🔰 غربتِ مؤمن "الْمُؤْمِنُ غَرِيبٌ"
✍ اصغر آقائی
_______________________
🌀 فهم دقیق روایت به چند بخش مرتبِ با هم وابسته است:
🔹 ۱. معناشناسی ایمان و مراتب آن؛
🔹 ۲. معناشناسی غریب و عوامل غربت؛
🔹 ۳. تببین عوامل غربت مؤمن بر اساس معناشناسی این دو اصطلاح؛
🔹 ۴. بیان نتایج بحث.
💠 ۱. معناشناسی ایمان:
هویت اصلی ایمان به #خضوع قلبی در برابر #حقی است که یا #عقل و یا #نقل و یا هر دو به فرد ارائه میدهند؛ لذا #ایمان سه لایه دارد: ۱. ایمان باطنی؛ ۲. ایمان ظاهری و ۳. ایمان باطنی و ظاهری
◀️ نتایج این #سه لایه ایمانی:
🔻۱. تمام افرادِ پایبند به #عناصر ایمانی (مانند خدا، فرشتگان، پیامبران و ...) و احکام عقلانی مؤمن هستند؛
🔻۲. ایمان و عقلانیت #مراتب مختلفی دارد؛
🔻۳. بنابراین کسانی که در #مرتبه_پایین عقلانیت هستند، #مراتب_بالای ایمان و عقلانیت را درک نمیکنند و به همین علت پیامبر ص فرمود ما انبیاء بر میزان عقلانیت و فهم افراد با آنان سخن میگوییم؛
🔻۴. #متدینِ واقعی به هر #دین توحیدی، مؤمن است؛ لذا مثلا هر مسیحیِ متدینی مؤمن است و هکذا؛ به شرط آنکه پیامبر بعدی را دانسته انکار نکند؛
🔻۵. هر عاقلی که به احکامِ حقیقی عقل چون قبح ظلم عمل میکند مؤمن است؛ به شرط آنکه پیامبران را دانسته انکار نکند.
💠 ۲. معناشناسی غریب و عوامل آن:
🔻#غریب #معانی مختلفی دارد؛ مانند: نامأنوس، بیگانه، غیر متجانس، کلامِ سختفهم، و ...
🔻#غربت ۱) گاه #عامل_درونی دارد و ۲) گاه #عامل_بیرونی؛ یعنی گاه چیزی یا فردی، به دلیل ویژگیِ درونی خاصی، غریب میشود و گاه عاملِ بیرونی غربت را برای شیئ و یا کسی ایجاد میکند؛ مثلا #کتابی دینی گاه به دلیل روشِ بیان نادرست (عامل درونی)، غریب و ناشناخته و نامأنوس برای مردم میشود؛ و گاه به دلیل تبلیغات ضد دینی (عامل بیرونی)، غریب میشود؛
💠 ۳. تبیین عوامل غربت مؤمن:
✔️۱. گاه #خودِ ایمان، عامل غربت مؤمن است؛
✔️۲. گاه #نتایج آن عامل غربت او است؛
✔️۳. گاه #زمینههای بیرونی عامل غربت او است؛
✔️۴. و گاه #چند_عامل درونی یا بیرونی در کنار هم، عامل غربت است؛ و شاید بتوان گفت معمولا اینگونه هست.
◀️ بنابراین مؤمن به چند دلیل و عامل درونی یا بیرونی غریب است:
🔻۱. گاه ایمان در مؤمن #حالتی خاص ایجاد میکند که او خود را از دیگران ممتاز و نامأنوس میبیند؛ مثلا #فهمی از هستی دارد که دیگران ندارند و این عامل غربت اوست؛
🔻۲. ایمان #نتایجی در #سخن او دارد که با سخن دیگران ممتاز است؛ مثلا از احسان در برابر بدی میگوید و این برای غیر مؤمن نامأنوس است؛
🔻۳. ایمان #نتایجی در #عمل او دارد که با عمل دیگران متمایز است؛ مثلا به کوچکتر از خود سلام میدهد، و این برای غیر مؤمن عامل تعجب است؛
🔻۴. این #تمایز در سخن و عمل به دلیل نبود #ظرفیت و #زمینه در دیگران سبب نامتجانسشدنِ مؤمن با دیگران میشود؛ مانند مثالهایی که عرض شد؛
🔻۵. این #عدمِ تجانس گاه به #طرد، گاه به #تمسخر، گاه به #مبارزه_فیزیکی و مانند آنها میانجامد؛ که در #آیات و #روایات و #تاریخ مصادیق فراوانی دارد.
💠۴. بیان نتایج حاصل از عوامل یادشده:
✔️ ۱. هر مقدار بر #ایمانِ فرد در دینی خاص، به #عناصرِ دینی آن #دین بیشتر باشد، از متدینان دیگرِ آن دین نامتجانستر و غریبتر میشود؛
✔️ ۲. هر مقدار #عناصر ایمانی در دینی بیشتر باشد، مؤمنان به آن دین، غریبتر خواهند شد؛ مانند #غربت_مسلمانان نسبت به ادیان دیگر و یا #غربت_شیعیان نسبت به فرقههای دیگر
✔️ ۳. انسان #عاقل نیز به دلیل اینهمانیِ عقل و ایمان در مصداق، به همان میزانی که بر #قوّت_عقل او افزوده میشود؛ #غریب است؛ مثلا یک فرد عاقل در میان افراد #کمعقل احساس غربت میکند؛
✔️ ۴. از آنجا که ایمان هر میزان #تقویت شود، #تراوشات خاص این مؤمن نیز بیشتر میشود، سبب غربت او نیز میشود؛
✔️ ۵. ایمان هرچقدر بیشتر، آن مؤمن غریبتر؛ بنابراین #امام معصوم ع غریبترین فرد حتی میان مؤمنان است؛ زیرا هرچند اطراف او را گرفتهاند، اما او را کامل #درک نمیکنند؛ لذا مرتبهای ویژه از غربت مخصوص #انسان_کامل و #ولیّ_خدا است؛ 🔸به تعبیر #مولانا:
هرکسی از ظنّ خود شد یار من
از درون من نجست اسرار من
✔️۶. هر #عالِم مؤمنِ #نکتهبین نیز غریب و نامأنوس خواهد بود؛ بنابراین مثلاً افرادی چون #یونس بن عبدالرحمن حتی میان اصحاب و شیعیان امام ع غریب بود؛ و عارفان بزرگی چون #ابنعربی نیز میان افرادی غریب است چون #سخنانی برتر بیان میکند.
◀️ پس غربت_مؤمن مراتب مختلفی دارد.
🔹 سلام خدا بر غریبترین مرد تاریخ، اميرالمؤمنين 😔😭
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄
#شرح_حدیث_المؤمن_غریب
#ایمان_و_عقلانیت
#مراتب_ایمان
#دین_و_عقل
#غربت_مؤمن
#حیات_معقول
🆔 @hayatemaqul
🔰 محبت و ایمان (۲)
✍ اصغر آقائی
_____________________
💠 چند نکته پایانی و تکمیلی:
🔻 ۱. هرچند #محبت امام حسین عليهالسلام #خاص است و اساساً تلاش اهل بیت علیهم السلام این بوده این محبت خاص باشد تا #اهداف آن خاص شده، به دلیل #ویژگیهای خاص #قیام_کربلا، مورد توجه باشد؛ اما به نظر میرسه این #عبارت_پیامبر ص (در حدیث محبت مکنونة) از #وحدت وجودی ایمان و محبت، نشأت گرفته است؛ یعنی هر جا #حقی باشد به #حکم عقل نسبت به آن حق، به شرط #شناخت، محبت ایجاد میشود؛ لذا امام رضا عليهالسلام فرمود:
🌀 إِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا
🌀 اگر مردم سخن نیکوی ما را بدانند، از ما تبعیت خواهند کرد.
🔻 ۲. هرچند #محبت امام حسین عليهالسلام #خاص است؛ اما محبت نسبت به حق (چون خود امام عليهالسلامکه عین حق و تمام حق است) و #بغض نسبت به غیر حق از #لوازم_عقل صریح و فطری بشر است؛ لذا چون #منبعِ حُبّ و بغض، عقل فطری بشر است؛ این دو در کنار هم هستند؛ لذا آنگونه که برخی از افراد میگویند #تفاوت شیعه با دیگران این است که #برائت دارند؛ چون #تولی را همه مثلا اهل سنت نیز دارند؛ این سخن آنان تمام نیست و نادرست است؛ زیرا اساسا نمیتوان #حب به چیزی و #بغض نسبت به دشمن آن را از هم جدا کرد.
🔻 ۳. اگر انسان #عاقلانه نسبت به چیز یا فردی محبت یابد؛ صد در صد نسب به #دشمن آن #بغض خواهد داشت (به شرط اثبات دشمنی او نزد آن فرد)؛ و هرچقدر محبت بيشتر شود، بغض هم بیشتر خواهد بود.
🔻۴. بنابر آنچه در نکته "۳" گفتم، #بغضِ امام معصوم عليه السلام #نسبت_به_دشمن، به دلیل #کاملبودنِ محبتِ امام، #بیشتر از دیگران است.
🔻 ۵. و بنابراین #صبر امام عليهالسلام، به عنوان مثال، در برابر #توهین دیگران #بیشتر از هر شخص دیگر است؛ زیرا محبت امام نسبت به خودشان در اوج قرار دارد؛ لذا شدت #غیرتشان نیز نسبت به خودشان در اوج است؛ بنابراین در اوجِ #برائت از توهین دیگران دارند؛
🔻 ۶. اما #عکسالعملشان نسبت به #توهینکننده در اوج نیست؛ زیرا میان توهین و توهینکننده که فردی انسانی است #تفاوت قائل میشوند و او را فردی مییابند که از روی #جهلی که شایسته انسان نیست، توهین کرده است؛ لذا با #مهربانی میخواهند او را به #حقیقت انسانی خود برگردانند؛ و در حقیقت او را #نیازمند یاری میداند و چون جاهل است نیازمندی او به یاری بسیار زیاد است؛
🔻 ۷. مگر آنکه آن #فرد آگاهانه و عامدانه، یعنی با #علم به #حقانیت امام به وی توهین کرده باشد، که در این مورد #تفاوت عمل امام مشهود است و یقینا با توجه به میزان آگاهی فرد و مانند آن شدت برخورد با او خواهد داشت؛
🔻 ۸. #حدیث_مذکور یعنی محبت مکنونة، هرچند درباره امام حسین عليهالسلام صادر شده است؛ اما این #اختصاص به ذات و #شخص امام ع از آن جهت که فردی با نام حسین بن علی است، ندارد؛ زیرا #رابطه محبت و ایمان، #حقیقتی تکوینی است که میان #محبت و ایمان و #انسان_کامل وجود دارد؛ اما چون امام حسین عليهالسلام همانطور که اشاره کردم، نسبتاً چندجهته و کامل یعنی هم صفات جلال و هم جمال رو در کربلا بروز دادند، لذا از این جهت، خواستند محبت ایشان آشکارتر باشد؛ لذا میتوان، #مثلا اینطور گفت ان للرضا عليهالسلام محبه مکنونة فی قلوب المؤمنین؛ و یا آنکه گفت للحسن عليهالسلام.. و یا ... نسبت به ائمه دیگر عليهم السلام.
🔻 ۹. #محبت نسبت به انسان کامل از طرف دیگر #مختص مؤمن نیست؛ زیرا همه #موجودات ذاتاً #عاشق الله و به تبع آن عاشق #مظهر او یعنی انسان کامل و امام هستند؛ اما #مؤمن به دلیل #زنگار نگرفتن #فطرت او انس و آشناییت بیشتری یا او دارد.
✅ آخرین نکته:
اگر کسی به اصطلاح در واقعهای #مستبصر شده، شیعه میشود؛ خیلی سادهلوحانه است بگوییم ناگهانی در او انقلاب ایجاد شده است. این #تحول، در واقع لحظهای است که ایمان #روبهافزایش وی، به نقطه انفجار میرسد و تمام قلب او را میگیرد؛ و وقتی تمام قلب او با #شناخت_روزافزون حق در برابر آن کم کم متواضعتر شد، طبیعتا این تواضع یا همان #ایمان_باطنی در لحظه انفجار بروز خارجی مییابد.
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄
#حیات_معقول
🆔 @hayatemaqul
🔰 نکاتی از شرح دعای سحر: رحمت
✍ اصغر آقائی
__________________________
💠 اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ رَحْمَتِكَ بِأَوْسَعِها وَ كُلُّ رَحْمَتِكَ واسِعَةٌ، اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِرَحْمَتِكَ كُلِّها.
🔻خداوند به دو #صفت «الرحمن» و «الرحیم» شناخته میشود؛ که به تعبیر امام خمینی ره «#رحمت_رحماني مقام #بسط كمال وجود است و #رحمت_رحيمي مقام بسط وجود.»
🔻 امام خمینی رحمه الله علیه در تبیین این عبارت میگویند:
وجود با رحمت رحماني پديدار شده و هر پديدهاي با رحمت رحيمي به كمال معنوي و هدايت باطني خويش ميرسد، بدين لحاظ وارد شده است كه «يا رحمن الدنيا و رحيم الآخرة؛ اي رحمان سراي دنيا و رحيم سراي آخرت»
🔻 و این رحمت در واقع همان #عشقی است که خداوند در تمام موجودات برای رسیدن به کمال خویش قرار داده است؛ چه عشق طبیعی و چه عشق اختیاری و مانند آن (در این زمینه مطالعه #رساله العشق #ابنسینا مفید است)
✅ چکیده و حاصل سخن:
🔻 هرچند تمام موجودات و کمالات آنها حاصل #تجلی رحمانیت و رحمیت است، و به دلیل #تفاضل وجودی آنها، طبیعتا این رحمانیت و رحیمیت نیز تفاضل و مراتب خواهد داشت؛ اما از آنجا که همه این رحمان و رحیمیتهای بسطیافته در جنبه #خلقی خداوند، در جنبه #حقی او به وحدت نزدیک شده و در نهایت در #صقع_ربوبی و ذات حق تعالی به کمال وحدت میرسند، لذا این تفاضل که در ابتدای این بخش از دعای سحر بیان شده است، در نهایت به وحدت میرسد و همه آنها به وسعتِ بدون هیچ مرتبهای توصیف میشوند: کل رحمتک واسعه
📚 شرح دعای سحر ص.43-49
پ.ن.
#کمال در فلسفه و عرفان، لزوماً به معنای آنچه در علم اخلاق و عرف زبان فارسی میشناسیم که #معنایی مثبت دارد نیست؛ بلکه هر #موجودی به تناسب #طبیعت خویش، #عاشق کمال لایق است؛ لذا مثلا #قوه_غضبیه عاشق بروز خویش در اوج است. به همین دلیل است که امام خمینی ره تصریح میکنند:
نفسهاي واژگون درنده و حيوانخو و شيطانصفت به جهنم و دركات و عقربها و مارهاي آن به حسب آنچه كِشتهاند خواهند رسيد، چرا كه رسيدن به اين مراتب براي نفسهاي واژگون اهريمني و غير آن كمال محسوب ميشود.
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄
#حیات_معقول
#شرح_دعای_سحر
#رحمان_و_رحمیت_خداوند
🆔 @hayatemaqul
🔰 معنای وجه الله در قرآن
✍ اصغر آقائی
________________
🔸 به تناسب #شب_قدر و شب ضربتخوردن #امير_المؤمنين علیهالسلام بیانی اجمالی درباره #وجه_الله به عنوان یکی از القاب ایشان بیان میکنم.
🔻 درباره #وجه_الله تعابیر مختلفی در قرآن آمده است؛ مانند:
✔ مَا تُنْفِقُونَ إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ اللَّهِ
✔ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ
✔ کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ* وَ یَبْقی وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ
✔ کُلُّ شَیْءٍ هالِکٌ إِلاَّ وَجْهَهُ
🔻از این آیات:
▪️اولاً سه نتیجه زیر بهدست میآید:
۱) نتیجهی انفاق و اعمال خیر بهدستآوردن #رضایت وجه الله است، و از سوی دیگر ۲) همه هستی "وجه الله" است؛ و ۳) غیر از وجه الله، همه فانی، و هالک هستند،
▪️ ثانیاً برای #وجه_الله، دو مصداق وجود دارد: ۱. ذات الله است، ۲. تمام هستی.
▫️علاوه بر مصادیق فوق، در احادیث برای وجه الله مصادیق دیگری چون دین الله، انبیاءالله و اميرالمؤمنين و ائمه اطهار علیهمالسلام بیان شدهاند.
🔻 این مصادیق #مظاهر یک حقیقت هستند که همان ذات الهی باشند؛ زیرا #الله، دو جنبه #حقی و #خلقی دارد؛ یعنی ذاتی دارد که همان جنبه حقی است؛ و جنبه دیگر او همان مخلوقات وابسته به ذات او هستند که همان جنبه خلقی او میباشند.
🔻 بنابر آنچه گفتیم وجه الله را نیز باید در هر دو جنبه دید، پس: ۱) وجه الله در جنبه #حقّی خداوند همان #ذات_الهی است؛ و ۲) در جنبه #خلقی، وجه الله #مراتب و #مصاديق مختلفی مانند اسماء الله، مخلوقات الهی و اسم اعظم حق تعالی یعنی امیرمؤمنان عليه السلام است.
▪️ بر اساس آنچه بیان شد: به طور خلاصه تمام هستی به یک معنا در سه مرتبه یا مصداق خلاصه میشود: ۱. ذات الهی، ۲. امام معصوم (انسان کامل)، و ۳. تمام مخلوقات.
🔻اکنون زمان آن است تا دو عبارت زیر که از آیات پیشین به دست آمده است را معنا کنیم:
☑️ ۱. انفاق برای وجه الله است: یعنی هدف #انفاق با توجه به سه مرتبه فوق باشد؛ مراتبی که به هم وابسته هستند؛ یعنی توقّف در هر مرتبه پایینتر، بدونِ بودنِ مرتبه بالاتر، نادرست و ابتر است. بنا بر این مقدمه: #انفاق، عامل #محبت و #تقرب و #بهدستآوردن_رضایت مخلوق است (در مرتبه اول مصداق وجه الله)، اما این تقرب باید ذیل #تقرب_به_امام (در مرتبه دوم) و سپس در مرحله سوم #تقرب_به_ذات_الله باشد.
▫️ نکته: البته #اولاً هرچقدر مرتبهی قبل در مرتبهی بعد فانیتر شود، خالصتر است، و #ثانیاً اگر مراتب بالاتر در میان باشد، مراتب قبل وجود دارد نه بالعکس.
☑️ ۲. همه جا وجه الله است و همه موجودات هالک هستند: این یعنی در #تمام_هستی چیزی وجود دارد، که #هالک نیست؛ و یا به تعبیر دیگر #تبدل است اما نابودی نیست؛ زیرا آنچه #موجود میشود، دیگر در معدوم نمیشود؛ و به تعبیر قرآنی #رجوع_الی_الله صورت میگیرد؛ و معنا ندارد شیی معدوم به حق رجوع کند. در حقیقت #تمام_هستی در #حرکت است و هر #حرکتی به سوی #کمال است، و کاملترین موجود، به عنوان هدف اعلای تمام هستی است، الله است؛ و #عشق به هر موجودی چه بدانیم و چه ندانیم عشق به اوست در حقیقت.
🔻بر اساس اجمال بیان شده:
✔️ اولاً امام عليهالسلام، #هدف_اول تمام مظاهر حق است؛ و این وجه تام هم باقی است و هم غیر فانی، و هم اگر نباشد، هستی #مقصدی ندارد تا سیری داشته باشد و اساسا نه ایجاد میشود و نه حرکت کمالی در آن معنادار میشود.
✔️ و ثانیا تمام مخلوقات و مظاهر حق تعالی، در سیر کمالی خویش به سوی حق، از مجرای وی یعنی امام عليهالسلام در حرکت هستند؛و لذا ایشان هم #وجه_تام_الهی است، هم #امیر_مؤمنان و هادی آنان که فرمود "وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ" است، و هم باب رزق الهی است و هم ... .
┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄
#حیات_معقول
#در_محضر_قرآن
🆔 @hayatemaqul