❓پرسش 23: انواع مسوغات ابتدا به نکره را بیان کنید؟ ✍پاسخ: 🌀ضابط و قاعده کلی: هر گاه اخبار از نكره مفيد فايده باشد، ابتدا به نكره جايز است و در غير اين صورت، جايز نمى‌باشد. 🌀 مصادیق این قاعده: از آن جا که ارائه ملاك فوق به راحتی قابل تطبیق نیست، متأخرین علمای نحو، مصاديق آن را ذکر می کنند. البته موارد آن مختلف است. برای مثال، #ابن_مالك 6 امر، #سيوطى 25 امر، #ابن_عقيل 24 و #اشمونى 15 امر را نام برده است. اصح و اهم این موارد، عبارتند از: 🌱1- مبتدا توصیف شده باشد یا در ذاتش توصیفی باشد⬅️أَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَهُ‌ «الأنعام/ 2» 🔅نکته: هرصفتى باعث جواز ابتداء به نكره نیست بلكه بايد آن وصف موجب يك نحوه تخصيص و روشن شدن آن نكره باشد. 🌱2- اسم نكره‏ عامل باشد⬅️ أمر بمعروف صدقة. 🌱3- اسم نكره معطوف است به شرط آن که اگر مبتدا و معطوف باشد، معطوف عليه شرايط مبتدا شدن را دارا باشد⬅️ قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَ مَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ يَتْبَعُها أَذىً‏ «البقرة/ 263» 🌱4- خبر ظرف و يا جار و مجرور باشد⬅️ لَدَيْنا مَزِيدٌ «ق/ 35» 🔅نکته: این مورد به شرطی مسوغ است که نحوه ای اختصاص ایجاد کند. بنابر این مثال «في دار رجل» غلط است زيرا اين خبر مفيد فايده نيست.( البته برخی غیر از اختصاص خبر، تقدیم خبر را نیز شرط این مسوغ دانسته اند.) 🌱5- اسم نكره از حیث ذاتی(مانند اسماء شرط و استفهام) یا عارضی(مانند وقوع نكره در سياق نفى و انكار) ، عام باشد. ⬅️ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ‏ «النمل/ 60» 🌱6- از نكره، ماهيت و حقيقت آن اراده شده باشد و فردى نامعين مراد نباشد⬅️«رجل خير من امرأة» 🌱7- اسم نكره به معناى فعل باشد⬅️سَلامٌ عَلى‏ إِلْ‏ياسِينَ‏ «الصافات/ 130» («سلام» به معناى فعل «اسلّم» است ) 🌱8- حمل و ثبوت خبر براى مبتدا از امور خارق‏العاده بوده و طبيعى و عادى نباشد ⬅«شجرة سجدت» 🌱9- اسم نکره، بعد از «إذا» فجائيه باشد.⬅️«خرجت فإذا أسد بالباب» 🌱10- نكره در ابتداى جمله اسميه حاليه باشد ⬅️«قطعت صحراء و دليل يهدينى» 🔰نکته: برخی از نحویین مسوغات دیگری ذکر کرده اند که برای یادگیری آن ها به کتاب مغنی الادیب و شروح آن مراجعه شود. #مسوغات_ابتدا_به_نکره #الهدایة_فی_النحو #البدایة_فی_النحو #سیوطی #مغنی_الادیب #نحو #ادبیات_عرب 📚مغنی الادیب، باب رابع، مسوغات ابتدا به نکره https://eitaa.com/saluni

#مسوغات_ابتدا_به_نکره #الهدایة_فی_النحو #البدایة_فی_النحو #سیوطی #مغنی_الادیب #نحو #ادبیات_عرب 💠توضیحات کامل تر در متن بالا👆👆👆 و نشانی پایین👇👇👇 📚مغنی الادیب، باب رابع، مسوغات ابتدا به نکره https://eitaa.com/saluni

❓پرسش 24: مضاف در چه شرایطی «ال» میگیرد؟ ✍پاسخ: اصل این است که مضاف، «ال» تعریف نپذیرد اما در اضافۀ لفظیه، در 5 مورد جواز اضافۀ «ال» به مضاف بیان شده است که عبارتند از: 🍀1. مضاف الیه، مقرون به «ال» باشد: هن الشافیات الحوائم 🍀2. مضاف الیه، مضاف به اسمی باشد که آن اسم، مقرون به «ال» باشد: «زيد الضارب رأس الجاني». 🍀3. مضاف الیه، مضاف به ضمیری باشد که مرجع آن ضمیر، مقرون به «ال» باشد: مررت بالضارب الرّجل و الشاتمه 🍀4. مضاف مثنی باشد: مررت بالضّاربي زيد 🍀5. مضاف، جمع مذکر سالم باشد: هولاء الضّاربو زيد 🔅نکته: فراء، دخول «ال» به مضاف، در صورتی که معنای وصفی داشته باشد را نیز جایز می داند: الضارب زید #دخول_ال_به_مضاف #بهجة_المرضیة #سیوطی #نحو #ادبیات_عرب 📚البهجة المرضیه، باب سابع، المبحث السادس، ص221 https://eitaa.com/saluni

#علائم_فعل #علائم_فعل_مضارع #سیوطی #البهجة_المرضیة #نحو #ادبیات_عرب 📚البهجة المرضیة، مدخل، صفحۀ14 https://eitaa.com/saluni

❓پرسش 31: در سیوطی، مجزوم شدن با لم، علامت فعل مضارع بیان شده است. 1⃣چرا در علائم مطلق افعال، مجزوم شدن ذکر نشده است؟ 2⃣چرا در علائم فعل، مجرور شدن و منصوب شدن ذکر نشده است؟ ✍پاسخ: 🌿مراد از علامت، آن چیزی است که مختص ذوالعلامة یعنی فعل باشد. همان طور که در متن سیوطی آمده است، مجرور بودن علامت اسم است؛ زیرا فعل و حرف هیچ گاه مجرور نمی شود و مجزوم بودن علامت فعل است؛ زیرا اسم و حرف هیچ گاه مجزوم نمیشود. (البته باید دقت کرد سکون با جزم و همچنین کسره با مجرور بودن تفاوت دارد) 🌿علائم فعل بر دو قسم هستند: 🔹علائم مشترک: علامت هایی که برای تمییز فعل از حرف و اسم به کار میرود اما برای تمییز ماضی و امر و مضارع از یکدیگر مفید نیست زیرا مشترک بین دو قسم از این موارد است. لذا «لم» در این موارد ذکر نشده است. 🔹علائم اختصاصی: علامت هایی که مختص ماضی یا مضارع یا امر است که «لم» در علائم مختص فعل مضارع بیان شده است. 🌿بنابر این، دلیل این که علامت فعل مضارع «لم» بیان شده زیرا این امر اختصاص به فعل مضارع دارد و علامت تشخیص سایر افعال نیست. 🌿اما این که منصوب شدن و مجرور شدن در علائم فعل نیامده است، زیرا این ها مطلقا علامت فعل نیستند. فعل هیچ گاه مجرور نمیشود و منصوب شدن مشترک بین اسم و فعل است. #علائم_فعل #علائم_فعل_مضارع #سیوطی #البهجة_المرضیة #نحو #ادبیات_عرب 📚البهجة المرضیة، مدخل، صفحۀ14 https://eitaa.com/saluni

❓پرسش 37: مرحوم #شیخ_انصاری در #مکاسب، بارها کلمه #غیر را با «ال» استعمال کرده اند. آیا ایشان اشتباه کرده یا این استعمال صحیح است؟ ✍پاسخ: 💢کلمۀ «غیر» همواره #اسم است که به جهت وجود ابهام ذاتى معنوى آن، دائم الإضافه می باشد(اگرچه در شرایطی لفظ مضاف الیه حذف می گردد.) با این وجود، در شرایطی قبول «ال» می کند. برای مثال صیغۀ 14،«متکلم مع الغیر» گفته می شود. 💢اضافۀ «ال» به غیر در صورتی که مضاف الیه آن ملفوظ باشد خطاست اما این استعمال خطا در زبان عربی شایع است و کتاب #ملخص_قواعد_اللغه_العربیه به این خطای شایع اشاره کرده است. 💢اضافۀ «ال» به غیر در صورتی که مضاف الیه آن ملفوظ نباشد محل اختلاف نحویین است برخی این استعمال را صحیح می دانند. در این صورت: 🔵یکی از وجوه این است که «ال» را عهد و «غیر» را به معنای «مغایر» دانسته اند که در شروح #مختصر و #مطول ذیل عبارت «الباء في قوله بالنسبة متعلق بالغير » به این مطلب اشاره شده است. 🔵وجه دیگر این است که «ال» تعریف نیست و معاقبه للاضافه است( به این قسم از ال، #ابن_مالک، #سیوطی، #مغنی و دیگران اشاره کرده اند.) برای مثال در کلمۀ «المأوی» در آیه شریفۀ «فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوى‏» ضمیر «ه» در «مأواه» حذف شده و به جای آن «ال» آمده است. به این مطلب در کتاب #المعجم_المفصل_في النحو_العربي اشاره شده است. #غیر #دخول_ال_به_غیر #نحو #ادبیات_عرب 📚ملخص قواعد اللغه العربیه جلد1، صفحۀ102 📚المعجم المفصل في النحو العربي، جلد‏2 ، صفحهٔ725 https://eitaa.com/saluni

❓پرسش 129: در کتاب #سیوطی بیان شده که «هل» ، مشترک بین اسم و فعل است در حالی که در باب اشتغال میفرماید که هل بر سر فعل می آید. آیا این دو مطلب متناقض است؟ #ادبیات_عرب #البهجة_المرضیة 🌼🌸🌺🌼🌸🌺🌼🌸🌺 دوستانتون رو به پاسخگو(سلونی) دعوت کنید🔻 https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5 ╭❀❓❀╮ @saluni ╰❀📚❀╯

❓پرسش 129: در کتاب #سیوطی بیان شده که «هل» ، مشترک بین #اسم و #فعل است در حالی که در باب #اشتغال میفرماید که هل بر سر فعل می آید. آیا این دو مطلب متناقض است؟ ✍پاسخ: در این مطلب که هل مختص جمله فعلیه است یا می شود در حالت اختیار بر جمله اسمیه هم داخل شود، اختلاف نظر وجود دارد: 🔰 مشهور ادبا قائل اند که اختیارا هل بر جمله اسمیه داخل نمی گردد؛ لذا #ابن_هشام این مطلب را از افتراقات هل نسبت به همزه استفهام دانسته است. به همین جهت که هل مختص جمله فعلیه است در صورت داخل شدن بر #مشتغل_عنه(در ضرورت و شعر) وجوب نصب پیدا می کند. 🍀در مثال: «هل زیدا ضربته؟» «زید»، اسم منصوب و معمول فعل مقدر قبل از آن است که در نتیجه هل بر سر آن فعل مقدر درآمده است. 🔰منظور #سیوطی در باب اشتغال از اینکه هل مختص به فعل است این است که در صورتی که فعلی باشد، حتما هل بر سر فعل در می آید اما اگر فعل نباشد و هر دو رکن اسم باشند هل بر سر اسم نیز در می آید. 🍀مثال: «هل زید قائم؟» 🔰البته #کسایی با رای #سیبویه و مشهور، مخالفت کرده و قائل است اختیارا نیز می تواند هل بر سر اسمی که بعد از ان فعل است دربیاید؛ لذا «هل زید قام» یا «هل زیدا ضربت» اختیارا نیز جایز است. #هل #اعراب_اسم_مابعد_هل #البهجة_المرضیة #نحو #ادبیات_عرب 📚شرح التسهيل المسمى تمهيد القواعد بشرح تسهيل الفوائد، ج‏4، ص1676 📚الإيضاح في شرح المفصل، ج‏2، ص234 📚مغني اللبيب، ج‏2، ص350 📚الحدائق الندية في شرح الفوائد الصمدية، ص927 📚البهجة المرضية على الفية ابن مالك، ص16 🌼🌸🌺🌼🌸🌺🌼🌸🌺 دوستانتون رو به پاسخگو(سلونی) دعوت کنید🔻 https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5 ╭❀❓❀╮ @saluni ╰❀📚❀╯

❓پرسش ۱۵۵: توضیح دهید چرا در در آیه شریفه «لا ینال عهدی الظالمین» در «یاء» کلمهٔ«عهدی» دو وجه جائز است؟ #سیوطی #نحو #ادبیات_عرب •┈••✾••┈••┈••✾••┈•┈••✾••┈••┈••✾••┈••┈••✾••┈•• به کانال #سلونی بپیوندید ⬇️ https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5 ╭❀❓❀╮ @saluni ╰❀📚❀╯

❓پرسش ۱۵۵: توضیح دهید چرا در در آیه شریفه «لا ینال عهدی الظالمین» در «یاء» کلمهٔ«عهدی» دو وجه جائز است؟ ✍پاسخ: 🌀جواز حرکت «یاء متکلم» در #اضافه در کتب ادبی در ذیل احکام #مضاف_به_یاء‌متکلم مطرح شده است. 🌀در صورتی که کلمه ای به «یاء متکلم» اضافه گردد در غیر از موارد استثناء، در «یاء متکلم» دو وجه از حرکت جائز است: ساکن یا فتحه دادن یاء متکلم. 🍀مثال: در «غلامی» ، سکون یاء و فتح یاء هر دو جائز است. 🌀در صورتی که بعد از کلمه مضاف به یاء متکلم، کلمه ای باشد که اولش سکون است، دروجهی که یاء ساکن گردد، #التقاء_ساکنین می گردد که رفع آن در این مورد به حذف یاء است اما اگر یاء متکلم فتحه داده شود، التقاء ساکنین واقع نمی‌شود. 🌀با توجه به مطالب فوق، در «عهدی الظالمین» سکون و فتحه «یاء» جائز است که در صورت سکون، به دلیل التقاء ساکنین یاء حذف می شود. 🔅نکته۱ : مرحوم #رضی اصل حرکت یاء را سکون می‌داند. 🔅نکته۲: استعمال سکون اکثر از فتحه است. #یاء_متکلم #اضافه #سیوطی #نحو #ادبیات_عرب 📚شرح رضی، ج1، ص389 📚البهجة المرضية على الفية ابن مالك، ص282 📚شرح ألفية ابن مالك لابن الناظم، ص160 📚أوضح المسالك إلى ألفية ابن مالك، ج‏3، ص175 •┈••✾••┈••┈••✾••┈•┈••✾••┈••┈••✾••┈••┈••✾••┈•• به کانال #سلونی بپیوندید ⬇️ https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5 ╭❀❓❀╮ @saluni ╰❀📚❀╯

♨️ هر دو وجه #معلوم و #مجهول در «افتراک» صحیح است: 🟢 وجه اول: «تری» مضارع معلوم از «رای یری» باشد. یک وجه ترکیبی این است که «تراک» فعل مضارع معلوم از «رای یری» از #افعال_قلوب باشد که به معنی #ظن است. طبق این وجه #فاعل «تری» انت مستر است و معنی آن چنین می شود که «آیا گمان می کنی عذاب کننده من به آتش جهنمت باشی؟» 🍀در صحت این وجه می‌توان به مطلب #سیوطی اشاره کرد که در دو کتاب #همع_الهوامع و #البهجه_المرضیه بیان کرده است که «رای» هم به معنی #علم و هم بمعنی #ظن از #افعال_قلوب می آید. 🍀مثال: در آیه شریفه «یرونه بعیدا و نراه قریبا» که «رای» در «یرونه» بمعنی ظن و در «نراه قریبا» بمعنی علم است. 🍀#سیرافی نیز در شرح کتاب #سیبویه همین مطلب را بیان کرده است. 🍀مرحوم #طبرسی در وجه اینکه در آیه یرونه بعیدا رای بمعنی #ظن و گمان است و در نراه قریبا بمعنی #علم است می فرماید: «خداوند سبحانه خبر داده است به آمدن #قیامت و علم به قیامت و #عذاب کفار دارد اما از آنجا که کفار اعتقادی به معاد ندارند پس به عذاب ظن و گمان دارند.» 🍀#علامه_مصطفوی در کتاب #التحقیق_فی_کلمات_القرآن بیان کرده است که: «اصل معنای رای مطلق دیدن است چه با چشم باشد چه با قلب یا مخیله و غیره. در صورتی که دیدن با قلب باشد مستلزم علم است. در صورتی که دیدن با مخیله باشد مستلزم ظن و گمان است و از این‌جهت که اینها از افعال جوانحی هستند افعال قلوب اند و #متعدی_به_دو_مفعول می گردند.» 🟢وجه دوم: «تری» #مضارع_مجهول «اری یری» #باب_افعال باشد. وجه دوم این است که «افتراک» فعل «تری» مضارع مجهول باب افعال از «اری یری» باشد و عمل ظن و معنی ظن را داشته باشد. معنی «افتراک معذبی» می شود: «آیا گمان می کنی که مرا عذاب کننده باشی؟» 🍀مرحوم #رضی بیان کرده است که یکی از افعال قلوب که فقط برای ظن وگمان می آید فعل «اری» مجهولی است یعنی المبنی للمفعول باشد که هم عمل ظن می کند یعنی دو مفعول را #نصب می دهد و هم معنای #ظن را دارد. «اری» مجهولی فقط برای ظن استعمال شده است و با اینکه «اری» معلومی بمعنی اعلم می آید ولی «اری» مجهولی به معنی علم استعمال نشده است. 🍀در کتاب #حاشیة_الصبان_علی_شرح_الاشمونی در ذیل شعر «و كنت أرى زيدا كما قيل سيدا» بیان کرده است که اری بضم همزه بمعنی اظن است و استعمال اری مجهولی به معنای ظن غالب است. 🍀#عباس_حسن در کتاب #الوافی توجیهاتی برای اینکه چرا اری مجهولی بمعنی و عمل ظن استعمال می گردد را بیان کرده است و همان‌طور که اشاره کرده است به نظر می رسد وجه این استعمال سماع باشد و توجیهات دیگر دارای تکلف است. #رای #افتراک #تجزیه_و_ترکیب #نحو #ادبیات_عرب 📚شرح كتاب سيبويه ؛ ج‏1 ؛ ص282 📚البهجة المرضیه، ص138 📚همع الهوامع، ج1، ص360 📚مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج‏10 📚التحقيق فى كلمات القرآن الكريم ؛ ج‏4 ؛ ص17 📚شرح رضی، ج4، ص109 📚النحو الوافی، ج2، ص16 •┈••✾••┈••┈••✾••┈••┈••✾••┈••┈••✾••┈••┈••✾••┈•• به کانال #سلونی بپیوندید ⬇️ https://eitaa.com/joinchat/780861721C8c93ba02f5 ╭❀❓❀╮ @saluni ╰❀📚❀╯