضعی که حرف یاء، ناخوانا می‌شود هنگامی است که در زیر همزه (رأس‌العین) به‌عنوان پایه قرار می‌گیرد. البته گاهی این حرف یاء، به شکل دندانۀ بدون نقطه نیز در این موقعیت قرار می‌گیرد (ىـ) که در مطالب آتی دربارهٔ آن خواهیم گفت. ❓اما چرا یاء؟ ... دلیل انتخاب این حرف برای پایۀ همزه چیست و چرا الف یا واو برای پایۀ همزه انتخاب نشده‌اند؟ ✅ بر اساس آنچه در منابع رسم‌المصحف در خصوص «یَستَهزِئُ» و کلماتی نظیر آن آمده است؛ هنگامی‌که کلمه به همزه ختم شود و حرکت حرف قبل از آن، یکی از حرکات کوتاه باشد، پایۀ همزه، یکی از حروف ناخوانا (و ، ا ، ی) متناسب با حرکت حرف قبل از همزه (نه حرکت خودِ همزه)، نوشته می‌شود، یعنی: ✓ اگر حرکت حرف قبل از همزه، #ضمه باشد حرف #واو ✓ اگر #فتحه باشد حرف #الف ، ✓ اگر #کسره باشد حرف #یاء ، به‌عنوان پایۀ همزه نگاشته می‌شود. البته این قاعده برای برخی لغات، نکات دیگری هم دارد که در مطالب بعدی در مواجهه با آن کلمات توضیح داده خواهد شد. 🟥 به پایۀ همزه و حرکت قبل از آن در کلمات زیر توجه فرمایید: «بَدَأَ» «سَبَإٍ»: با پایهٔ الف به دلیل #فتحه قبل از همزه «اللُّؤلُؤُ»: با پایهٔ واو به دلیل #ضمه قبل از همزه «قُرِئَ»: با پایهٔ یاء به دلیل #کسره قبل از همزه 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹

🔰 بر کرانه آیه‌ها 5️⃣ #جزء2_نکات_نگارشی_و_علامتگذاری (بقره/165) 💢 «ءامَنوا»: ترکیب #همزه الف در واژه «ءامَنوا» در علم ضبط و علامت‌گذاری کلمات به دو شکل نمایش داده می‌شود: ✅ درج رأس العین قبل از الف: مصحف امیری، مصحف مدینه، مصحف #کم_علامت مرکز طبع و نشر قرآن کریم ✅ درج الف مقصوره کنار الف: مصحف هندی و مصاحف ایرانی قدیم و مصاحف ترکی ✅ نکته: ممکن است در برخی کلمات شکل همزه الف با دو همزه در ابتدای کلمه یکسان شود؛ ولی باید توجه داشت که این دو با هم متفاوت هستند. #تفاوت دو حرف ابتدای این دو در آن است که در «ءامنوا» ابتدا #همزه آمده و سپس حرف #الف_مدی، صدای کشیدۀ حرف همزه شده است، درحالی‌که در کلمات دارای دو همزه در ابتدا، مانند «ءَاَنذَرتَهُم» دو حرف #همزه با حرکت #فتحه آمده است که هیچ‌کدام از آنها مدّی نیستند. ✅ برای توضیحات بیشتر در این خصوص می‌توانید به توضیحات نگارشی ذیل آیات 6 و 9 سوره بقره مراجعه کنید. 💠 کانال رسمی مرکز طبع و نشر قرآن کریم 👇👇👇👇👇 🔹@moshaf_org🔹